- Trước câu hỏi của báo giới về việc giá gạch đỏ (nung từ đất sét) tăng mấy chục phần trăm có ảnh hưởng gì đến tình hình xây dựng nói chung - Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam khẳng định "không thành vấn đề" vì gạch chỉ chiếm 1% tỉ trọng công trình hiện nay...

Theo Thứ trưởng Nam, hiện nay, ngày càng nhiều công trình xây dựng giảm sử dụng gạch đất sét nung, chủ ý thay thế bằng các vật liệu khác ngay từ khâu thiết kế, như: kính, nhôm... Vì vậy, gạch đỏ dịp trước Tết Mậu Tý chỉ 600 - 620 đồng/viên lúc này trên thị trường có nơi tăng đến 1.700 - 1.800 đồng/viên - xét về khía cạnh nào đó lại có lợi hơn cho chiến lược giảm sử dụng gạch nung, thay thế bằng gạch không nung.

Trong tích cực có tiêu cực...

Không chỉ tàn phá môi trường, gây ô nhiễm và "ăn" vào đất nông nghiệp (đào bới lung tung, sản xuất không tập trung), việc sản xuất gạch nung, theo Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ XD) Nguyễn Quang Cung - "còn làm chất bẩn, chất độc ngấm trực tiếp vào lòng đất và hậu quả mấy chục năm sau sẽ "lãnh" đủ, bởi lớp sét được khai thác để làm gạch là lớp sét rất mịn, thực chất là lớp lọc chất bẩn. Nếu tăng cường khai thác lớp này, lượng mặt đất không có chất lọc ngày càng tăng lên"!

Thứ đất thịt được đào lên có màu vàng sậm để làm ra gạch mộc - cách gọi viên gạch chưa được nung (Ảnh: photergrapho).

Ông Cung cũng cho biết, sử dụng vật liệu còn liên quan đến tải trọng cả thành phố, cả đô thị. Nếu cứ xây đè nặng lên mãi, hồ Hoàn Kiếm sẽ nổi lên, sông Hồng cũng nổi lên và con cháu chúng ta không còn nước ngầm mà dùng!

Đã vậy, phần trách nhiệm đối với xã hội của những người sản xuất gạch nung hầu như không có. Tất cả đều là những doanh nghiệp nhỏ lẻ, trốn thuế hoặc đóng thuế không đáng kể, do đó giá gạch đỏ có tăng cũng chỉ tư thương, người sản xuất "vớ bẫm"!!!

Trong tiêu cực lại có tích cực...

Thứ trưởng Bộ XD Nguyễn Trần Nam nhận định: "Về nguyên lý mà nói, sản xuất gạch không nung phải rẻ hơn gạch nung. Nhưng vì sao thời gian qua (trước khi tăng đột biến) gạch nung lại rẻ hơn - cần thấy đó là điều không bình thường?!".

Thứ nhất, theo Thứ trưởng Nam - đầu tư sản xuất gạch không nung rất lớn trong khi đa phần doanh nghiệp phải đi vay 100%; bồi thường đất đai lớn (mỗi doanh nghiệp phải sử dụng trên dưới 100ha); nộp thuế tài nguyên nhiều; chi phí khấu hao lớn... nên giá thành cao.

Thứ hai, thị trường của gạch không nung chưa lớn. Để khắc phục việc này, Thứ trưởng cho rằng cần đưa vào tiêu chuẩn xây dựng; cần tăng cường quảng bá trên các phương tiện để người tiêu dùng thấy sử dụng gạch không nung hiệu quả, kinh tế hơn gạch nung...

Còn gạch nung - giá mua viên gạch thì rẻ nhưng giá xã hội phải trả thì vô cùng đắt: tàn phá môi trường, lem nhem qui hoạch, thất thu thuế, chết hoa màu, ảnh hưởng sức khỏe dân cư khu vực...

Thế nhưng, do tập quán tiêu dùng, số người mua gạch không nung để xây dựng không lớn. Không bán được lớn thì không đầu tư được lớn. Mà sản xuất ít thì giá thành phải cao! Lúc này, giá gạch nung tăng cao, giá gạch không nung vẫn như trước - theo Thứ trưởng, thị trường sẽ tự lựa chọn phương án tối ưu.

• Hoàng Huy