- Cuối cùng thì ngày 14/11, với việc thông qua Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, Quốc hội đã quyết định tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với bia hơi lên 45% vào năm 2009 và 55% vào năm 2013. Nhưng dường như nhiều ý kiến thảo luận vẫn chưa thật “tâm phục khẩu phục”.

Có đại biểu đã cho bia hơi thành một "nét văn hóa".  ( Ảnh: VnMedia)

Mọi chuyện, có lẽ, bắt đầu từ sự thất bại của các hãng bia chai và bia lon dù đã tìm mọi cách để chen chân vào cái thị trường đầy tiềm năng này nhưng vẫn thất bại. Có thể đó là do thói quen của người Hà Nội mà cũng có thể chỉ đơn giản là vì bia hơi luôn rẻ hơn bia chai, không phải vì do giá thành mà vì thuế rẻ hơn.

Cho đến năm nay, khi các hiệp định về hội nhập kinh tế bắt đầu có hiệu lực thì các hãng bia chai, lon tìm ra được lý do để đòi nâng thuế bia hơi lên ngang bằng với mức thuế của bia chai, lon. Thế nhưng hình như những nỗ lực này lại bị một lực đề kháng vô hình nào đó cản lại.  

Hiện nay tổng công suất của các nhà máy trong cả nước đã lên tới gần 3 tỷ lít/năm. Riêng 10 tỉnh miền Trung là trên 900 triệu lít. Nhưng một số địa phương vẫn đang chuẩn bị triển khai những dự án sản xuất bia tương đối lớn, quy mô từ 100 đến 150 triệu lít/năm.  Bình quân đầu người từ ông già bà lão đến đứa bé mới sinh là 30lít bia/năm. Các con số như vậy là ít hay nhiều? Không biết! Chỉ có điều sau khi nói ra con số bình quân lít bia trên đầu người Việt Nam thì các hãng bia rượu cũng lại bảo thêm: Con số ấy chưa cao, ở Thái Lan, Mã Lai... còn cao hơn!

Và chính vì mức độ tiêu thụ lớn như vậy, nên ở ta hiện nay nhiều địa phương vẫn đang mong muốn có nhà máy bia để tăng thu ngân sách, khi thấy tổng mức nộp ngân sách của Habeco và Sabeco mỗi năm vào khoảng vài nghìn tỷ đồng. Vì vậy, khả năng hạn chế chuyện bia bọt nói chung bằng tăng thuế, theo mọi cách, vẫn khó xảy ra trong tương lai gần.

Từ chuyện bia rượu xứ người

So với các nước trong khu vực thì thuế suất tiêu thụ đặc biệt đánh vào bia hơi, bia chai ở ta thành ra khuyến khích tiêu dùng chứ không còn mục đích hạn chế nữa. Nếu chai bia Tiger cao ở ta chỉ có giá 15.000 đồng thì ở Thái Lan được bán đến 40.000 đồng, còn Mã Lai thì đến 60.000 đồng, Singapore thì "ngất ngưởng" 90.000 đồng. Chính vì giá bia ở biểu thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm hạn chế sự say xỉn như vậy nên đến các nước này ta thấy ở các khu ẩm thực, nhà hàng chẳng mấy ai say hoặc bia đổ tràn trên nền đất như cảnh thường thấy ở ta. Quả thật, ở ta không say, không uống cho đáng mặt làm trai, kể cũng phí khi mà giá bia rượu rẻ đến vậy.

Hồi năm 1985, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô khi ấy là ông Gorbachev đã chỉ đạo ban hành lệnh cấm rượu Vodka nhưng đã bị phản đối rất dữ và phải bỏ lệnh này. Sau đó, vị Tổng thống đầu tiên của Nga là Enxin, người uống rượu số một điện Kremlin, đã tăng thuế Vodka lên khoảng 7-8 USD/lít. Ông cũng bị phản đối, nhưng cương quyết không thay đổi. Hiện nay ở Nga đã cấm hẳn việc quảng cáo và tiếp thị bia, luật cũng hạn chế hình ảnh gắn liền bia với sự thành công và gợi cảm. Hiện giá một lít bia ở Nga là gần 3 USD, cao hơn Việt Nam gần gấp 3 lần, thế nhưng các nhà hoạt động xã hội vẫn đề nghị, giải pháp nên làm là tăng thuế bia, tăng tuổi được phép uống từ 18 lên 21, và cấm uống bia ở nơi công cộng thay vì cấm quảng cáo như luật mới công bố.

Như vậy là ta thấy cũng chuyện bia bọt nhưng vấn đề đặt ra ở mỗi nơi, mỗi lúc mỗi khác. Và vì thế, giá bia chai, lon, bia hơi Việt Nam sẽ còn tiếp tục rẻ như nước khoáng , và bia sẽ còn tiếp tục vừa uống đổ rất lâu nữa!

Đến một kiến nghị của Hội phụ nữ

Năm 2005, trong một buổi làm việc của ông Hoàng Tuấn Anh- Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng lúc ấy - với Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam tại Đà Nẵng, có một ý kiến đề nghị UBND thành phố làm sao cho cán bộ, công nhân viên chức Đà Nẵng bớt nhậu buổi chiều, để về nhà chia sẻ công việc gia đình với vợ con!

Ngay Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An lúc ấy, thành viên Đoàn ĐBQH Đà Nẵng, trong một lần tiếp xúc với cử tri  cũng đã đề nghị Đà Nẵng nghiên cứu làm sao cho cán bộ bớt nhậu!

Bia rượu thì ở đâu cũng uống, thế nhưng khi chị em trong Hội Phụ nữ mà kêu lên như vậy thì chuyện nhậu của các ông đã trở thành một vấn đề xã hội thực sự, cho dù Đà Nẵng chưa phải là nhất hay nhì nước.

Chưa có công trình nào so sánh mức độ tiêu thụ rượu bia giữa các vùng trên cả nước. Trên các báo thấy vùng núi các các dân tộc cũng nhậu rượu cần, rượu sắn suốt từ sáng đến chiều. Dân miền Tây cũng nhậu đâu kém ai. Rượu ngon nhất nước là làng Vân chắc cũng vì nhậu nhiều mới có tay nghề vậy. Hà Nội, TP.HCM cũng ngập tràn người nhậu buổi chiều. Ở Việt Nam ta thì gần như mỗi tỉnh đều có một nhà máy bia và giá bán chỉ trên dưới 7.000 đồng mỗi chai. Không say, không uống cho đáng mặt làm trai kể cũng phí khi mà giá bia rượu rẻ đến vậy.

Thế nhưng nhậu mà để chiều chiều bảy tám chục phần trăm các gia đình hiu hắt cảnh vắng người đàn ông; nhậu mà vừa uống vừa đổ, khui, mở, rót lấy được bất kể uống hết hay không, bỏ lại không một chút tiếc nuối thì cho dù là bia hơi hay bia lon, thậm chí là nước lã cũng không nên một chút nào.

Quả thật, đã đến lúc Quốc hội cần nhìn thấy việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt lên bia không chỉ là điều tiết việc sử dụng, công bằng trong tiêu thụ mà còn là công cụ góp phần vào việc bảo vệ hạnh phúc gia đình, nền tảng của mọi sự vững bền xã hội. Khi bia hơi hay bia lon tiếp tục rẻ như nước khoáng thì không chỉ nền tảng gia đình bị rạn vỡ mà còn là tiền đề các tệ nạn xã hội, các loại tội phạm nảy sinh không thể lường hết.

• Hồ Trung Tú
  Ý kiến bạn đọc: