- Sự căng thẳng đã trở lại thị trường ngoại tệ khi các doanh nghiệp (DN) đang rất khó khăn để mua được ngoại tệ và nhiều DN phải mua với tỷ giá cao hơn trần do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) quy định. NHNN đang xem xét việc hỗ trợ lãi suất đối với cả vốn vay ngoại tệ và giảm tiếp lãi suất gửi ngoại tệ để đối phó với tình trạng này.
Phó Thống đốc Nguyễn Văn Bình cho biết, nhu cầu mua ngoại tệ vượt khả năng có ngoại tệ để bán của các ngân hàng thương mại (NHTM). Chỉ sau gần một tháng NHNN mở rộng biên độ giao dịch từ + 3% lên + 5%, các NHTM đã phải niêm yết tỷ giá mua vào lẫn bán ra ở mức tỷ giá trần.
Găm giữ USD
Theo ông Bình, trên tính toán vĩ mô, một số cân đối lớn của cán cân thanh toán thì tình hình cung cầu USD đã cải thiện hơn rất nhiều so với quý I/2008. Cụ thể, quý I/2009 kim ngạch xuất khẩu đạt 14,14 tỷ USSD, nhập khẩu 11,81 tỷ USD. Do vậy, cán cân thương mại thặng dư 2,32 tỷ USD trong khi cùng kỳ năm 2008 con số thâm hụt lên tới 6,95 tỷ USD. Cán cân vãng lai quý I/2009 thặng dư ở mức 2,6 tỷ USD, ngược hẳn với mức thâm hụt 6,1 tỷ USD của cùng kỳ năm 2008.
 |
| Ngoại tệ vào ngân hàng nhưng để gửi, không bán hẳn ngọai tệ cho ngân hàng. (Ảnh: VNN) |
Tuy nhiên, qua phân tích, NHNN cho rằng, sự biến động và căng thẳng trên thị trường ngoại hối có những nguyên nhân trước hết là yếu tố tâm lý. Do doanh nghiệp và người dân đều nhận thức sâu sắc rằng năm 2009 nền kinh tế nước ta vẫn tiếp tục phải đương đầu với những khó khăn, thách thức của cuộc khủng hoảng kinh tế, tài chính toàn cầu. Vì thế, nguồn cung ngoại tệ cho nền kinh tế đều giảm sút và thậm chí một số lĩnh vực còn giảm sút rất mạnh. Từ đó, đã tạo ra tâm lý lo ngại sự mất giá mạnh của VND dẫn đến hiện tượng găm giữ ngoại tệ. Bên cạnh đó là, hoạt động đầu cơ, các tin đồn thất thiệt cũng tác động đến tâm lý người dân.
Đã có tình trạng, các doanh nghiệp xuất khẩu hay các doanh nghiệp có nguồn thu bằng ngoại tệ thì găm giữ trên tài khoản hoặc chỉ bán nhỏ giọt cho ngân hàng. Các doanh nghiệp nhập khẩu thì vội vã bằng mọi cách và bằng mọi giá đi mua ngoại tệ. Một bộ phận người dân cũng chuyển từ tiền gửi nội tệ sang tiền gửi ngoại tệ. Cụ thể, dư tiền gửi ngoại tệ của các tổ chức kinh tế tăng liên tục trong suốt 4 tháng đầu năm 2009. Tiền gửi ngoại tệ của cả nền kinh tế tăng 3,35%.
Một hiện tượng rất phổ biến hiện nay là nhiều doanh nghiệp và người dân có nguồn thu ngoại tệ, thay vì trước đây để phục vụ cho sản xuất kinh doanh trong nước của mình họ bán ngoại tệ cho hệ thống NHTM lấy VND, thì nay dùng ngoại tệ để thế chấp vay VND. Theo tính toán gửi ngoại tệ tại ngân hàng để lấy lãi suất 2% đến 3%, vay VND sau hỗ trợ phải trả từ 5% đến 6%, như vậy thực tế phải trả lãi vốn vay ngân hàng ở mức 2% - 3%. Do vậy, theo tính toán của họ đi vay ngân hàng không những không phải trả lãi mà còn được hưởng lãi.
Bên cạnh đó, một yếu tố phải nói đến là thực hiện các gói kích cầu, trong đó có nhóm giải pháp hỗ trợ 4% lãi suất vay vốn ngân hàng bằng VND cho cả ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Tuy nhiên, khi tiến hành hỗ trợ lãi suất khiến lãi suất cho vay VND giảm xuống 5% - 6% và thấp hơn. Mặt bằng lãi suất này cũng ngang bằng mặt bằng lãi suất cho vay ngoại tệ hiện hành của hệ thống NHTM. Điều này vô hình chung đã khuyến khích các doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tiến hành vay vốn bằng VND để mua ngoại tệ của các NHTM thay vì vay vốn bằng ngoại tệ.
