Dự phòng rủi ro, các ngân hàng lần lượt rút tiền gửi ở nước ngoài về. Kế hoạch này có hay không những thiệt hại liên quan?
Như thông tin từ Ngân hàng Nhà nước, dự phòng ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính trên thế giới, các ngân hàng trong nước đã rút tiền gửi ở nước ngoài về, gửi một phần ở những ngân hàng có uy tín cao tại Hồng Kông và Singapore để linh hoạt trong sử dụng.
Việc dịch chuyển của dòng tiền đó như thế nào, quy mô và khả năng có tổn thất hay không, có ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thống, đến hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu?
Ông Nguyễn Phước Thanh, Tổng giám đốc Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), đã trao đổi thẳng thắn về những câu hỏi trên. Hiện Vietcombank là đầu mối thanh toán xuất nhập khẩu lớn nhất, là một trong những đầu mối có lượng tiền gửi ở nước ngoài lớn nhất trong hệ thống ngân hàng Việt Nam.
Ảnh hưởng trực tiếp: “Chắc chắn không có mất mát”
- Ông nhận định thể nào về những tác động của cuộc khủng hoảng tài chính trên thế giới đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam?
Ngân hàng rút tiền ở nước ngoài về: Thiệt hay không? Ảnh: VNN
- Từ ngày 15/9 vừa qua, khi nhiều ngân hàng lớn tại Mỹ và trên thế giới đổ vỡ, đúng là thị trường chung đã xấu đi. Nhưng các ngân hàng mình biết rằng cái xấu này nó xảy ra cả năm rồi chứ không phải mới đây, từ tháng 8 năm ngoái, từ hoạt động cho vay dưới chuẩn năm ngoái. Thời điểm đó mới chỉ đổ bể những ngân hàng nhỏ. Giờ đổ bể những trường hợp lớn nhiều người mới để ý.
Với các ngân hàng trong nước, đó không phải là vấn đề mới, đã có tín hiệu từ một năm nay rồi, không phải trên trời rơi xuống. Tất nhiên, giờ nó đã phát sinh ra diện rộng. Và khi đã khủng hoảng thì nó có ảnh hưởng đến Việt Nam, nói không có ảnh hưởng là không đúng.
Tại sao? Vì nền kinh tế mình là mở chứ có đóng đâu. Mình đã giao thương với thế giới rồi, hàng hóa của mình đã đến cả thế giới rồi, mình đón hàng thế giới về, đã dùng tiền thế giới rồi. Thế nên khi thế giới khủng hoảng thì ảnh hưởng đến mình, đó là điều tất nhiên. Nhưng nó ảnh hưởng ở mức độ nào? Tôi nghĩ rằng nó không lớn.
Một là mình chỉ mở cửa về hàng hóa, thương mại là chính. Còn vấn đề vốn, tài khoản vốn thì mình chỉ ảnh hưởng ở dòng tiền vào chứ mình chưa ảnh hưởng ở dòng tiền ra. Mình đầu tư ra nước ngoài còn ít. Ở dòng vào, đầu tư nước ngoài có thể sẽ giảm.
Thứ hai, về ảnh hưởng trực tiếp, các ngân hàng Việt Nam chưa mua cổ phiếu của nước ngoài một xu nào cho nên không bị ảnh hưởng về mặt này. Giao dịch của các ngân hàng trong nước với nước ngoài chủ yếu là với các ngân hàng thương mại chứ không phải ngân hàng đầu tư, mà ở nước ngoài khủng hoảng tập trung ở các ngân hàng đầu tư.
- Ông có thể khẳng định lại là các ngân hàng Việt Nam chưa mua cổ phiếu ở nước ngoài?
