Quan hệ giữa Trung Quốc và Nhật Bản sắp bước sang một kỷ nguyên mới, chặt chẽ hơn, khi lãnh đạo hai nước ký kết các hiệp định về năng lượng cũng như bảo vệ môi trường hôm 11/4, đồng thời có những động thái để sửa chữa những mối quan hệ rạn nứt do tranh cãi liên quan tới lịch sử.

Thủ tướng Trung Quốc (trái) và Thủ tướng Nhật Bản (giữa)

’’Các cuộc hội đàm của chúng ta sẽ là một bước tiến lớn hướng tới việc xây dựng các mối quan hệ chiến lược, đôi bên cùng có lợi’’, Thủ tướng Abe nói với Thủ tướng Ôn Gia Bảo tại Tokyo. ’’Đây là  mục tiêu quan trọng nhất trong chuyến thăm của tôi’’, ông Ôn Gia Bảo đáp lại.

Thủ tướng Ôn Gia Bảo và Thủ tướng Shinzo Abe đã nhất trí hợp tác phát triển các nguồn năng lượng, theo đuổi việc giải trừ hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên và ’’đối mặt với lịch sử’’ để xây dựng các mối quan hệ hướng tới tương lai.

Hiệp định môi trường kêu gọi hai nước tiếp tục theo đuổi nghị định hậu Kyoto về thay đổi khí hậu vào năm 2013. Tuy nhiên, hiệp định năng lượng không đề cập tới tranh chấp nóng bỏng của hai nước về việc khai thác các mỏ khí tự nhiên ở biển Đông Trung Quốc (East China Sea).

Hai nước có các động lực kinh tế quan trọng để hợp tác. Trung Quốc là đối tác thương mại số một của Nhật Bản và các công ty Nhật muốn tiếp cận thị trường tiêu dùng và lao động Trung Quốc. Trong khi đó, Trung Quốc tìm kiếm đầu tư của Nhật.

Thủ tướng Ôn Gia Bảo tới Tokyo chỉ vài giờ sau khi hai nước ký một hiệp định dỡ bỏ lệnh cấm kéo dài 4 năm của Trung Quốc đối với gạo nhập khẩu từ Nhật. Trung Quốc đã cấm nhập gạo của Nhật từ năm 2003, cho rằng gạo của Nhật không đạt tiêu chuẩn kiểm dịch khắt khe của Trung Quốc.

Khi được hỏi về những thông tin cho rằng ông Ôn Gia Bảo coi chuyến thăm lần này - chuyến thăm Nhật Bản đầu tiên của một lãnh đạo Trung Quốc trong gần 7 năm qua - là chuyến thăm ’’phá băng’’, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yasuhisa Shiozaki nói: ’’Chúng tôi không thấy còn chút băng nào’’.

Quan hệ giữa hai nước đã trở nên căng thẳng dưới thời ông Junichiro Koizumi, người làm Bắc Kinh và các nước châu Á khác tức giận với các chuyến thăm đền thờ chiến tranh. Tuy nhiên, ông Abe đã nhanh chóng hàn gắn những rạn nứt bằng các chuyến thăm Bắc Kinh và Seoul hồi tháng 10, chỉ vài tuần sau khi nhậm chức.

Tuy nhiên, vấn đề lịch sử vẫn còn âm ỉ. Ông Ôn Gia Bảo đã kêu gọi các lãnh đạo Nhật Bản không tới đền chiến tranh Yasukuni. Kể từ khi nhậm chức, ông Abe chưa thăm đền song từ chối trả lời liệu ông sẽ thăm đền này hay không. Các quan chức Nhật Bản cũng lo ngại về việc Trung Quốc tăng nhanh chi tiêu quân sự. Trong khi đó, Bắc Kinh thận trọng theo dõi Tokyo tăng cường hợp tác quân sự với Mỹ.

• Minh Sơn (Theo AP, BBC)