(VietNamNet) – Đây là thông tin được Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Đức Thuý khẳng định khi trao đổi với báo chí về vấn đề Chỉ thị khống chế mức cho vay chứng khoán 3% đang gây ra nhiều lo ngại trên thị trường chứng khoán.

Theo Thống đốc Lê Đức Thuý, hiện nay, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang chuẩn bị một quyết định để hướng dẫn thi hành Chỉ thị 03. Theo đó, sẽ có một thời hạn để các ngân hàng đã cho vay vượt quá hạn mức quy định rút dần dư nợ, đưa về tỷ lệ cho phép chứ không phải áp dụng ngay lập tức bởi vì các hợp đồng tín dụng đã ký với khách hàng thì phải đến đáo hạn mới được thu hồi.

Thống đốc Lê Đức Thuý. (Ảnh: H.Phuc)

 Thống đốc có thể nói rõ hơn về lộ trình dự kiến thực hiện vấn đề này?

- NHNN sẽ ban hành văn bản hướng dẫn. Nếu ngân hàng nào chưa đến 3% thì tự họ quyết định có cho vay đến hạn hay thôi. Những ngân hàng đã vượt quá thì căn cứ vào thực tế để yêu cầu khi đáo hạn thì thu nợ chứ không được cho vay tiếp và dự kiến là đến cuối năm nay thì phải thu hồi về hết. Ngân hàng Nhà nước đánh giá các khoản vay cầm cố chứng khoán thường là những khoản vay ngắn hạn nên quy định một lộ trình như vậy chắc chắn sẽ không ảnh hưởng lớn đến hoạt động các ngân hàng cũng như hành xử của người đi vay.

Có ý kiến lo ngại là việc thực thi chỉ thị trên sẽ tạo áp lực buộc khách hàng phải bán cổ phiếu để trả nợ, gây ra sự sụt giá trên thị trường. Thống đốc giải thích vấn đề này thế nào?

- Khi khách hàng đã ký kết hợp đồng tín dụng thì quan hệ giữa họ với ngân hàng là căn cứ theo hợp đồng tín dụng vay vốn và thời hạn trên hợp đồng để giải quyết nợ, không có chuyện là Ngân hàng Nhà nước đưa ra chỉ thị và các ngân hàng gọi khách hàng đến yêu cầu trả nợ ngay. Chuyện đó là không có. Như vậy áp lực chỉ có ở những người có ý đồ lâu dài dùng vốn vay ngân hàng để đi chơi chứng khoán chứ không phải đối với những người đã vay rồi. Còn đã vay thì đến hạn trả nợ là đương nhiên và có thể anh không còn được vay tiếp. Không có ngân hàng nào cam kết là anh vay tôi đi rồi đến hạn trả nợ tôi lại cho anh vay tiếp. Cho nên không thể nói đến áp lực ở đây theo nghĩa như trên được.

Hoạt động của ngân hàng cũng như DN cần được tôn trọng quyền tự chủ. Liệu một quyết định can thiệp mang tính chất hành chính như Chỉ thị 03 liệu có ảnh hưởng đến quyền tự chủ của ngân hàng theo quy định?

- Về nguyên tắc hoạt động ngân hàng cũng như hoạt động của các doanh nghiệp được tôn trọng quyền tự chủ kinh doanh, tự chịu trách nhiệm. Nhưng có những yêu cầu nhằm đảm bảo an toàn hệ thống thì DN không phải vì tự chủ kinh doanh mà không chịu những ràng buộc nhất định. Cho nên tùy tình thế kinh tế mà cơ quan quản lý có thể đưa ra, hoặc là những biện pháp cảnh báo, hoặc là những biện pháp kinh tế và kể cả những biện pháp hành chính để giữ cho hệ thống này ổn định. Hoạt động ngân hàng là một hoạt động kinh doanh có điều kiện, vì vậy, để đảm bảo ổn định vĩ mô và hệ thống của các hoạt động kinh doanh tiền tệ, tín dụng thì có những biện pháp mang tính hành chính nhưng có cơ sở kinh tế của nó chứ không phải duy ý chí.

Ngân hàng Nhà nước đưa ra chủ trương này là căn cứ vào những chỉ đạo lâu nay của Thủ tướng Chính phủ về việc kiểm soát rất chặt chẽ luồng vốn tín dụng từ các ngân hàng đổ vào thị trường chứng khoán, để bảo đảm thị trường phát triển bền vững. Trước đó, Ngân hàng Nhà nước đã thi hành một loạt biện pháp, ví dụ như cảnh báo về những rủi ro về việc cho vay đầu tư, kinh doanh chứng khoán; đưa mức dự phòng rủi ro trong cho vay đầu tư, kinh doanh chứng khoán lên 150%; nghiêm cấm các tổ chức tín dụng cho vay đầu tư chứng khoán thông qua công ty chứng khoán của mình.

Tất cả những nỗ lực ấy cũng góp phần nhất định để các tổ chức tín dụng cẩn trọng hơn trong hoạt động này. Tuy nhiên cũng chưa đem lại một cái giảm sút đáng kể trong luồng vốn tín dụng đổ vào thị trường chứng khoán. Hồi đầu năm, cho vay chứng khoán theo nghĩa cầm cố chứng khoán để tiếp tục đầu tư chứng khoán của cả hệ thống chiếm 2,6% tổng dư nợ. Đến thời điểm tháng 5 vừa rồi mới chỉ giảm 0,1%, còn 2,5%. Tức là tác dụng của những biện pháp trên vẫn chưa đủ mạnh.

Thống đốc có thể lý giải tại sao lại có con số 3% và tình hình cho vay cụ thể của các ngân hàng hiện nay như thế nào so với mức đề ra trong Chỉ thị 03.

- Đó là con số mà Ngân hàng Nhà nước kiểm tra trước khi ban hành chỉ thị, có 12 ngân hàng đã cho vay cao hơn mức 3% ấy. Tỷ lệ này tính bình quân chung của các ngân hàng cổ phần là khoảng 7%, còn với các ngân hàng quốc doanh thì rất nhỏ vì quy mô ngân hàng lớn; các ngân hàng nước ngoài rất ít và gần như không dính dáng đến chuyện này. Trong phạm vi trước đây khi chưa cấm thì nhiều ngân hàng cũng chỉ cho vay trong khoảng 3-4% vì họ tự nhận thấy rủi ro và tự kiểm soát. Trong khi đó, có những ngân hàng nhỏ cho vay vượt rất xa tỷ lệ 3%. Ngân hàng cho vay có thể tự nghĩ là mình không rủi ro nhưng nếu rủi ro đến thì sẽ  tác động dây chuyền trong hoạt động ngân hàng. Như vậy 3% là một tỷ lệ căn cứ theo thực tế hiện nay có thể chấp nhận được để kiểm soát hoạt động cho vay chứng khoán.  

• Phước Hà