- Chúng tôi chưa làm, có thể các ngân hàng khác cũng chưa làm. Ở nước ngoài, mình chỉ ở dạng gửi tiền là chính. Cùng lắm thì mình mua một số giấy tờ có giá giống như trái phiếu kho bạc của mình ấy, nó có tính an toàn cao. Có mua thì mua công cụ nợ chứ không mua công cụ vốn. Theo đó ảnh hưởng ở hướng này không lớn.
Còn sự đổ vỡ vừa qua là ở các ngân hàng đầu tư, cho nên mình không mất mát gì rồi, cái đó là chắc chắn. Nhưng sự đổ vỡ đó sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của người dân. Và khi các ngân hàng đầu tư bị đổ vỡ, trong đó có các mối quan hệ liên quan với các ngân hàng thương mại mà mình không hiểu hết được, trong khi mình có quan hệ với những ngân hàng thương mại đó nên cũng phải lo, phải đề phòng sự liên lụy.
Sẽ ngừng rút tiền về, xem xét gửi lại
- Sự đề phòng đó như thế nào, thưa ông?
- Các ngân hàng Việt Nam có hai động thái; phải đánh giá lại các ngân hàng thương mại mình có quan hệ, từ đó xem ngân hàng nào an toàn để tập trung tiền. Động thái này đã làm lâu rồi, mấy tháng nay rồi.
Chúng tôi đã mở tài khoản giao dịch nostro (tài khoản mở tại ngân hàng nước ngoài để phục vụ thanh toán và giao dịch với nước ngoài - PV) tại nhiều ngân hàng trên thế giới. Bây giờ, do tình hình bắt buộc nên chúng tôi phải đóng bớt một số. Đó cũng là chuyện bình thường. Thay vào đó, chúng tôi tập trung tại một số ngân hàng lớn. Những ngân hàng đó có bị ảnh hưởng nhất định nhưng do quy mô rất lớn và tầm quan trọng trong hệ thống tài chính ngân hàng nên chắc chắn chính phủ nước đó cũng không để đổ vỡ.
Thời gian qua một số ngân hàng cũng đã tìm cách tập trung tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước mình. Điều bớt tiền từ các ngân hàng thương mại nước ngoài về để tạo sự an toàn, tất nhiên là hiệu quả sẽ thấp hơn và không phải là điều hết.
Gần đây, các ngân hàng trung ương trên thế giới bắt đầu tung tiền ra, các nước cùng hợp lực. Chúng tôi thấy bình yên hơn nên tạm dừng sự tập trung đó.
- Ông có thể nói rõ hơn về nghiệp vụ gửi và rút tiền ở nước ngoài trong hoạt động của các ngân hàng Việt Nam hiện nay. Việc rút về vừa qua có ảnh hưởng gì không?
- Việc gửi tiền ở nước ngoài là việc bình thường của các ngân hàng thương mại, ngay cả dự trữ ngoại hối của mình bằng đô la cũng gửi ở nước ngoài, bằng ngoại tệ bắt buộc phải gửi ở nước ngoài. Bởi vì trong huy động vốn, một phần anh để cho vay, một phần anh để đảm bảo thanh khoản, để có tiền thanh toán quốc tế, để thực hiện các cam kết quốc tế. Mình phải gửi ở nước ngoài như cam kết thì người ta mới tin. Nó như một nghiệp vụ bắt buộc.
Còn với việc rút tiền về, như thế là để đảm bảo an toàn thôi. Thứ nhất, khi khủng hoảng thì mình chưa biết trước ai còn ai mất, bắt buộc mình phải có xử sự như vậy.
- Ông có thể cho biết lượng tiền của Vietcombank gửi ở nước ngoài là bao nhiêu không?
- Cái này tôi không thể tiết lộ.
- Thế tỷ lệ đã rút về vừa qua khoảng bao nhiêu?
- Chúng tôi rút về khoảng 40%, gửi ở Ngân hàng Nhà nước và sắp tới sẽ tính chuyện để gửi lại.
Rút tiền về: “Thiệt hại là không đáng kể”
- Khi rút về như thế có bị thiệt hại gì không?
