Chỉ trong vòng 48 giờ, Đức Quốc xã hoàn toàn thất bại. Không còn nữa những trại tập trung "Thần chết", không còn nữa sự thống trị của cái gọi là "dân tộc Arian Thượng đẳng". Chiến thắng đã về tay Đồng minh, chiến thắng không chỉ lừng lẫy trên các mặt trận mà còn toả sáng huy hoàng trong lòng mỗi người châu Âu khi ấy. Hãy cùng người dân Anh nhìn lại những giờ phút đáng nhớ này.

>>Toàn cảnh Đệ nhị thế chiến - 60 năm nhìn lại

Ngày 7/5/1945

2h27' chiều (Giờ Pháp): Ngoại trưởng Đức Count Lutz Schwerin von Krosigk tuyên bố trên đài phát thanh: toàn bộ binh lính Đức đầu hàng.

2h41' chiều: Chủ tịch Hội đồng tham mưu Đức Đại tướng Gustav Jodl ký hiệp định đầu hàng không điều kiện tại trụ sở văn phòng của Tướng Dwight Eisenhower nằm trong một ngôi trường ở Reims, Pháp.

3h chiều: Người dân bắt đầu tụ họp thành từng nhóm ở trung tâm London và bên ngoài các toà Thị chính mong chờ bài diễn văn của Thủ tướng Churchill. Lá quốc kỳ Anh đã được bán sạch.

"Trong một chiều mùa hè nóng nực đến đáng yêu, chúng tôi đổ ra đường từ các công viên và có thể thấy đường phố tràn ngập phụ nữ, trẻ em đang vẫy cờ, hô vang: "Chúng ta đã thắng!". Tôi nhớ mình đã chạy về nhà và ôm chầm lấy mẹ" (Marie - Staffordshire).

Thủ tướng Anh Churchill hoà cùng niềm vui chiến thắng với người dân.

5h chiều: Thủ tướng Churchill kêu gọi Tổng thống Mỹ Truman tuyên bố chiến thắng khi "đám đông ăn mừng trên các đường phố London đã vượt ngoài tầm kiểm soát". Song Chủ tịch Hội đồng Xô viết tối cao Stalin cần thêm 24h nữa để quân đội Liên Xô ngừng bắn.

8h tối: Bộ Thông tin Anh thông báo Thủ tướng sẽ tuyên bố chấm dứt thù địch vào ngày hôm sau. Người ta coi đó là lời tuyên bố chiến thắng.

"Có ai đó tới sau nhà hát và hô vang: "Chiến tranh đã chấm dứt". Ngay lập tức người nghe giơ tay và hét hò cuồng nhiệt. Thật tuyệt vời. Tôi không biết chúng tôi đã kết thúc như thế nào, nhưng ai cũng cảm thất váng vất vì xúc động" (Beryl Andrews - đảm nhiệm việc giải trí cho binh sĩ cùng với Ensa tại Đức).

9h tối: Đám đông tụ tập tại các khu trung tâm thành phố đốt pháo hoa và ăn mừng. Một cuộc diễu hành do nhóm Legion Boys của Anh dẫn đầu đã được tiến hành. Họ cầm theo hình nộm của Hitler và Mussolini trên đường tới địa điểm đốt pháo hoa ở công viên.

Thứ ba, ngày 8/5/1945

12h01' đêm: Các tàu chiến tại Clyde đồng loạt rọi đèn pha

7h sáng: Từ giường ngủ, Thủ tướng Churchill yêu cầu Bộ Lương thực đảm bảo chắc chắn rằng London có đủ beer để ăn mừng trong ngày tới.

8h sáng: Lễ Tạ ơn dầu tiên đồng loạt diễn ra tại các nhà thờ và Nhà thờ lớn.

"Một đám cưới đang được cử hành khi chúng tôi vào nhà thờ, nhưng tất cả chúng tôi đều được phép đi nhón chân. Hẳn là đôi uyên ương rất ngạc nhiên khi thấy số lượng quá đông đảo những người chứng kiên hôn lễ của họ khi quay về hàng ghế ngồi phía dưới" (Muriel Balme - Harrogate)

1h chiều: Các đám đông bao vây chiếc xe hơi của Thủ tướng Churchill khi đang trên đường tới Cung điện Buckingham.

"Chúng tôi thấy một thông báo dán trên cửa sổ quảng cáo loại trà mang tên Chiến thắng. Giá là 1 shilling và 9 xu/gói nhỏ" (KR Taylor, Bedford)

Người dân London tưng bừng đón mừng chiến thắng.

3h chiều: Lãnh đạo Anh, Mỹ, Pháp và Liên Xô đồng loạt tuyên bố chiến thắng. Từ căn phòng nơi từng tuyên bố nước Anh có chiến tranh, Thủ tướng Churchill nói: "Chúng ta có thể cho phép mình được hưởng những giờ phút hân hoan"

"Chúng tôi đang trên chiến trường Italia khi có ai đó ở một chiếc xe tăng kế bên hét lên: "Ở nhà họ đang phát điên, hãy mở BBC đi không thì anh sẽ bỏ phí dịp này đấy". Thật là hạnh phúc khi biết những người thân yêu của tôi cũng tham gia đám đông ấy. Mặc khác, tôi lại cảm thấy bị lừa dối khi chúng tôi - những người đã mạo hiểm cả cuộc sống, phải xa nhà rất nhiều năm lại không được có mặt ở Anh lúc đó để hoà cùng niềm vui chiến thắng" (Ron Goldstein - thuộc Sư đoàn kỵ binh nhẹ của Nữ hoàng, Italia).

3h05' chiều: Hoàng gia Anh xuất hiện trước ban công Cung điện Buckingham.

6h chiều: Thủ tướng Churchill và toàn bộ Nội các chiến tranh xuất hiện trước ban công Bộ Y tế và hô vang: "Đây là chiến thắng của các bạn".

7h tối: Không còn tối tăm nữa khi đèn đường được mở sáng trưng trên cả nước. Những toà nhà lớn rực sáng trong đêm.

"Đám đông giống những con bướm đêm bu xung quanh đèn. Hàng nghìn người tràn xuống các đường phố, tụ tập bên ngọn đèn đường. Một số trẻ em chưa bao giờ được thấy đèn đường" (Trung uý R Murchie, Đơn vị không quân số 8 của Mỹ tại Norwich).

9h tối: Sự huyên náo ngừng lại để người ta lắng nghe bài phát biểu của Quốc vương George VI: "Chúng ta đều biết nếu thất bại, phòng tuyến duy nhất còn lại chống lại sự bạo hành sẽ sụp đổ. Nhưng chúng ta không thất bại". Đám đông lại tiếp tục reo hò.

11h đêm: Quốc vương và Hoàng hậu Anh xuất hiện trước Cung điện Buckingham để quan sát ít nhất 100.000 người đang ăn mừng chiến thắng.

"Chúng tôi sợ bị nhận diện, do đó tôi phải kéo chiếc mũ đồng phục qua mắt. Chúng tôi đi trên các đường phố London. Đó là một trong những đêm đáng nhớ nhất của đời tôi" (Nữ hoàng Elizabeth)

12h đêm: Lệnh ngừng bắn chính thức được thông báo

• Huyền Trang - (Tổng hợp)