Ông Bình cho biết, qua khảo sát, nhiều doanh nghiệp đang có số dư vay vốn ngân hàng bằng ngoại tệ cũng tìm mọi cách vay VND mua ngoại tệ để trả nợ trước hạn vốn vay ngoại tệ cho ngân hàng. Theo số liệu thống kê 4 tháng đầu năm 2009, tăng trưởng tín dụng nói chung của cả nền kinh tế là 11,6%, trong khi đó tăng trưởng tín dụng bằng ngoại tệ lại giảm 2,5%. Thực tế này đã làm tăng đột biến nhu cầu mua ngoại tệ trong nền kinh tế. Tiền gửi ngoại tệ trong hệ thống ngân hàng vẫn tiếp tục tăng lên, trong khi tín dụng bằng ngoại tệ lại giảm, dẫn đến tình trạng hệ thống ngân hàng “thừa” ngoại tệ để cho vay nhưng lại thiếu ngoại tệ để bán cho doanh nghiệp.
Hỗ trợ lãi suất khi vay vốn ngoại tệ
Tình trạng căng thẳng của thị trường ngoại tệ, buộc các ngân hàng phải hạ lãi suất USD và hiện chỉ ở mức 2 đến 3%. Do không cho vay ra được nên nếu các ngân hàng huy động càng nhiều USD thì sẽ càng lỗ. Vì theo thông lệ, các ngân hàng phải gửi số ngoại tệ này ở nước ngoài với mức lãi suất thấp hơn rất nhiều so với mức 2 đến 3% và rủi ro cao trong tình hình khủng hoảng hiện nay. NHTM cũng gửi tại NHNN nhưng lãi suất chỉ ở mức 0,1%.
 |
| Có thể hỗ trợ lãi suất cả vốn vay ngoại tệ. (Ảnh: VNN) |
Chính vì thế, các ngân hàng phải cùng nhau đưa mặt bằng lãi suất huy động USD xuống thấp hơn nữa và có thể ở mức 1 - 2% là tối đa. Khi đó mới có điều kiện để đưa mặt bằng lãi suất cho vay USD xuống mức thấp hơn. Theo ông Bình, điều này sẽ tạo chênh lệch lãi suất giữa vay vốn USD và VND ở mức từ 2% đến 3% để khuyến khích các doanh nghiệp vay vốn USD thay vì chỉ đi mua USD. Các ngân hàng thương mại đang rất muốn điều này nhưng còn nhìn nhau. NHNN đã đang và sẽ tiếp tục chỉ đạo các NHTM đồng thuận và triển khai theo hướng này.
Theo ông Bình, do tiến hành hỗ trợ 4% lãi suất vay vốn bằng VND cũng đã tạo ra sự mất cân đối giữa mặt bằng lãi suất VND và USD. Điều khiến các doanh nghiệp có nguồn thu ngoại tệ găm giữ lại ngoại tệ và đi vay VND để phục vụ sản xuất kinh doanh của mình. Vì thế, NHNN đang có phương án để các tổ chức tín dụng áp dụng mức lãi suất tiền gửi thích hợp đối với các tổ chức kinh tế có nguồn thu ngoại tệ để khắc phục tình trạng trên.
Đặc biệt, ông Bình cho biết, trước thực tế trên đây, đã có ý kiến cho rằng khi đã tiến hành hỗ trợ 4% lãi suất vay ngân hàng thì nên áp dụng với cả vay vốn ngoại tệ. Xét về tính hợp lý và logic, NHNN cho rằng cách đặt vấn đề như vậy là đúng đắn. Hiện NHNN nghiên cứu để đánh giá toàn diện và tính khả thi của phương án này.
Bên cạnh đó, NHNN đang tiến hành hoán đổi ngoại tệ trên quy mô lớn với các NHTM vừa nhằm giải quyết bài toán “thừa” ngoại tệ để cho vay của các NHTM, đồng thời NHNN trước mắt có thêm nguồn ngoại tệ để can thiệp mạnh mẽ hơn, tạo thanh khoản và kích hoạt trở lại hoạt động bình thường của thị trường ngoại hối.
|
Không kết hối Trước hiện tượng găm giữ ngoại tệ, đã có đề nghị phải tiến hành biện pháp kết hối (ngoại tệ khi về đến tài khoản lập tức phải chuyển đổi sang nội tệ), Phó Thống đốc Nguyễn Văn Bình cho rằng: Về mặt pháp lý, pháp luật về quản lý ngoại hối và các cam kết quốc tế đều cho phép các bên tham gia được tiến hành biện pháp này. Việt Nam đã bỏ kết hối hoàn toàn từ năm 2003 nhưng trên thế giới vẫn còn các nước duy trì kết hối. Phải đánh giá rằng việc bãi bỏ hoàn toàn chế độ kết hối là một thành quả, một bước tiến nhằm xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Như vậy, dù bị ảnh hưởng mạnh của cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính toàn cầu nhưng những cân đối vĩ mô lớn của cán cân thanh toán năm nay của ta vẫn khả quan. Đó là nền tảng để không phải áp dụng biện pháp kết hối. Tuy nhiên, sẽ có những biện pháp xử lý và chấn chỉnh kịp thời tình trạng một số tổ chức kinh tế lớn được tạo điều kiện thuận lợi trong kinh doanh... |
-
Phước Hà
Nếu bạn chưa hài lòng về sản phẩm, dịch vụ được thụ hưởng
hãy gửi bức xúc của bạn cho chúng tôi !
Đường dây nóng:
Email: bvkh@vietnamnet.vn
