- Trước tiên, xin chúc mừng Vinamik đã có tên trong danh sách 200 doanh nghiệp châu Á xuất sắc năm 2010 của tạp chí Forbes!

Bà Mai Kiều Liên: Rất cảm ơn lời chúc mừng . Tôi rất bất ngờ, rất vui, vì không bao giờ nghĩ đến Vinamilk lọt vào danh sách này. Khi báo chí đăng tin thì mới biết. Sau đó hàng loạt báo chí trong nước chính thức thông báo, còn ghi rất rõ là Vinamilk đứng thứ 31 về vốn hóa thị trường, 18 về lợi nhuận và 16 về doanh thu. 

Bà Mai Kiều Liên - Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ công ty Vinamilk.

- Như vậy việc bình chọn này không do Vinamilk tự ứng cử?

Bà Mai Kiều Liên: Forbes chuyên về xếp hạng, tự đánh giá khách quan. Họ lấy số liệu trên sàn giao dịch chứng khoán Đó là lý do chúng tôi không biết gì hết. Không chỉ lấy số liệu, họ còn tự tìm hiểu thông tin, khảo sát từ rất nhiều nguồn, xem thực sự doanh nghiệp có phải như vậy hay không.

- Không ít doanh nghiệp Việt Nam khi lên sàn chứng khoán vẫn còn có khá nhiều vấn đề. Ví dụ gần đây có công ty đã… giảm lãi và nhiều doanh nghiệp đưa thông tin không rõ ràng, làm các nhà đầu tư bối rối. Vì vậy việc Vinamilk được một tổ chức công nhận thì những thông tin của mình đã có độ chính xác cao?

Bà Mai Kiều Liên: Đó là điều kiện bắt buộc của công ty niêm yết. Mọi thông tin đều phải minh bạch và phải công khai rõ ràng cho cổ đông. Cứ 3 tháng kiểm toán một lần. Mọi việc được thực hiện từ khi niêm yết đến bây giờ. Các tổ chức quốc tế vào trang web của Vinamilk và của Ủy ban chứng khoán là sẽ thấy kết quả của 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng, 12 tháng từ năm 2006 chứ không phải bây giờ mới làm. Mọi số liệu về kết quả kinh doanh hết sức rõ ràng!

- Có rất nhiều công ty cũng niêm yết nhưng thông tin không được tôn trọng, có nghĩa có những thông tin bị nhiễu do chính công ty đó dựng lên. Việc Vinamilk tôn trọng sự rõ ràng của thông tin được cụ thể ở đâu ạ?

Bà Mai Kiều Liên: Đó là tôn chỉ của công ty: minh bạch và trung thực. Đó chính là nguyên tắc của Vinamilk mấy chục năm nay.. Không những về thông tin mà trong cách xử sự, hành xử của lãnh đạo cũng như của mọi CBCNV công ty, tiêu chí trung thực là tiêu chí hết sức quan trọng.

- Việc đó giúp công ty mình có hướng phát triển tốt như thế nào?

Bà Mai Kiều Liên: Khi mình tự đánh giá, nhận xét mình một cách trung thực, thì mọi việc đều minh bạch rõ ràng, mình đang đứng ở đâu, khiếm khuyết chỗ nào, lợi thế cái gì, tốt chỗ nào, cần cải thiện điều gì đều thể hiện rõ. Chính từ những số liệu và thông tin trung thực đó chúng tôi sẽ hoạt động, cải thiện được mình và công ty ngày càng phát triển. Nếu số liệu và thông tin không đúng, sẽ rất mù mờ, không biết chính xác về mọi vấn đề. Thông tin không rõ ràng đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đang đứng bên bờ vực của sự nguy hiểm.

- Từ lúc mình lên sàn chứng khoán đến giờ, chị thấy Vinamilk có cơ hội mở rộng như thế nào?

Bà Mai Kiều Liên: Từ khi Vinamilk lên sàn chứng khoán thì trở thành công ty đại chúng. Mọi thông tin mọi người đều biết và rất quan tâm. Các cổ đông của Công ty rất quan tâm đến hoạt động sản xuất kinh doanh chính vì vậy chúng tôi cũng nhận được rất nhiều đóng góp của các cổ đông qua email, thư hoặc trong các đại hội cổ đông. Họ đóng góp ý kiến rất nhiều, hỏi cũng rất nhiều và trách nhiệm của Vinamilk phải trả lời những câu hỏi đó. Những thắc mắc cũng phải trả lời và họ cũng hiến kế. Những kế sách hay thì công ty áp dụng, còn những điều họ hiểu không đúng thì phải trả lời và giải thích. Khi trở thành công ty đại chúng, công ty được rất nhiều người tham gia quản lý nên việc quản trị công ty ngày càng được cải thiện tốt.

- Với số lượng nhân viên rất lớn, hơn 4.000 con người, chị quản trị như thế nào để đạt hiệu quả?

Bà Mai Kiều Liên: Hiện nay, công ty đang sử dụng hệ thống quản trị ERP (Enterprise Resources Planning ) mà các công ty toàn cầu đang sử dụng. Tất cả mọi hoạt động đều phải thông qua hệ thống, từ các công ty con, các nhà máy sản xuất, nhà phân phối, người bán lẻ và nhân viên đi bán hàng cũng có thể quản lý được. Ví dụ như ngày nào, bán được bao nhiêu và đi ở đâu…Tất cả là một chuỗi hoạt động dựa trên kế hoạch một năm, ba năm, năm năm.

Muốn có được kế hoạch thì phải có số liệu nghiên cứu thị trường dựa trên dân số, mức độ thu nhập, xu hướng, ý thích của người tiêu dùng… Tất cả những số liệu trên công ty phải mua từ những công ty độc lập,chuyên ngành, trên cơ sở đó Công ty lập kế hoạch. Kế hoạch đó phải thay đổi liên tục vì cuộc sống cũng thay đổi liên tục, ví dụ như theo kế hoạch sẽ phát triển mặt hàng đó nhưng sau 1 năm mặt hàng đó không phát triển theo như kế hoạch thì phải chuyển hướng. Tôi cũng luôn nhắc với anh em phải luôn kiểm soát được vùng mình quản lý. Không có một nhân viên nào, hoạt động nào nằm ngoài sự kiểm soát từ hệ thống của công ty.

- Vinamilk cũng như cá nhân chị hỗ trợ khá nhiều cho Hiệp hội Nông dân Việt Nam, Hiệp hội Sữa VN, Quỹ sữa Vươn cao Việt Nam và nhiều hoạt động mang tính chất xã hội Ảnh hưởng từ hoạt động đó đến hình ảnh của công ty mình như thế nào ạ?

Bà Mai Kiều Liên: Vinamilk làm công tác xã hội không chỉ trong mấy năm gần đây mà suốt từ khi thành lập công ty. Chúng tôi luôn nâng cao ý thức trách nhiệm về cộng đồng, ý thức chia sẻ đối với cộng đồng, từ ngày còn khó khăn thì làm theo khả năng, khi phát triển thì mức ủng hộ của công ty đối với cộng đồng ngày càng cao. Đó là ý thức trách nhiệm của doanh nghiệp. Vinamilk cũng hiểu rõ không thể sống một mình, đó cũng là cách sống của người Việt Nam, chia sẻ với những số phận khó khăn, đó là văn hóa doanh nghiệp. Toàn thể hơn 4000 cán bộ công nhân viên đều tham gia nhiệt tình, việc này thể hiện công ty có trách nhiệm với xã hội và xã hội thấy doanh nghiệp có ý thức thì cũng quý trọng và ủng hộ hơn.

- Trong các hoạt động sản xuất kinh doanh, Vinamilk luôn có chính sách ủng hộ người nông dân tham gia sản xuất nguyên liệu, hỗ trợ người bán hàng kinh doanh sản phẩm… việc đó có làm làm khó khăn cho doanh nghiệp và đẩy chi phí cao hơn?giảm lợi nhuận không?

Bà Mai Kiều Liên: Nếu Vinamilk không làm những việc đó thì chi phí sẽ ít hơn và lợi nhuận tăng thêm. Nhưng Vinamilk không tính cái trước mắt mà nghĩ đến lâu dài. Vinamilk làm những việc đó là để đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng được sử dụng sản phẩm sữa tươi nguyên chất có chất lượng. Ví dụ như chúng tôi cung cấp hơn 10.000 tủ lạnh để người bán hàng bảo quản sản phẩm sữa. Nếu Vinamilk không trang bị thì người bán hàng cứ để sản phẩm ra ngoài, làm sản phẩm không còn tươi ngon, chất lượng giảm. Công ty phải coi quyền lợi của người tiêu dùng là quan trọng nhất để hành xử.

