- Với các biện pháp của Ngân hàng Nhà nước về quản lý hoạt động thu đổi ngoại tệ, hoạt động mua bán ngoại tệ trên thị trường tự do vốn nhiều diễn biến phức tạp đã nhanh chóng hạ nhiệt.

Trong khoảng 2 tháng gần đây, tỷ giá giữa VNĐ và Đô la Mỹ (VND/USD) trên thị trường tự do liên tục diễn biến phức tạp. Kéo theo đó, tỷ giá của các ngân hàng thương mại cũng theo đà tăng giảm thất thường. 

Đầu năm 2008, tỷ giá còn dao động quanh mức 16.000 – 16.200 VND/USD, thì đến giữa tháng 3/2008, tỷ giá “sụt hố” xuống còn 15.400 VND/USD. Đột ngột, trung tuần tháng 6/2008, có thời điểm giá chợ đen lên tới 19.000-19.800 VND/USD.

USD chợ đen rẻ hơn ngân hàng

Nguyên nhân tỷ giá biến động thời gian qua được nhận định là do tâm lý lo sợ lạm phát tăng cao của người dân. Nhập siêu đến hết tháng 5/2008 tăng cao đến kỷ lục, cùng với đó là tâm lý găm giữ ngoại tệ của doanh nghiêp và khách hàng. Nguồn cung ngoại tệ của các NHTM căng thẳng. Các quy định về hoạt động của bàn thu đổi ngoại tệ bị buông lỏng. Đồng thời do những tin đồn thất thiệt không có cơ sở về việc Chính phủ sẽ phá giá đồng nội tệ, gây tâm lý hoang mang cho một bộ phận dân cư. Thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh và điều chỉnh sâu. Một số đồn đại khác thiếu căn cứ về tính thanh khoản của một số NHTM... 

Tuy nhiên, từ mốc 19.800VNĐ/USD, bắt đầu từ ngày 22/6/2008 đánh dấu mốc tụt dốc của tỷ giá trên thị trường tự do. Đến các ngày 10 và 11-7-2008 giảm xuống dưới 17.000 VND/USD, tỷ giá mua vào chỉ còn 16.850 VND/USD, mức thấp nhất trong 2 tháng qua và giảm gần 15% so với thời điểm cao nhất. Trong các ngày từ 12/7/2008 đến nay tỷ giá trên thị trường tự do thường xuyên giảm xuống  đến ngày 20/7/2008 giảm tiếp xuống còn 16.640 VND/USD khi mua vào và 16.700 VND/USD khi bán ra.... Như vậy tỷ giá trên thị trường tự do đã thấp hơn tỷ giá của NHTM.  

"Cơn sốt"  tỷ giá đã bị "bắt bài".

Trong khi đó, tỷ giá của NHTM cũng giảm mạnh. Giá mua vào của các NHTM hiện nay phổ biến ở mức 16.680 – 16.735 VND/USD và bán ra chỉ còn 16.750 – 16.830 VND/USD. Đây là lần thứ hai kể từ đầu năm 2008 đến nay tỷ giá trên thị trường tự do xuống thấp hơn tỷ giá của NHTM. Lần thứ nhất xảy ra đầu tháng 3/2008, khi tỷ giá thị trường tự do chỉ có 15.400 VND, còn tỷ giá của NHTM là hơn 15.600 VND/USD. 

Do chạy theo tin đồn, nhiều người vội vàng rút tiền tiết kiệm VNĐ để mua USD cất trữ với tỷ giá rất cao, hoặc với khối lượng lớn hàng chục nghìn USD đến nay đã thiệt hại từ 1,5 triệu đồng đến trên 2,0 triệu đồng đối với mỗi 1.000 USD.

“Bắt bài” cơn sốt tỷ giá

Tỷ giá giảm mạnh khiến các DN thở phào, thị trường giảm xáo trộn. Có thể nhận thấy rõ việc áp dụng những biện pháp mạnh của NHNN đã thực sự phát huy tác dụng.

Một mặt, NHNN tiếp tục tăng cường bán ngoại tệ cho NHTM để đáp ứng đầy đủ nhu cầu của doanh nghiệp, cũng như của nền kinh tế, khắc phục hiện tượng đầu cơ và tâm lý găm giữ ngoại tệ, làm méo mó quan hệ cung cầu ngoại tệ trên thị trường. 

