- Cơn "bão" giá ùn ùn kéo đến, chưa biết hết sẽ để lại những hậu quả gì. Nhưng xét từ một khía cạnh nào đó, cũng đang giúp thương trường nhận rõ hơn sự yếu - khỏe, sức chống chọi của nhiều DN. Đợt "bão" giá nguyên vật liệu lần này, giới thầu xây dựng vẫn được Nhà nước "dang tay khẩn cứu". Nhưng ai đoán chắc sẽ không còn bão và tiếp tục "cứu" mãi được không?

Như VietNamNet đã đưa tin, hàng loạt nhà thầu thi công dự án giao thông trọng điểm tại TP.HCM có thể ngừng thi công vì xin điều chỉnh giá do biến động nhưng chủ đầu tư chưa cho phép với lý do Sở Xây dựng cùng các ban, ngành liên quan tại TP.HCM chưa hướng dẫn.

Hàng loạt công trình (hầu như không trừ dự án nào) phải điều chỉnh giá vì biến động khôn lường (Chỉ mang tính minh họa - Ảnh: H.H).

Trước tình trạng công trình đình trệ do bão giá, nhà thầu kêu cứu vì khó khăn, trao đổi với VietNamNet, Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam Vũ Khoa nhìn nhận: "Theo tôi, dù Bộ Xây dựng đã hướng dẫn rồi nhưng vẫn nên có thêm thao tác. Ví dụ, Bộ chỉ nói cho điều chỉnh hợp đồng, nhưng bằng cách nào cụ thể thì sở, ngành, địa phương phải hướng dẫn thêm cho các đơn vị, vì cùng một lúc có rất nhiều cách làm. Chẳng hạn, có cách lấy giá trung bình cộng của các tháng; cách khác lại lấy giá tháng nào áp vào tháng nấy... và chọn cách nào phải do cơ quan quản lý của địa phương nhất trí".

Theo ông Vũ Khoa, hướng dẫn chi tiết sẽ là khâu "ngốn" rất nhiều thời gian và càng lâu lại càng gay go cho các nhà thầu. Hiện nay, nhiều nhà thầu khắp nơi gọi điện về Hiệp hội "kêu cứu": một số cho biết đành bỏ hợp đồng, số khác bảo rằng thà chịu phạt vi phạm hợp đồng còn hơn càng làm càng lỗ, số còn lại "nín thở chờ thời"...

Để việc điều chỉnh này sớm có kết quả thực sự với các nhà thầu, ông Khoa cho rằng còn phụ thuộc 2 yếu tố: HIỂU và THÔNG CẢM. Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương như vậy là rất tốt, Bộ Xây dựng ra Thông tư hướng dẫn cũng kịp thời - song đó mới là HIỂU (cho phép), còn nhà thầu có được THÔNG CẢM hay không lại tùy ban quản lý dự án, chủ đầu tư hoặc địa phương...

Ông Vũ Khoa - Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu xây dựng Việt Nam (Ảnh: H.H).

Điều chỉnh chỉ là giải pháp tình thế!

- Có chuyên gia cho rằng, đây là kinh tế thị trường. Doanh nghiệp nào làm bằng mọi giá, khi đấu thầu thì hạ giá bằng được để thắng thầu, không lưu tâm đến việc ký kết hợp đồng, lúc giá lên thì thua lỗ, phá sản phải chịu chứ kêu gì?! Ông nghĩ sao về nhận định này?

Chủ tịch Vũ Khoa: - Tôi cho rằng, nói vậy là có tính nguyên tắc thôi, chứ trước tình hình thực tế cả nước cùng như vậy, giá cả đột biến không ai lường được thì Chính phủ đã có động thái đó là rất tốt. Ngoài ra, các nhà thầu thường khinh xuất khi ký hợp đồng, khi vớ được một hợp đồng đã tưởng là tốt lắm rồi, ký rất nhẹ nhàng không để ý các điều kiện, không nghĩ đến chuyện sẽ có biến động lớn đến vậy! Chỉ đến khi gặp sự cố mới hiểu ra và kêu toáng lên cần giúp đỡ...