- Tất nhiên hiệu quả sử dụng vốn của mình sẽ giảm bớt. Đó là điều tất nhiên. Nhưng còn hơn mình ham những đồng lời để từ đó có thể dẫn tới những mất mát; đó là điều không tốt.
Trên thị trường có những đồn đoán là Vietcombank có lượng tiền gửi lớn ở nước ngoài và có những thiệt hại. Tôi khẳng định thiệt hại đó là không có. Tôi muốn rút về hết để chứng minh, nhưng mình không thể làm được chuyện đó vì nó phi lý, vì rút về hết thì không thể thanh toán cho nền kinh tế được, ngoài ra chúng tôi cũng phải thanh toán cho Bộ Tài chính mà, cũng phải thanh toán cho Ngân hàng Nhà nước nữa, vì thế không thể rút hết tiền về được.
Nếu chúng tôi làm thiệt hại, làm mất thì Chính phủ đã “gõ đầu” rồi. Chúng tôi cũng đã đề nghị Ngân hàng Nhà nước để phối hợp hành động. Ngân hàng Nhà nước cũng đã họp đánh giá là các ngân hàng Việt Nam an toàn.
Rút tiền về là có, nhưng mất thì không, vì có tham gia đầu tư vào các ngân hàng nước ngoài bị phá sản đâu mà mất. Mình phải rút về vì phải dự phòng an toàn, né tránh sát thương nếu mìn có nổ. Người dân nếu không hiểu điều đó, lòng tin có thể bị ảnh hưởng, và ảnh hưởng tới hệ thống ngân hàng.
- Thế phần thiệt hại từ rút về rồi lại gửi lại thì sao?
- Không đáng kể đâu. Khi mình tập trung gửi ở một số ngân hàng lớn, lãi suất thấp lắm. Trong điều hành ngân hàng, nhất là người nào giữ ngoại tệ tương đối lớn bắt buộc phải tính toán hiệu quả giữa gửi nước ngoài lãi suất anh thu được và chi phí anh phải bỏ trong nước. Nhưng bây giờ là một bài toán phải chấp nhận thôi. Tình thế chung mà. Nếu giờ anh hạ thấp lãi suất trong nước nữa, người dân lại lấy tiền ra thì không khéo mình lại khó khăn thêm. Lúc này có thể hy sinh lợi ích từng ngân hàng để giữ được nguồn vốn ổn định hơn.
Với việc rút tiền, chúng tôi không rút đồng loạt, tới hạn thì rút dần thôi. Tới giờ, mặc dù thị trường thế giới còn khó, nhưng các nước đã cùng nhau để xử lý vấn đề này nên chắc chắn là sẽ không có đổ vỡ hệ thống ngân hàng hàng loạt được. Theo đó có thể chúng tôi sẽ dừng đem tiền về. Vì đem về thì mình mất hiệu quả, giảm hiệu quả, nên chúng tôi sẽ xem xét lại và có thể dừng việc rút tiền về, không phá kỳ hạn để đem về. Và khi thấy an toàn, chúng tôi sẽ tập trung ở một số ngân hàng lớn để gửi tiếp.
Khi Cộng đồng châu Âu hợp lực, các nền kinh tế cũng đã có hành động, như Hồng Kông đã cam kết bảo lãnh tiền gửi, một số nước khác bảo lãnh tiền gửi, như thế nó tạo sự an toàn, tạo lòng tin rất lớn. Theo đó từ tuần sau chúng tôi sẽ xem xét gửi lại tiền ra nước ngoài. Vì mình cũng phải xem xét đến hiệu quả của đồng tiền, tất nhiên là vẫn phải an toàn hàng đầu. Khi đưa ra thì phải đến những ngân hàng lớn để đảm bảo. Bài toán chúng tôi cũng đã tính. Lợi nhuận năm chúng tôi cũng đã đạt, nên những tháng cuối năm chúng tôi phải phòng thủ trước những khó khăn.