Từ năm 1990, khi Vinamilk nhập dây chuyền sản xuất sữa tươi tiệt trùng thì bắt đầu xây dựng vùng nguyên liệu cho mình. Đối với người nông dân thì Vinamilk ủng hộ rất nhiều ví dụ khuyến khích ký hợp đồng giao sữa trực tiếp, thu mua trực tiếp, hỗ trợ chi phí về thú y, hỗ trợ 100% tiền mua tinh giới tính bò cho năng suất sữa cao, hỗ trợ chuồng trại, chi phí kiểm tra, thuốc men khi bò bị bệnh. Mục đích là khi người nông dân giao sữa cho Vinamilk thì đạt sản lượng cao, chi phí thấp và ổn định nguồn đầu ra để nông dân yên tâm sản xuất. Khi chi phí thu mua sữa tươi trong nước cao thì giá thành sản phẩm sẽ cao hơn so với hàng nhập khẩu. Những thời điểm đó chúng tôi lấy lợi nhuận của những mặt hàng khác bù vào. Nhiều khi lợi nhuận từ sản xuất sữa tươi tiệt trùng rất ít, chỉ khoảng 1-2% nhưng Vinamilk cũng phải chấp nhận vì công ty đã cam kết với người nông dân giá thu mua cho nguyên năm. 

Vinamilk tạo ra việc làm cho 4000 nhân viên và hỗ trợ nông dân trong kế hoạch lâu dài xây dựng vùng nguyên liệu

Chúng tôi cũng nghĩ đến lâu dài trong việc xây dựng vùng nguyên liệu, không thể khi thấy nguyên liệu nhập rẻ thì bỏ rơi người nông dân còn khi nguyên liệu cao thì thu mua ép giá. Rất ít nhà sản xuất sữa dám đầu tư vào nguồn nguyên liệu vì vốn đầu tư rất cao, thời gian thu hồi vốn rất lâu dài và phát sinh nhiều phức tạp. Thiên nhiên, khí hậu của Việt Nam khác hẳn những vùng khác như New Zealand, Úc, Mỹ. Vinamilk bây giờ có 5 trang trại, với gần 5000 con bò sữa, có tổng số vốn đầu tư trên 15 triệu USD, sang năm sẽ tăng lên 10.000 con. Năm trang trại dự kiến sẽ là hạt nhân để nhân giống và đưa bò cái cho bà con nông dân xung quanh khu vực. Về lâu dài, nguồn nguyên liệu của Vinamilk sẽ vững vàng hơn, đáp ứng được nhu cầu sản xuất trong nước và xuất khẩu, đó là bước đầu tư lâu dài của chúng tôi.

- Nếu vậy thì việc cạnh tranh với những đối thủ cùng dòng sản phẩm như những doanh nghiệp nước ngoài, liên doanh sẽ khó khăn vì họ có nhiều lợi thế. Ví dụ như họ không chăm sóc vùng nguyên liệu đã giảm được chi phí, tăng lời. Vậy thì Vinamilk làm thế nào để cạnh tranh với các đối thủ?

Bà Mai Kiều Liên: Tôn chỉ cạnh tranh của Vinamilk là chất lượng. Chất lượng của Vinamilk đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, nhưng giá cả rất cạnh tranh, và phong cách phục vụ tốt. Để cạnh tranh trên bất cứ thị trường nào Vinamilk cũng tuân theo tôn chỉ này. Với vốn điều lệ trên 3.500 tỷ, tổng tài sản lên đến 10.000 tỷ, nếu Công ty không hoạt động sản xuất kinh doanh tốt, không đảm bảo được lợi nhuận thì sẽ không đáp ứng được yêu cầu của các cổ đông. Chính vì áp lực đó mà công ty phải nỗ lực để giảm chi phí, tăng cường chất lượng bằng cách phải sản xuất lớn, năng suất lao động cao thì chi phí sẽ giảm. Thời gian trước đầu tư nhà máy với công suất 100 triệu lít/năm thì bây giờ phải là 500 triệu, 800 triệu lít/năm, được tự động hoàn toàn.

- Trong việc kinh doanh, mỗi doanh nghiệp có phong cách kinh doanh khác nhau. Vinamilk vừa có lực, tiền nhiều nhưng không bao giờ nghe tin Vinamilk chơi sang, mua xe triệu đô hay mua máy bay. Do phong cách hay là cách hưởng thụ khác?

