Công ty TNHH thương mại và dịch vụ tổng hợp Hoàng Anh T3, một doanh nghiệp đang đẩy mạnh các dịch vụ tự động dùng tiền xu tại Việt Nam cho biết, khó khăn của họ là không có địa điểm đặt máy tại nơi những nơi thuận tiện, khiến máy chưa hoạt động hết công suất. Máy bán hàng tiền xu mới đang được xúc tiến thử nghiệm tại Hà Nội và TP.HCM, nhưng đặc điểm chung của cả hai thành phố này cũng như các đô thị Việt Nam là vỉa hè quá chật chội. Chưa có chỗ được thiết kế cho những máy bán hàng tự động.

Thêm vào đó, với văn hoá vỉa hè của người dân Việt Nam, rất nhiều hoạt động đều diễn ra trên cái vỉa hè. Phải chen chân với xe máy, hàng rong... máy dùng tiền xu vẫn chưa tìm được chỗ đứng trên các vỉa hè và những nơi công cộng tại đô thị Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Huyền - Phó giám đốc Công ty T3 cũng cho biết, ý thức bảo quản của người Việt Nam chưa cao. Vì thế, nếu đặt máy ở nơi vắng người thì lại phải thêm người canh giữ để tránh bị phá hoại, bôi bẩn.

Máy chụp ảnh tự động sử dụng tiền xu của Công ty T3.

Các DN cung cấp dịch vụ tiền xu cho biết, họ rất mong đợi sẽ được Ngân hàng Nhà nước tác động tới các điểm có lưu lượng người qua lại đông để cho phép công ty đặt máy bán hàng tự động tiền xu. Thứ nữa, đầu tư loại hình dịch vụ này cũng cần vốn lớn. Một máy bán hàng tự động dùng tiền xu giá trên dưới 2.700 USD,không phải là nhỏ đối với các DN tư nhân tại Việt Nam hiện nay.

Không chỉ thiếu chỗ đứng trên vỉa hè, máy dùng tiền xu đang thiếu chỗ đứng cả trong thói quen của người Việt Nam. Người dân chưa quen sử dụng tiền xu và không có sẵn tiền xu trong túi để mua hàng bằng máy bán hàng tự động.

Tình hình ứng dụng các dịch vụ bán hàng tự động bằng tiền kim loại trong nước còn nhỏ lẻ, chưa nhận được sự quan tâm của người dân cũng như các doanh nghiệp lớn.

Để khuyến khích người dân làm quen với loại hình dịch vụ mới, Công ty T3 đang có đợt khuyến mãi giảm giá 10-20% trên các máy bán hàng tự động.

Giám đốc T3, ông Tô Hoàng Anh cho biết, ý tưởng kinh doanh máy bán hàng tự động sử dụng tiền kim loại đã được họ ấp ủ từ lâu. "Trong những chuyến công tác tới nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, chúng tôi đã thấy sự văn minh, tiện lợi của việc sử dụng đồng tiền kim loại. Ước mơ những dịch vụ này sẽ có tại Việt Nam đã trở thành hiện thực khi Ngân hàng Nhà nước phát hành tiền kim loại Việt Nam", bà Huyền nói.

Chỉ trong một thời gian ngắn, công ty đã phối hợp với nhà cung cấp dịch vụ chế tạo thành công bộ phận mắt thần nhận biết tiền kim loại Việt Nam. 3 tuần sau đó, chuyến hàng đầu tiền gồm 15 máy đã có mặt tại Hà Nội và được tiến hành lắp đặt ngay tại một số công ty trong nội thành Hà Nội.

Một phần vì thiếu "chỗ ở", một phần do chưa được thói quen người tiêu dùng hậu thuẫn nên Công ty cũng mới chỉ cung cấp ra thị trường được 15 máy đang sử dụng, được đặt tại một số tuyến phố như Láng Hạ, Nguyễn Chí Thanh, Toà nhà Vincom, Bưu điện Hà Nội, Công ty công nghệ thông tin Hà Nội, Công ty cổ phần đào tạo nghề Đông Dương... Những nơi máy bán hàng được đặt cũng chưa phải những địa điểm "đắt" nên trung bình, một máy bán hàng mỗi ngày mới bán được 50 cốc (trà, cà phê, lon nước ngọt).

Tiền xu: "diều đang chờ gió"

T3 cũng xác định nhu cầu và thị trường của những máy dùng tiền xu rất lớn. Nếu chỉ tính riêng các văn phòng, cơ quan tại các đô thị ở Việt Nam đã lên tới hàng ngàn đơn vị. Mỗi đơn vị có nhu cầu đặt ít nhất là một máy bán nước giải khát.

