Các hoạt động kỷ niệm lần thứ 60 ngày quân Đồng Minh chiến thắng Đức Quốc xã đang diễn ra rầm rộ tại nhiều nước châu Âu. Song đây đó ở khu vực Đông Âu, bóng đen của quá khứ dường như vẫn khá nặng nề.

>>Toàn cảnh Đệ nhị thế chiến - 60 năm nhìn lại

Người dân Berlin dành 48 giờ để kỷ niệm ngày Đức Quốc xã thảm bại.

Tại Nga - nhân vật chính làm nên chiến thắng vĩ đại này, lễ kỷ niệm chiến thắng sẽ được tiến hành với quy mô lớn. Tổng thống Vladimir Putin cùng 53 nhà lãnh đạo thế giới sẽ theo dõi lễ diễu hành hoành tráng tại Quảng Trường Đỏ.

Tây Âu hân hoan trong chiến thắng

Tổng thống Mỹ George W. Bush sẽ chủ trì các hoạt động tưởng niệm tại nghĩa trang quân đội Mỹ ở Hà Lan, nơi 8.000 lính Mỹ đang yên nghỉ. Ông nói ông muốn tỏ lòng biết ơn tới những người đã ngã xuống và nhắc nhở mọi người rằng vẫn còn những việc quan trọng phải làm để duy trì một thế giới tự do.

Tại nước Đức - quê hương của những kẻ bại trận, Ngày chiến thắng sẽ được kỷ niệm bằng một lễ hội mang tên Dân chủ kéo dài suốt 48 tiếng với nhiều hoạt động ca nhạc và đọc diễn văn tại Cửa ngõ Brandenburg, Berlin.

Quốc hội Đức cũng sẽ tổ chức một buổi lễ tưởng niệm và nhiều chính khách hàng đầu của nước này sẽ tham gia một lễ kỷ niệm đặc biệt tại Nhà thờ lớn Berlin.

Nhưng xen lẫn trong không khí tưng bừng và xúc động ấy, vẫn có những lo ngại về cuộc biểu tình của phái cực hữu tại Berlin. Khoảng 5.000 kẻ đầu trọc theo chủ nghĩa Quốc xã mới đến từ khắp nơi trên nước Đức đã lên kế hoạch biểu tình ở thủ đô và có thể sẽ xảy ra nhiều cuộc đụng độ giữa nhóm người này với cảnh sát.

Tại Pháp, Tổng thống Jacques Chirac sẽ tham dự lễ kỷ niệm tại Điện Champs-Elysees, Paris. Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng nước này, Michele Alliot-Marie bắt đầu chuyến thăm định sẵn tới thành phố Reims, phía đông Paris, nơi quân Đức chính thức đầu hàng ngày 7/5/1945. Bà tuyên bố, lực lượng giải phóng châu Âu sẽ "còn mãi trong trái tim người Pháp".

Tại nước Anh, buổi chiều ngày 8/5 cách đây đúng 60 năm, người ta đổ ra các đường phố London trong niềm hân hoan vui sướng. Các chiến sĩ bảo vệ thủ đô, những cô gái phục vụ thương binh, những ông bố, bà mẹ, các cụ già, em nhỏ đều nhảy múa, uống rượu, váng vất nhớ lại lời tuyên bố chính thức của Thủ tướng Winston Churchill: Chiến tranh đã kết thúc.

Hôm nay, người dân London cũng như người dân nhiều nước châu Âu sẽ sống lại những giờ phút huy hoàng ấy. Tối nay, người dân sẽ được phát vé miễn phí để vào Quảng trường Trafalgar tham dự buổi hoà nhạc tái hiện lại những bài ca mà nữ ca sĩ Vera Lynn từng hát cho binh sĩ Anh thời ấy. Thái tử Anh Charles và Nữ Công tước xứ Cornwall Camilla sẽ đặt vòng hoa tưởng niệm tại Đài liệt sĩ ở trung tâm London.

Tổng thống Mỹ và phu nhân tại Đài tưởng niệm tự do Riga, Latvia.

Rắc rối ở Ba Lan

Tại Ba Lan, nạn nhân thảm hại của Thế chiến II, các hoạt động kỷ niệm đã bị ảnh hưởng bởi làn sóng chỉ trích Tổng thống Aleksander Kwasniewski sang Moscow dự lễ.

Đảng đối lập hàng đầu tại nước này đã dùng nguyên một chương trình quảng cáo trên truyền hình để cảnh cáo ông Kwasniewski không nên tham dự vì họ cho rằng thất bại của Đức Quốc xã năm 1945 không đem lại tự do cho Ba Lan, mà lại đặt nước này dưới sự kiểm soát của Liên Xô trong hàng nửa thế kỷ sau đó.

Về phần mình, ông Kwasniewski và các thành viên trong chính phủ ông từng là đảng viên Cộng sản tuyên bố rõ rằng sẽ là ngốc nghếch nếu tẩy chay các hoạt động kỷ niệm và mạo hiểm phá hỏng quan hệ với Nga.

Xích mích giữa các nước Baltic và Nga

Việc Liên Xô gây ảnh hưởng với các nước Baltic sau Thế chiến II đã khiến Estonia và Lithuania tẩy chay các hoạt động kỷ niệm tại Moscow vào ngày mai 9/5/1945 - ngày kỷ niệm Đức Quốc xã ký hiệp định đầu hàng không điều kiện tại Berlin.

Tổng thống Bush và phu nhân tới sân bay quốc tế Hà Lan, dự lễ tưởng niệm 8.000 lính Mỹ được an táng tại đây.

Hai nước này đã yêu cầu một lời xin lỗi ở Nga song Tổng thống Vladimir Putin cho rằng xin lỗi là việc làm không cần thiết bởi lẽ Hiệp ước chuyển giao năm 1939 đã bị chính các nhà lãnh đạo Xô Viết chỉ trích.

Hôm nay, Tổng thống Mỹ Bush đang ở thăm Latvia. Đây là một trong hai chặng dừng chân chớp nhoáng của ông trong hành trình chuyến đi Moscow. Tại thủ đô Latvia, ông ca ngợi 3 quốc gia Baltic hiện là thành viên của EU và Nato vì "sự kiên cường" của họ đồng thời cam kết sẽ nêu vấn đề Baltic trước Tổng thống Putin khi tới Moscow vào ngày mai.

Tính tới thời điểm Thế chiến II kết thúc tại lục địa Già ngày 8/5/1945, hơn 40 triệu người đã thiệt mạng.

(Huyền Trang - Tổng hợp)