Trong những ngày này, thế giới đang kỷ niệm 60 năm Chiến thắng phát-xít. Tháng 5-1945 là một trong những dấu mốc trọng đại nhất trong lịch sử của Nga, trong lịch sử châu Âu và thế giới. Ðối với nhân dân Nga, chiến thắng trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại luôn là biểu tượng của lòng dũng cảm, chủ nghĩa yêu nước và sự hy sinh quên mình.

Mừng chiến thắng.

Kỷ niệm về những năm tháng đó, về thế hệ những chiến sĩ tiền phương là thiêng liêng, kỷ niệm này là chung cho các dân tộc anh em của Cộng đồng các quốc gia độc lập. Kỷ niệm đó được các dân tộc của tất cả các nước đã từng bị gót giày của quân chiếm đóng phát-xít giày xéo cùng chia sẻ.

Mỗi thế hệ sẽ còn mãi mãi ghi nhớ những trang sử hào hùng và bi thảm của quá khứ, sẽ đánh giá một cách xứng đáng chiến công của những người chiến thắng chủ nghĩa phát-xít. Nhân dân đã trở thành người sáng tạo và người anh hùng chân chính của chiến thắng này. Mối hiểm nguy chung đã đoàn kết toàn xã hội thành một khối thống nhất. Ðất nước chúng tôi đã thấm nhuần một tư tưởng duy nhất - bảo vệ mảnh đất quê hương, đập tan quân xâm lược. Cuộc chiến tranh này thật sự là cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại, vĩ đại nhất trong số các cuộc chiến tranh mà nhân dân chúng tôi từng buộc phải tiến hành để cứu Tổ quốc, cứu nước Nga. Ðã có 11.633 chiến sĩ được phong tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô. Ðằng sau những con số khô khan là sự hy sinh quên mình chưa từng có của hàng triệu, hàng triệu con người.

Con đường dẫn đến thắng lợi bắt đầu từ Moscow. Lời hiệu triệu: "Không còn đường rút lui nữa, đằng sau là Moscow!" đã xốc dậy những người anh hùng theo gương Pan-phi-lốp, đã xốc dậy những chiến sĩ dân quân tự vệ và những chiến sĩ của các sư đoàn từ Xibia tiến lên tiêu diệt quân thù. Quân đội Hít-le lần đầu tiên đã chịu một thất bại lớn đến như vậy. Kế hoạch chiến tranh chớp nhoáng đã hoàn toàn bị phá sản.

Sau trận Moscow là trận Stalingrát. Trên bờ sông Vonga quân thù đã mất đi những đội quân tinh nhuệ nhất. Bộ máy chiến tranh Ðức phát-xít, toàn bộ Ðệ tam đế chế bị rung chuyển đến tận gốc rễ.

Ðòn chí tử tiếp theo đã được thực hiện tại vòng cung lửa Ô-ri-ôn - Cuốc-xcơ. Ban lãnh đạo của Hít-le đã vĩnh viễn đánh mất sự chủ động về chiến lược. Phía trước là cuộc chiến đấu đầy khó khăn, gian khổ, nhưng kết cục chiến tranh đã được định đoạt.

Sau khi quét sạch bóng quân thù khỏi các vùng đất bị chiếm đóng của Nga, U-crai-na, Bê-la-ru-xi-a, Cận Ban-tích, Môn-đa-vi-a, Hồng quân đã giải phóng Ba Lan, Ru-ma-ni, Bun-ga-ri, Nam Tư, Hung-ga-ri, Tiệp Khắc, Áo, đã đánh chiếm Béc-lin. Người lính của chúng tôi đã phải vượt qua gần ba nghìn km từ sông Vôn-ga đến Béc-lin. Cuộc diễu binh chiến thắng năm 1945 đã đánh dấu sự sụp đổ hoàn toàn cuộc phiêu lưu của Hít-le, sự phá sản hoàn toàn của chủ nghĩa phát-xít.

Trong cuộc chiến tranh gian khổ và đẫm máu này, nhân dân Xô-viết đã góp phần quyết định vào công cuộc giải phóng các dân tộc châu Âu khỏi ách phát-xít: Trên mặt trận Xô-Ðức, đã đập tan và bắt làm tù binh 607 sư đoàn của đối phương, đã phá hủy 75% số vũ khí thiết bị quân sự của chúng. Theo các nguồn dữ liệu khác nhau, các lực lượng vũ trang của phát-xít Ðức đã mất đến 13 triệu người. Liên Xô mất gần 27 triệu người, trong đó có 11,3 triệu người hy sinh trên mặt trận, nhiều dân thường đã chết tại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng và tại hậu phương trong nước. Phát-xít Ðức đã gây tổn thất vô cùng to lớn về vật chất và văn hóa, tinh thần đối với đất nước chúng tôi - một đất nước đã mất đi gần 30% tài sản quốc gia.