Nhìn không xa, Nhật Bản hiện có tới 5,5 triệu máy bán đang hoạt động. Bình quân, cứ 20 người dân của đất nước Phù Tang đang sở hữu 1 chiếc máy bán hàng tự động dùng tiền kim loại. Năm 2004, doanh số bán hàng bằng hình thức này đạt 56 tỷ USD trên đất Nhật.

Máy bán hàng tự động nói riêng và dịch vụ sử dụng tiền kim loại nói chung sẽ có một thị trường vô cùng rộng lớn bởi tính tiện ích của nó. Với khối văn phòng có thể phát triển máy bán đồ uống tự động với thực đơn đa dạng như cà phê, trà, cacao, sữa... và khẩu vị có thể điều chỉnh được. Với nhà ga, sân bay, bến xe có thể đặt máy bán đồ uống tự động, máy bán nước lon, bỏng ngô, bao cao su...

Cũng là công ty đang mở rộng các dịch vụ tự động dùng tiền xu, anh Ngô Việt Dũng - Trưởng phòng kinh doanh Công ty TNHH Dịch vụ Viễn thông và Tư vấn Đầu tư Hà Phan - cho rằng, máy bán hàng tự động có nhiều ưu điểm với mẫu mã đẹp. Máy có thể trả lại tiền thừa, có thể quảng cáo các dịch vụ hay hàng hoá, được bảo trì bảo dưỡng trong 10 năm, bán được tất cả các loại đồ uống đa dạng về kích cỡ cũng như hình dáng bao bì sản phẩm, chấp nhận các loại tiền xu mới của Việt Nam, tiết kiệm điện năng...

Và nhất là, các máy bán hàng tự động bằng tiền xu sẽ "dọn dẹp" tình trạng lộn xộn vì các loại hình bán lẻ, bán rong trên các vỉa hè.

Máy bán nước tự động đặt thử nghiệm tại một hội thảo về tiền xu của Ngân hàng Nhà nước. Ảnh: Hồng Phúc

Thời gian tới, các công ty kinh doanh máy bán hàng tự động dùng tiền xu cho biết, sẽ tiếp tục nhập khẩu các loại máy bán hàng tự động khác như máy bán các hàng hoá tạp phẩm, máy làm lạnh nước hoa quả, máy bán đá, bán thú bông, đồ chơi, làm kem ốc quế... để cung cấp cho các chợ lớn, trung tâm thương mại, nhà ga, sân bay, bến xe, trường học...

Dịch vụ phong phú

Hiện các DN cung ứng dịch vụ sử dụng tiền xu tại Việt Nam có thể cung cấp ra thị trường rất nhiều loại hình dịch vụ cần thiết và có tiềm năng phát triển lớn như máy bán cà phê, trà nóng tự động, các loại nước giải khát đóng lon, kẹo cao su, bao cao su, gọi điện thoại,  chụp ảnh tự động,  bán bắp rang bơ tự động,  làm lạnh nước hoa quả,  làm kem ốc quế,  bán đồ chơi, thú bông... Và rất nhiều mặt hàng khác.

Máy bán cà phê và và trà nóng tự động xuất xứ Hàn Quốc với 5 thực đơn để khách hàng chọn. Sau khi bỏ tiền xu vào khe máy, ấn nút chọn thực đơn và 10 giây sau máy sẽ tự động đưa ra một ly cà phê hoặc trà nóng. Máy dùng loại ly chỉ sử dụng 1 lần, giá thành rẻ (2000 đồng/cốc). Máy làm đá viên pha lê tự động có thể cho sản phẩm viên đá già, không dính và trong suốt.

Tại buổi toạ đàm vừa diễn ra hôm qua (3/6) về thúc đẩy các dịch vụ sử dụng tiền xu do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức, đại diện Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (VCB) đã đánh giá cao việc đưa máy bán hàng tiền xu vào sử dụng. Ngân hàng này cho rằng đây là việc nên làm từ lâu rồi và chính các ngân hàng thương mại cũng rất mong được sử dụng tiền kim loại nhiều hơn.

Tuy nhiên, VCB cho rằng vấn đề mấu chốt còn lại là đưa dịch vụ này vào sử dụng và làm sao nữa, chống được ôxi hoá bề mặt đồng tiền.

Một rào cản đối với dịch vụ tiền xu, đó là thiếu sự phối hợp giữa các bộ ngành với nhau. Nếu các DN cung ứng dịch vụ và ngành giao thông vận tải phối hợp tốt thì việc đi xe buýt, vào ga tàu, vào công viên... sẽ trở nên đơn giản rất nhiều nhờ hình thức bán vé tự động.

Còn riêng hình thức điện thoại dùng tiền xu, người ta cho rằng sẽ khó phát triển hơn bởi các loại hình điện thoại di động đang phát triển quá mạnh.

• Hồng Phúc