44,5 triệu cử tri Pháp ngày mai (chủ nhật, 22/4) sẽ đi bỏ phiếu tìm người kế nhiệm Tổng thống Jacques Chirac, trong một cuộc bầu cử được giới quan sát gọi là “cuộc bầu cử của sự lưỡng lự” sẽ đem đến một bước ngoặt cho nền cộng hòa thứ 5.

Đến giờ phút này, mọi chuyện đều có thể xảy ra với 4 ứng viên dẫn đầu các cuộc thăm dò: Sarkozy của UMP (Liên minh vì Phong trào nhân dân), Royal (PS-Đảng Xã hội), Francois Bayrou (UDF-Liên minh vì nền dân chủ Pháp) và Le Pen (Mặt trận Dân tộc).

Có rất nhiều thứ lần đầu tiên xuất hiện ở cuộc bầu cử năm nay.

Lần đầu tiên, không có một Thủ tướng, dù là cựu hay đương nhiệm nào, tham gia tranh cử. Lần đầu tiên từ năm 1969, đối với cả 2 ứng viên của 2 đảng lớn nhất (Đảng Xã hội-PS và Liên minh vì Phong trào nhân dân-UMP), đây là lần tranh cử đầu tiên.

Cũng là lần đầu tiên nước Pháp có một nữ ứng viên vô cùng sáng giá, có khả năng thắng cử.

Cuộc bầu cử lần này cũng khác những cuộc bầu cử trước đó bởi tuổi đời còn trẻ của các ứng viên: Sarkozy mới 52, Royal 53, Bayrou 55. Và vì thế, đây là lần đầu tiên mà các ứng cử viên vào ghế tổng thống Pháp đều là những người chưa từng biết đến chiến tranh.

Bước ngoặt về thế hệ này được thể hiện ngay ở ý chí mà các ứng viên muốn đổi mới quan hệ với nền chính trị và với công dân. Thay vì một cái nhìn toàn cảnh về chính trị, các ứng viên muốn đối thoại một cách trực diện về những vấn đề cụ thể và những khó khăn thường nhật của người Pháp.

Khác với những cuộc bầu cử gần đây, cuộc chạy đua vào điện Elysée lần này không có chủ đề nào thực sự nổi bật. Nếu năm 1995 có chủ đề chính là chia rẽ trong xã hội, năm 2002 là an ninh, thì 2007 này chứng kiến rất nhiều chủ đề được đề cập đến: từ nhà ở đến thuế má, từ Airbus cho đến vấn đề ngoại ô, có vẻ như đây là một cuộc bầu cử thiếu sự kết tinh. Bởi mỗi ứng viên đều sẵn sàng lấn sang những chủ đề của đối thủ, vốn không phải là ưu tiên của mình.

Điều đó cũng khiến cho gần một nửa cử tri cho rằng, các ứng viên đã không đề cập đến những vấn đề thực sự, cho dù chương trình hành động của họ tương đối gần nhau.

Kết quả là một vài ngày trước cuộc bỏ phiếu vòng 1, có đến 1/3 cử tri vẫn chưa chọn được mình sẽ bầu cho ai. Đây là tỷ lệ do dự cao nhất từ năm 1974 đến nay.

Sau cơn địa chấn Le Pen lọt vào vòng 2 cuộc bầu cử năm 2002, UMP và PS đều tìm cách chứng tỏ rằng chỉ có họ mới có khả năng lãnh đạo nước Pháp và cải tổ nó.

Thế nhưng, ứng viên trung dung Bayrou đang có những bước tiến ngoạn mục trong các cuộc thăm dò và bám đuổi sát nút bà Royal. Về phần Le Pen, vẫn có một lượng lớn cử tri ủng hộ ông ta, cho dù Sarkozy có nhiều phát biểu thiên về phái hữu.

Theo một số nhà nghiên cứu chính trị, cuộc bầu cử tổng thống lần này không giống bất kỳ cuộc bầu cử nào khác, bởi chủ đề thực sự của chiến dịch tranh cử lần này chính là sự chờ đợi một sự thay đổi.

Cử tri Pháp bầu cho ai, điều đó dường như không phụ thuộc vào nội dung chương trình hành động của các ứng viên, mà là độ tin cậy trong tính cách của họ.

Có 3 sự chờ đợi của cử tri Pháp tương ứng với 3 ứng viên sáng giá nhất. Thứ nhất, sự chờ đợi về trật tự xã hội mà Sarkozy có thể sẽ đáp ứng. Thứ 2, đòi hỏi được bảo vệ trước toàn cầu hóa mà lợi thế có thể thuộc về Royal. Thứ 3, yêu cầu thay đổi trong đời sống chính trị, mà cụ thể là cách thức lãnh đạo đất nước- điều mà Bayrou vẫn hứa hẹn.

Trước sự lưỡng lự của cử tri, nhiều nhà phân tích đã lên tiếng kêu gọi, một cách trực tiếp hay gián tiếp, người Pháp thực hiện quyền cơ bản của mình. Đi bỏ phiếu chính là quyết định tương lai của đất nước hình lục giác trong vòng 5 hay 10 năm tới. Bỏ phiếu để giữ gìn và nếu có thể là làm đẹp lên những gì người Pháp có thể để lại cho con cháu. Lần đầu tiên, cho dù bầu ai, người Pháp cũng có thể nói lên nhu cầu thay đổi.

Các nhà phân tích cũng nhấn mạnh với cử tri: Bỏ phiếu để làm gì và bỏ phiếu cho ai? Lựa chọn một tổng thống mới thực sự có ý nghĩa với cường quốc đứng thứ 5 trên thế giới. Nước Pháp cần chọn ra một vị tổng thống có khả năng làm cho đất nước không còn lo lắng về toàn cầu hóa, chấp thuận đổi mới và thích nghi với những thể lệ mới gần như có tính toàn cầu và những đòi hỏi mới. Một người có năng lực, hiểu biết, hợp tác, thẳng thắn và chân thành.

Nước Pháp đang chờ đợi một trang mới trong lịch sử.

• Vân Anh (tổng hợp)