Bên cạnh đó NHNN tăng biên độ và tiếp tục thắt chặt quy định về chấp hành biên độ giao dịch tỷ giá giữa VND/USD của NHTM với khách hàng, nghiêm cấm việc thu thêm phí mua bán ngoại tệ hay ký hợp đồng hoán đổi qua mua bán với ngoại tệ thứ ba để lách quy định về giới hạn biên độ giao dịch của NHNN, do đó tỷ giá trên thị trường chính thức được công khai, minh bạch hơn. 

Từ đầu tháng 7/2008, Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Việt Nam, Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam công bố công khai sẵn sàng bán và đáp ứng đầy đủ nhu cầu ngoại tệ cho các cá nhân, gia đình có nhu cầu mua ngoại tệ cho con em đi du học, đi chữa bệnh, đi du lịch… thì tâm lý của khách hàng đã được giải toả.

Mức nhập siêu tháng 6 giảm mạnh. Tính chung trong 6 tháng đầu năm 2008, nhập siêu của cả nước là 14,77 tỷ USD, bằng 49,7% tổng kim ngạch nhập khẩu, giảm mạnh so với tỷ lệ 61,5% của 5 tháng đầu năm 2008. Do đó cầu ngoại tệ bớt căng thẳng hơn, nên diễn biến tỷ giá theo chiều hướng tích cực.

Xu hướng từ cuối tháng 6/2008 đến nay là tỷ giá trên thị trường tự do giảm mạnh còn tỷ giá của NHTM thì tăng khá. Giữa hai tỷ giá trên hai thị trường này đang xích lại gần nhau, đó là tín hiệu đáng mừng. 

Lãi suất tiền gửi USD tại các NHTM có xu hướng giảm. Trong khi đó thị trường chứng khoán ấm lên trở lại, tăng điểm đều đặn và ổn định trong nhiều phiên liên tiếp. Thị trường chứng khoán Việt Nam được coi là đã xuống tới mức đáy và là thời điểm tốt để đầu tư, chỉ trong gần 1 tháng qua VN-Index đã tăng tới 31% và HASTC – Index cũng tăng mạnh, nên một nguồn tiền đáng kể ở nước ngoài được chuyển vào Việt Nam để đầu tư.

Diễn biến đó một mặt khiến cho không còn tình trạng vốn VNĐ chạy sang USD nữa; mặt khác nhiều người bán USD đi để lấy tiền đầu tư vào chứng khoán. Cung cầu USD trên thị trường tự do thay đổi, tác động đến tỷ giá.

Hơn nữa, nguồn cung ngoại tệ thời điểm gần đây được tăng cường bởi kênh kiều hối và chuyển tiền cá nhân ở nước ngoài về Việt Nam. Thị trường bất động sản, chứng khoán được khuyến cáo đang là thời điểm để mua vào. Đặc biệt là sự chênh lệch lãi suất giữa Đồng Việt Nam và USD, giữa lãi suất USD ở trong nước và lãi suất tiền gửi USD ở nước ngoài. 

Lãi suất tiền gửi USD tại Mỹ bình quân khoảng 5%/năm, lãi suất vay USD tại nhiều Ngân hàng Mỹ cũng chưa tới 6,5%/năm. Trong khi đó lãi suất tiền gửi USD tại Việt Nam cao nhất tới 8,0%/năm, còn lãi suất tiền gửi VND tới 18% - 19%/năm. Do đó, nếu chuyển tiền từ nước ngoài về gửi tiết kiệm USD hoặc VND trong nước đều có lợi hơn nhiều. 

Theo số liệu của Công ty kiều hối NHTM cổ phần Đông Á,  trong 6 tháng đầu năm 2008, lượng kiều hối chuyển về Việt Nam qua Công ty này đạt 631 triệu USD, bằng 52,6% kế hoạch năm. Dự kiến năm 2008 là 1,2 tỷ USD. Cũng trong 6 tháng đầu năm 2008, lượng kiều hối chuyển về nước qua NHTM cổ phần Sài Gòn Thương Tín là 420 triệu USD, qua NHTM cổ phần Á Châu bằng 125% so với cùng kỳ.

• Phương Nam