- Trong ảnh hưởng của khủng hoảng, hoạt động thanh toán quốc tế, kinh doanh ngoại hối của Vietcombank có ảnh hưởng gì không?
- Do tình hình biến động nên ngoại hối phục vụ thanh toán là chính chứ không ai đi kinh doanh ngoại hối trong thời buổi khó khăn như thế. Riêng với thanh toán quốc tế thì chúng tôi đảm bảo phục vụ tốt. Chúng tôi có đóng bớt một số tài khoản nostro ở nước ngoài, tập trung tiền lại, tài khoản ít đi thì thanh toán bị ảnh hưởng nhất định, nhưng tôi nghĩ đó là chuyện bình thường của nền kinh tế, khi khó khăn thì mình phải có giải pháp ứng xử.
Thị phần thanh toán xuất nhập khẩu chúng tôi hiện vẫn hơn 20%, không giảm sút.
Ảnh hưởng từ khủng hoảng: Sẽ đối mặt với nợ xấu
- Ông có nói đến lợi nhuận cả năm đã đạt và dự tính kế hoạch “phòng thủ” những tháng cuối năm. Ông có thể nói rõ hơn không?
- 10 tháng chúng tôi đã đạt kế hoạch lợi nhuận cả năm, có đủ điều kiện để trích lập dự phòng rủi ro theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, do vậy trong những tháng cuối năm chúng tôi có điều kiện chủ động lựa chọn những dự án tốt để đầu tư. Tính đến thời điểm này, nợ quá hạn của chúng tôi được khống chế ở mức dưới 2%
Trở lại với ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng. Nó sẽ có những ảnh hưởng gián tiếp tới các ngân hàng. Bởi vì khi khủng hoảng, tín dụng từ các ngân hàng cho các doanh nghiệp trên thế giới bị giảm đi, sức mua hàng hóa giảm, dòng vốn ách tắc. Do vậy, xuất khẩu có thể bị giảm, chi phí trong nước tăng cao, doanh nghiệp khó khăn.
Từ những vấn đề đó, nợ xấu tăng là vấn đề mà các ngân hàng trong nước phải đối mặt, tất nhiên 3 – 4 tháng nữa mới thấy.
- Liên quan đến thanh khoản, tình hình của Vietcombank hiện nay như thế nào?
- Thanh khoản của chúng tôi là một trong những ngân hàng tốt nhất. Trong cơn lốc khó khăn vừa qua, chúng tôi là người đi cứu thị trường qua thị trường liên ngân hàng. Có lúc chúng tôi hỗ trợ 30.000 - 40.000 tỷ đồng.
Đến bây giờ tổng tài sản của chúng tôi là 200.000 tỷ đồng. Chúng tôi mới cho vay 108.000 tỷ đồng. Chúng tôi còn hơn 90.000 tỷ đồng. Tôi không giấu giếm điều đó. Nó gồm VND, ngoại tệ, gồm những thứ khác. Nhưng làm thế nào để có lợi thì đó là chuyện kinh doanh của chúng tôi.
- Liên quan đến "làm thế nào để có lợi", trong thời điểm khó khăn trước đây, lãi suất cho vay trên thị trường liên ngân hàng leo thang, có thời điểm “treo” tới 43%/năm, như thế thì có phải kiếm lợi quá không, thưa ông?
- Vietcombank chúng tôi không làm chuyện đó. Chúng tôi có lãi suất hợp lý. Tất nhiên phía sau đó là phần lợi, nhưng ở mức độ hợp lý. Mặt khác tôi cũng phải tính tới rủi ro chứ.
Cho vay lãi suất cao chưa chắc tôi đã cho vay. Đâu vì mấy chục phần trăm đó mà mình mất cả trăm phần trăm thì sao?
(Theo Thời báo Kinh tế VN)