Quân địch đã bị thất bại không chỉ trên chiến trường. Chiến thắng đã được tạo ra ngay tại hậu phương, trong cuộc chiến đấu hy sinh quên mình vì sắt thép, than, bánh mì, nhiên liệu xăng dầu, nguyên liệu. Cho tới tận hôm nay, chúng tôi vẫn nhớ đến những phụ nữ, những cụ già, các em nhỏ - những người đã làm việc, ăn ngủ ngày đêm bên những cỗ máy, đã lao động quần quật trên những cánh đồng, chúng tôi vẫn giữ kỷ niệm về những nhà tổ chức tài năng trong nền công nghiệp quân sự.

Thi ca đã không lặng tiếng trong tiếng gầm của đại bác. Những tác phẩm văn hóa nhân văn vĩ đại đã được sáng tác trong những năm tháng chiến tranh. Chúng tôi tỏ lòng tôn kính trước các nhà khoa học, các nhà hoạt động văn học và nghệ thuật, trước toàn thể giới trí thức của chúng tôi. Sự lao động đầy tinh thần quên mình của họ đã giúp đất nước đứng vững trong thời khó khăn gian khổ đó, đã động viên khích lệ đất nước giành chiến thắng.

Mặc dù kết cục cuộc chiến và số phận của loài người đã được định đoạt trên mặt trận Xô-Ðức, chúng tôi không chia tách cuộc chiến tranh này thành của mình hay của người, thành cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại và chiến tranh thế giới thứ hai, thành cuộc chiến tranh tại châu Âu. cuộc chiến tranh tại châu Á và Bắc Phi. Hơi nóng đầy khói lửa của đám cháy bao phủ cả thế giới này đã lan rộng hơn 60 nước. Hàng trăm triệu người đã bị đầy đọa vào vực thẳm của đau khổ và bất hạnh. Chúng ta đã từng có một tai họa chung, nhưng chúng ta cũng đã từng có một niềm vui, một ngày lễ chung, một Chiến thắng chung trước cái ác của thế kỷ 20. Chúng tôi vui mừng khi thế giới đang chuẩn bị kỷ niệm 60 năm kết thúc chiến tranh thông qua những Ngày tưởng nhớ và hòa giải 8-9 tháng 5 do LHQ công bố.

Chúng tôi cùng các nước đồng minh đã chiến thắng trong cuộc chiến tranh này. Trong tâm khảm của loài người sẽ còn đọng mãi những trận đánh như những trận trên đảo san hô Mít-uây, tại En A-la-men trận đánh chiếm Ai-ô-ma. Cuộc đổ bộ xuống Noóc-măng-đi và việc mở mặt trận thứ hai tại châu Âu vào tháng 6-1944 đã trở thành sự đóng góp quan trọng nhất của các nước đồng minh vào chiến thắng. Trong trái tim chúng tôi sẽ còn sống mãi chiến công của các dân tộc Nam Tư - họ đã anh dũng chiến đấu chống quân chiếm đóng ròng rã suốt bốn năm trời. Chúng ta cảm phục những chiến sĩ Quân Giải phóng Nhân dân Trung Hoa đã đối mặt với quân xâm lược Nhật Bản. Những người tham gia Phong trào kháng chiến tại Pháp, tại các nước khác của châu Âu đã góp phần to lớn vào chiến thắng. Chúng ta còn nhớ mãi những người đã khởi nghĩa tại Vác-xa-va và Pra-ha, những chiến sĩ của cuộc khởi nghĩa dân tộc tại Xlô-va-ki-a, của cuộc đấu tranh giải phóng tại Hy Lạp. Chúng ta tỏ lòng tôn kính sâu sắc đối với các chiến sĩ chống phát-xít của Ðức và Italy.

Ở Nga, người ta còn nhớ tới những công dân Việt Nam đã từng tham gia chiến đấu chống Ðức quốc xã. Minh chứng là việc tặng thưởng huân, huy chương Xô-viết cho nhiều người Việt Nam vì sự dũng cảm và can trường thể hiện trong các trận đánh chống quân xâm lược phát-xít. Cụ thể, Huân chương Chiến tranh Vệ quốc hạng nhất đã được truy tặng Vương Thúc Tỉnh, Lý Thúc Chất, Lý Nam Thanh, Lý Anh Tạo, Lý Phú San - những người đã tham gia phòng thủ Moscow.

Nhân dân Nga biết ơn sâu sắc các dân tộc của tất cả các quốc gia đã cùng chúng tôi chiến đấu chống chủ nghĩa phát-xít.

Ngày hôm nay, hơn bao giờ hết điều quan trọng là phải tính đến bài học của nền chính trị quốc tế thế kỷ 20: nạn phân biệt và sự cô lập mang tính phe khối sớm muộn rồi cũng bùng phát thành những cuộc chiến tranh hoặc dẫn đến bờ vực thẳm hạt nhân.