Về lý mà nói, rõ ràng không thể điều chỉnh được hợp đồng, các nhà thầu buộc phải chịu lỗ. Tuy nhiên, việc điều chỉnh giá để giúp nhà thầu có thể tiếp tục thi công cũng chỉ là giải pháp tình thế, cần thiết phải làm nhưng không thể làm thế mãi được. Hôm nay giá thế này, không ai biết chắc được mai giá có lên nữa hay không?! Nếu điều chỉnh nhiều lần tức là sẽ phải có cả bộ máy để theo dõi, xem xét từ việc sau khi cân đối ngân sách, số tiền đó có đủ hay không, cái nào đủ cái nào không...

- Vậy, theo ông biện pháp nào tương đối lâu dài mà không phải giải quyết tình thế như vậy nữa?

- Không thể chỉ một Thông tư hướng dẫn là xong, theo tôi muốn giải quyết tình hình này thời gian tới phải "gỡ" được 2 vấn đề.

Thứ nhất, phải thay đổi qui định của Nhà nước về việc giá bỏ thầu không được vượt giá được duyệt, nếu vượt phải đấu thầu lại. Trên thực tế, khi đơn vị tư vấn tính toán là giá của 2 - 3 năm trước, rồi còn duyệt, còn giải phóng mặt bằng... đã thi công xây dựng ngay được đâu? Rồi khi đấu thầu, nhà thầu nào cũng nhăm nhăm chỉ muốn thắng thầu mà chưa nghĩ được xa hơn... Vì vậy, Nhà nước cần sửa một số qui định liên quan thế nào đó để giải phóng được chuyện không nhất thiết giá trị gói thầu vượt quá giá được duyệt là phải hủy, mà nên mềm mại hơn vì bản thân kinh tế thị trường là rất năng động, uyển chuyển và nhạy cảm.

Thứ hai, với tình hình này, trong năm 2008 cũng chưa chắc bình ổn được - cần nghĩ đến việc phải có một Trung tâm giá uy tín của Nhà nước hoặc các hội, hiệp hội, cập nhật nhanh, đầy đủ và hệ thống, giúp các nhà thầu nắm được không chỉ giá cả trong ngày, trong tháng này, tháng trước mà có thể tính toán, so sánh chiều hướng tăng giá năm trước, năm sau...

Trở ngại nữa là... tâm lý chủ đầu tư chưa giải tỏa!

- Việc điều chỉnh giá thế này ngoài vấn đề chỉ là giải pháp tình thế còn tiềm ẩn "mặt trái" nào nữa không, thưa ông?

TIN LIÊN QUAN
TP.HCM: Biến động giá, hàng loạt nhà thầu kêu cứu Trong bão, doanh nghiệp mới xem lại sức khỏe!

- Tâm tư của chủ đầu tư lúc này, qua trao đổi và nhận bắt, tôi thấy đang có 2 chiều mâu thuẫn. Một mặt, chủ đầu tư muốn năng động, thay đổi để công trình tiến triển thuận lợi (nhất là khi đã được phép thì rất mừng) nhưng mặt khác, họ rất ngại sau đó lại bị thanh tra (vì cơ quan thanh tra thường nguyên tắc, thiếu thông cảm - điều rất cần trong tình hình này), lúc vạch vòi ra không giải thích được là "chết oan"!

Thông tư 05 của Bộ Xây dựng giao cho chủ đầu tư và nhà thầu tự giải quyết, trường hợp nào giá gói thầu vượt quá dự toán được duyệt ban đầu thì phải báo cáo. Ở đây, qua những ví dụ nóng hổi về tham nhũng từng xảy ra ở một vài ban quản lý dự án - rất dễ bị hiểu sẽ có sự "thỏa thuận", "móc nối" giữa chủ đầu tư và nhà thầu, dễ bị đặt "dấu hỏi lớn" nên các chủ đầu tư rất ngần ngại.

Họ băn khoăn, điều chỉnh giá mà sai luật một chút thì có "dính" không, luật cho phép đến đâu (bây giờ mới có chỉ thị thế thôi), điều chỉnh ra sao, điều chỉnh những vật liệu nào (có loại Nhà nước quản lý, có loại không). Tôi hiểu rằng, một phần vì chủ đầu tư còn đang rất ngại như thế nên chưa điều chỉnh ngay, vẫn "treo" nên cuối cùng chỉ "chết" nhà thầu!

- Xin cám ơn ông!

• Tràng An Nguyễn (thực hiện)