Bà Mai Kiều Liên: Chúng tôi đi lên từ hai bàn tay trắng, doanh nghiệp từ lúc khốn khó, vì vậy phải tiết kiệm, không tiết kiệm không thể thành công. Tôi là nữ nên việc tiêu pha rất có ý thức. đó là tính cách cá nhân! Tôi nghĩ hữu xạ tự nhiên hương, có thể bây giờ mọi người không biết nhưng dần dần sẽ biết. Ví dụ : như chuẩn bị lễ kỉ niệm 30 năm thành lập Vinamilk,thay vì thuê ban nhạc nổi tiếng Back Street Boys biểu diễn để khuếch trương thương hiệu thì công ty tổ chức chương trình từ thiện có khinh khí cầu khá đơn giản và đi khắp nơi trao tiền từ thiện cho trẻ em nghèo của 30 tỉnh thành trong cả nước, vừa mang ý nghĩa tri ân người tiêu dùng ủng hộ công ty, vừa chia sẻ được với trẻ em có hoàn cảnh khó khăn.

- Khi biết Vinamilk được lọt vào Top 200 doanh nghiệp của Forbe Chị có mơ ước gì hơn nữa không? Ví dụ như sẽ cố gắng đẩy công ty nằm trong Top 100 của Thế giới?

Bà Mai Kiều Liên: Trong thư chúc Tết Canh Dần 2010 gửi đến CBCNV và gia đình, tôi đưa ra mục tiêu là làm sao để Vinamilk lọt vào Top 50 doanh nghiệp sản xuất sữa lớn nhất Thế Giới vào năm 2017, để đạt được điều đó công ty phải có doanh số 3 tỷ USD. Kế hoạch đến năm 2012 Vinamilk đạt doanh số là 1 tỷ USD nhưng sẽ cố gắng sang năm 2011 kỉ niệm 35 năm thành lập công ty sẽ đạt mục tiêu trên sớm hơn dự tính. Sau khi nghe tin Vinamilk lọt vào Top 200 doanh nghiệp châu Á xuất sắc năm 2010 của Forbes Công ty rất vui và tự hào. Quan trọng nhất vẫn là hiệu quả, phải kiểm soát được từng chỉ tiêu, giá thành, nếu có vấn đề gì thì cần biết rõ nguyên căn nguồn gốc để giải quyết hay thay đổi. Tôn chỉ hoạt động của Vinamilk là chất lượng là quan trọng nhất, không có gì có thể thỏa hiệp với chất lượng. Công ty sản xuất sản phẩm cho người tiêu dùng giống như sản xuất cho chính bản thân mình, gia đình mình. Chúng tôi làm và bán sản phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế, không vì lợi nhuận mà làm khác đi, Sản phẩm của Vinamilk không bao giờ dùng chất bảo quản.

- Slogan của Vinamilk gần đây có sự thay đổi thành “Niềm tin Việt Nam”. Khi thay đổi slogan, Vinamilk có phải thay đổi gì cho phù hợp?

Bà Mai Kiều Liên: Tiêu chuẩn chất lượng là thế mạnh và tiêu chí hàng đầu của chúng tôi. Người tiêu dùng có điều kiện để kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm Vinamilk 35 năm nay rồi. Sự thay đổi về slogan chỉ là khẳng định thêm hình ảnh và niềm tin của chúng tôi. Tôi và gia đình cũng dùng sữa Vinamilk từ xưa đến nay. Khi có cháu nội – cháu ngoại dứt khoát tôi cũng cho các cháu dùng các sản phẩm của Vinamilk như sữa bột Dielac Alpha vì tính năng vượt trội hơn hẳn, có bổ sung sữa bò non giúp nâng sức đề kháng của trẻ.

Trong những sự việc về chất lượng sữa vừa qua như nghèo đạm, sử dụng melamine… Vinamilk không bao giờ bị liên quan. CBCNV Vinamilk đều hiểu mọi sai lầm đều có thể khắc phục được nhưng phạm sai lầm về chất lượng sẽ mang lại nguy cơ rất lớn. Đối với người tiêu dùng quan trọng nhất là chất lượng chứ không phải là giá. Họ tin thì họ mới dùng, Công ty phải chứng minh được làm ăn trung thực, chất lượng đảm bảo và giá cả hết sức cạnh tranh. Nếu người tiêu dùng không ủng hộ thì ngay cả tại Việt Nam các thương hiệu Việt cũng không thể đứng vững chứ chưa nói đến vươn ra thế giới.

• Bài và ảnh: Thanh Chung