Tại văn bản ngày 3/4 gửi Công ty Xăng dầu Hàng không (Vinapco), Indochina Airlines cam kết sẽ trả Vinapco 5 tỷ đồng vào ngày 6/4 và 3,1 tỷ đồng vào ngày 9/4.

Trên thực tế, ngày 7/4, Công ty Xăng dầu Hàng không cũng xác nhận đã nhận được số tiền này.

Lý giải về nguyên nhân chậm thanh toán tiền nhiên liệu, theo Indochina Airlines, là do chỉ riêng trong 3/2009, đã có 16 chuyến bay TP.HCM - Hà Nội và 8 chuyến TP.HCM - Đà Nẵng của hãng bị huỷ, tương đương 52 giờ bay.

Lượng dầu không được tiêu thụ là 119 tấn, tương ứng với số tiền khoảng 1,7 tỷ đồng. Mặt khác, kể từ 15/2, số chuyến bay của Indochina Airlines cũng giảm đi 2 chuyến/ngày chiều TP.HCM - Hà Nội và ngược lại.

Trong khi đó, số tiền xăng dầu mà Vinapco yêu cầu ứng trước tháng 3 lại căn cứ vào số lượng tiêu thụ của tháng 1 (mà tháng 1 là cao điểm của Indochina Airlines, với tần suất bay cao hơn hiện nay 2 chuyến/ngày). Vì vậy, số lượng dầu thực tế sử dụng trong tháng 3 sẽ ít đi rất nhiều so với số dầu tạm tính của Vinapco.

Song, trước đó, Vinapco không quên khuyến cáo Indochina Airlines tại Văn bản 535 ngày 3/4: "Nếu công ty không nhận được số tiền quá hạn nêu trên, căn cứ điều khoản 5.5, hợp đồng số 35/Vinapco-Indochina2009 ngày 31/12/2008, Vinapco sẽ thực hiện thu tiền chuyển khoản trước khi tra nạp dầu Jet A1 cho các chuyến bay của Indochina Airlines".

Cụ thể, vào 16h hàng ngày sát ngày tra nạp nhiên liệu, Indochina Airlines phải chuyển khoản thanh toán số tiền 803 triệu đồng/ngày, đồng thời fax (hoặc email) ủy nhiệm chi trả tiền cho Vinapco có xác nhận, đóng dấu của ngân hàng.

Trong số này có tiền tra nạp dầu cho các chuyến bay trong ngày - 560 triệu đồng cho 10 chuyến bay/ngày - và thu thêm 243 triệu đồng để trừ vào nợ quá hạn. Vinapco cũng tuyên bố sẽ không chịu trách nhiệm về các thiệt hại phát sinh từ vi phạm cam kết thanh toán theo hợp đồng.

Cái lý của độc quyền hay tranh chấp hợp đồng kinh tế?
 
Trước đó, trao đổi với PV.VietNamNet ngày 8/4, Giám đốc Vinapco Trần Hữu Phúc cho biết, sau khi gửi công văn gửi các cơ quan chức năng can thiệp, Vinapco cũng chưa nhận được chỉ đạo gì từ cấp cao hơn.

Tuy nhiên, nhìn từ vụ việc của Pacific Airlines (nay là Jestar Pacific), kể cả khi Vinapco "dọa dẫm" như vậy, họ cũng không thể ngừng cung cấp nhiên liệu nếu Indochina Airlines không chịu trả tiền theo ngày. Bởi trên hết, đây là giao thông công cộng quan trọng của quốc gia, việc chỉ ngừng bay 1-2 chuyến cũng gây ra những xáo trộn xã hội lớn.

Một quan chức Cục Hàng không (Bộ GTVT) thì cho rằng, tranh chấp giữa Vinapco và Indochina Airlines hoàn toàn là tranh chấp về hợp đồng kinh tế, chứ không phải nảy sinh do độc quyền như trường hợp của Pacific Airlines.

Lẽ thường, hợp đồng kinh tế sẽ điều tiết hành vi mua bán giữa hai bên. Sự chỉ đạo trực tiếp của cơ quan quản lý Nhà nước, như tiền lệ trước đó, đã làm cho quyền của mỗi bên trong trường hợp vi phạm hợp đồng bị hạn chế.

Vấn đề đặt ra là, việc các hãng hàng không nội địa hiện chỉ có thể mua xăng dầu từ Vinapco đã khiến họ rơi vào tình thế "tiến thoái lưỡng nan". Số tiền mà Indochina Airlines nợ chưa phải là quá lớn nhưng đối tác dường như đã quá lo lắng, làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của hãng hàng không này, nhất là khi Vinapco là công ty con của Vietnam Airlines - đối thủ cạnh tranh lớn.

Nếu thị trường có thêm nhà cung ứng nhiên liệu, các hãng hàng không sẽ có quyền lựa chọn đối tác khác linh hoạt, uyển chuyển hơn, nhất là trong thời buổi kinh doanh khó khăn hiện nay.