Các đời Tổng thống Mỹ trong thời chiến thường đưa vào bức Thông điệp liên bang những lời lẽ hùng hồn nhằm tập hợp lòng người. Tổng thống Bush không phải là ngoại lệ khi ông đọc Thông điệp liên bang năm 2005 sáng nay.

Tổng thống Bush tập đọc Thông điệp Liên bang 2005.

Mặc dù vị Tổng tư lệnh các lực lượng quân đội Mỹ không hề đề cập tới từ Iraq trong bài diễn văn nhậm chức của ông hôm 20/1, ông chắc chắn sẽ hướng trọng tâm vào cuộc khủng hoảng này trong bức Thông điệp liên bang - được đưa ra chỉ 3 ngày sau cuộc bầu cử tại Iraq.

Kể từ khi cuộc chiến Iraq bắt đầu cách đây 2 năm, hơn 1.400 lính Mỹ đã hy sinh và ông Bush sẽ phải bình tĩnh yêu cầu Quốc hội Mỹ đồng ý rót thêm 80 tỉ USD vào cuộc chiến này. Tổng thống Bush sẽ phải xoa dịu những lo ngại của người Mỹ về con số thương vong và phí tổn ngày càng tăng.

Thông thường Thông điệp liên bang là một dịp quan trọng đối với các tổng thống Mỹ. Họ thường nêu ra những điểm xấu xa, tội lỗi của kẻ thù và khích động tinh thần hy sinh của người Mỹ.

Ngày 6/1/1942, chưa đầy một tháng sau khi Nhật tấn công Trân Châu Cảng, Tổng thống Franklin D. Roosevelt đã phát biểu về "tinh thần người Mỹ", lòng quyết tâm và sứ mệnh thiêng liêng của họ. "Những kẻ quân phiệt tại Berlin và Tokyo đã gây ra cuộc chiến này. Song các lực lượng phẫn nộ trong cộng đồng nhân loại sẽ kết thúc nó", ông nhấn mạnh. Sau đó, dường như hiểu được câu hỏi của đại đa số người Mỹ, Roosevelt tiếp: "Nhiều người sẽ hỏi: Khi nào thì cuộc chiến này kết thúc? Chỉ có một câu trả lời duy nhất là nó sẽ kết thúc chừng nào chúng ta làm nó kết thúc, bằng những nỗ lực chung, sức mạnh chung, quyết tâm chiến đấu đến cùng - đến ngày tàn của chủ nghĩa quân phiệt Đức, Italia và Nhật Bản".

Năm 1952, người Mỹ băn khoăn tự hỏi liệu có sự kết thúc nào tại bán đảo Triều Tiên không. Lúc đó, trong Thông điệp liên bang của mình, Tổng thống Truman đã kêu gọi tình đoàn kết, đề cập tới chương trình đối nội: "Điều duy nhất có thể đánh bại chúng ta chính là tinh thần của chúng ta. Chúng ta có thể thất bại nếu nản lòng". Theo Alonzo Hamby, một giáo sư Đại học Ohio từng viết rất nhiều sách về Truman và Roosevelt, những thách thức mà Truman phải đối mặt còn gai góc hơn của Bush bởi lẽ con số lính Mỹ thương vong tại Triều Tiên cao hơn. "Ông ấy có một kế hoạch quân sự linh động vào thời điểm đó. Lúc ấy tình hình khó khăn hơn nhiều. Bush có thể nói về chiến thắng trong Thông điệp Liên bang và chúng ta có thể hy vọng ông ấy đúng".

Tổng thống Bush khi đọc Thông điệp liên bang năm 2004.

Trong thời kỳ diễn ra cuộc không kích tại Vùng Vịnh nhằm đẩy quân đội Iraq ra khỏi Kuwait, Tổng thống George H.W. Bush đã phát biểu trong bức Thông điệp liên bang ngày 29/1/1991 rằng: "Tất cả chúng ta đều khao khát một thế giới mà ở đó sẽ không bao giờ có chiến tranh". Bush cha tiếp tục bằng cách nêu ra những điểm sai lầm của Saddam Hussein - việc lãnh đạo Iraq tấn công thô bạo nước láng giềng Kuwait và đề cập tới nỗ lực đa phương nhằm ngăn chặn Saddam. "Thế giới có thể chớp lấy cơ hội này để hoàn tất cam kết thiết lập một trật tự thế giới mới - nơi điều ác sẽ bị nguyền rủa và mọi sự hiếu chiến sẽ bị cộng đồng đè bẹp".

Kurt Ritter, một giáo sư nghiên cứu chính trị tại Đại học Texas A&M cho rằng các tổng thống tập hợp sự ủng hộ bằng cách nêu bật sự tương phản giữa "tội ác của kẻ thù" và "nước Mỹ cũng như nỗ lực của nước Mỹ cùng lực lượng văn minh". Trong bản Thông điệp hôm nay, ông Bush nhắc nhở người Mỹ nhớ lại những vụ chặt đầu và tấn công của phần tử nổi dậy tại Iraq, đồng thời đặt trọng tâm vào công cuộc thúc đẩy dân chủ.

Bên cạnh đó, ông cũng đảm bảo rằng chương trình đối nội với trụ cột là các kế hoạch tư nhân hoá một phần hệ thống an sinh xã hội và cải cách bộ luật thuế sẽ không bị lu mờ.

• Huyền Trang - (Tổng hợp)