Ngày lễ lớn sắp đến này nhắc nhở sự cần thiết phải làm tất cả những gì chúng ta có thể để tấn bi kịch giống như Chiến tranh thế giới thứ hai không bao giờ lặp lại nữa. Những hoạt động kỷ niệm sẽ diễn ra tại Moscow phải thúc đẩy sự đoàn kết lại của tất cả các dân tộc trên cơ sở những chân giá trị chung.

Cơ sở nền tảng bền chặt nhất cho nền hòa bình trong thế kỷ 21 vừa mới khởi đầu là sự bình đẳng và mối quan hệ đối tác và hợp tác quốc tế rộng khắp. Sự trưởng thành và củng cố các mối quan hệ liên quốc gia mới phụ thuộc vào nhiều hoàn cảnh, và trước hết là vào việc hậu quả chính trị của "chiến tranh lạnh" sẽ được vượt qua như thế nào. Chính bởi vì rõ ràng là các cơ chế quân sự - chính trị đã được tạo lập trong những điều kiện trước đây và để phục vụ một số mục tiêu trước đây không có khả năng giải quyết những vấn đề của ngày hôm nay. Thế giới này đang cần những mô hình an ninh khác. Những mô hình này cần phải dựa cơ sở trên sự tin cậy và hợp tác bình đẳng, chứ không phải trên sự đối đầu về chính trị. Thiếu những nỗ lực chung và sự hợp tác quốc tế rộng rãi không thể giải quyết được những nhiệm vụ mà loài người đang đối mặt.

Cũng như trong Chiến tranh thế giới thứ hai loài người văn minh - sau khi đã gạt bỏ những bất đồng và mâu thuẫn - đã đoàn kết lại trong cuộc đấu tranh chống ách nô dịch của bọn quốc xã, ngày nay tất cả các quốc gia phải xiết chặt đội ngũ thành một mặt trận thống nhất chống chủ nghĩa khủng bố - kẻ thù không kém phần nguy hiểm và dã man của nền văn minh. Bởi thế, kỷ niệm 60 năm Chiến thắng phát-xít không những là việc thể hiện sự tôn kính đối với những người đã ngã xuống trong cuộc đấu tranh tàn khốc chống chủ nghĩa phát-xít, mà còn là sự khởi đầu mang tính thống nhất lại đối với liên minh các quốc gia chống khủng bố dưới sự bảo trợ của LHQ.

Khi nói về Chiến tranh thế giới thứ hai như một tấn bi kịch lớn nhất trong lịch sử loài người, thì cần phải nhớ rằng, việc cùng tiến bước về phía trước chỉ có thể được trên cơ sở hòa hợp. Ðồng thời, chúng ta không thể dung thứ việc viết lại lịch sử, việc rời bỏ những chuẩn mực lịch sử và đạo đức khi đánh giá chủ nghĩa phát-xít và hơn nữa đối với việc anh hùng hóa những kẻ theo chủ nghĩa quốc xã và tay sai của chúng. Một thực tế không thể chấp nhận được là tại một số nước, những tên lính SS cũ không những được phục hồi danh dự, mà còn được ca ngợi như "những chiến sĩ vì nền tự do dân tộc", còn những người từng chiến đấu chống chủ nghĩa Hít-le thì lại đang bị săn đuổi về chính trị. Những âm mưu đơn phương xem xét lại các thỏa thuận luật pháp quốc tế và làm suy yếu trật tự thế giới thời hậu chiến là mối đe dọa đối với nền hòa bình và an ninh quốc tế. Phản ứng mang tính dây chuyền không kiểm soát được của sự xét lại như vậy có thể làm cho rất nhiều vấn đề trở nên phức tạp thêm.

Tại Nga, người ta cho rằng Lễ kỷ niệm 60 năm Chiến thắng phát-xít Ðức có một ý nghĩa đặc biệt trong điều kiện hiện nay và nó phải biểu thị sự không chấp nhận đối với bạo lực trên quy mô quốc gia - những thứ đang nuôi dưỡng chủ nghĩa khủng bố quốc tế, tiềm ẩn những mối hiểm họa toàn cầu và thách thức khác. Kỷ niệm về những sự kiện cách đây 60 năm phải động viên, cổ vũ chúng ta làm những việc cụ thể, vì một mục tiêu chung. Ðó là gìn giữ cuộc sống của con người như một giá trị cao cả nhất và thiết lập một nền hòa bình bền vững trên hành tinh của chúng ta.


V.V.SERAFIMOV
Ðại sứ Ðặc mệnh Toàn quyền LB Nga tại CHXHCN Việt Nam

(Theo Nhân dân)