(VietNamNet) - Đây là kết quả đánh giá chi tiết việc thực hiện Dự án Giao thông nông thôn 2 và Dự án Nâng cấp hệ thống đường bộ Việt Nam có sự tham gia của PMU 18 do Ngân hàng thế giới (WB) tài trợ.

Ngày 28/2/2007 tại Hà Nội, Bộ Giao thông vận tải cùng Văn phòng quốc gia của Ngân hàng thế giới tại Hà Nội tổ chức họp báo công bố kết quả đánh giá chi tiết việc thực hiện Dự án Giao thông nông thôn 2 và Dự án Nâng cấp hệ thống đường bộ Việt Nam do WB tài trợ.

Dự án Giao thông nông thôn 2 có số vốn 145 triệu USD dùng để khôi phục 1.820 đường nông thôn, bao gồm 7.600 km đường và 1.029 chiếc cầu, được thực hiện tại 40 tỉnh nhằm cải thiện sự tiếp cận cho 1.062 xã và 6 triệu người. Dự án bắt đầu từ năm 2004 và kết thúc năm 2006.

Dự án Nâng cấp mạng lưới đường quốc lộ và quản lý tài sản sẽ thực hiện bảo trì 1.100km đường  và nâng cấp hơn 600 km đường quốc lộ. Dự án này đang trong quá trình thực hiện.

Đây là cuộc kiểm tra nghiên cứu đánh giá độc lập do cơ quan Liêm chính nội bộ của WB tiến hành từ tháng 5-9/2006 tại Việt Nam, được khởi xướng sau vụ việc Ban quản lý PMU18. Mục đích là tìm ra những sơ hở, yếu kém trong hệ thống quản lý dự án để đưa ra giải pháp khắc phục, đồng thời nhằm xác định liệu có thể đã xảy ra tham nhũng, lãng phí ở 2 dự án quan trọng này. Các nghiên cứu tập trung vào việc đấu thầu, quản lý tài chính và tình hình thực hiện dự án. Các hợp đồng được coi là rủi ro dựa trên các dấu hiệu bất thường.

Giao thông nông thôn tại Thanh Hoá. (Ảnh minh hoạ: Trần Thủy)

Bộ Giao thông vận tải cùng các cơ quan phía Việt Nam không tham gia vào quá trình nghiên cứu đánh giá. Đây không phải là cuộc điều tra nhằm quy trách nhiệm cho bất cứ cá nhân hay cơ quan cụ thể, và không được sử dụng làm căn cứ để tiến hành bất cứ thủ tục tố tụng hành chính, dân sự hay hình sự nào. 

Kết quả kiểm tra cho thấy không có bằng chứng nào về sự gian lận hay tham nhũng của cán bộ PMU18. Tuy nhiên, đánh giá này cũng chỉ ra những dấu hiệu bất thường như gian lận, làm sai lệch, thông đồng giữa các nhà thầu, chưa tuân thủ đầy đủ thủ tục của WB và gây ảnh hưởng đối với việc trao hợp đồng, năng lực quản lý tài chính chưa đạt yêu cầu. Đánh giá cũng cho rằng chất lượng thi công một số hạng mục công trình nhìn chung chưa đạt đúng tiêu chuẩn, đặc biệt là trong dự án Giao thông nông thôn 2.

Tại dự án Giao thông nông thôn 2, trong 708 hợp đồng ký kết kể từ năm 2004 được đưa ra xem xét với trị  giá 43,6 triệu USD, có 269 hợp đồng có dấu hiệu bất thường với trị giá 17,7 triệu USD,  trong đó có 76  hợp đồng (5,5 triệu USD) được xác nhận là có dấu hiệu bất thường trong đấu thầu, 29 hợp đồng (2,3 triệu USD) có dấu hiệu bất thường về quản lý tài chính và 48 hợp đồng (2,2 triệu USD) có dấu hiệu bất thường trong thực hiện.

Còn với dự án Nâng cấp mạng lưới đường quốc lộ có 34 hợp đồng (53,9 triệu USD) được xem xét thì 16 hợp đồng (22,8 triệu USD) có dấu hiệu ban đầu, trong đó 9 hợp đồng (10 triệu USD) có dấu hiệu bất thường trong đấu thầu, 2 hợp đồng (1,7 triệu USD) có dấu hiệu bất thường trong quản lý tài chính và 3 hợp đồng (5,5 triệu USD) có dấu hiệu bất thường trong thực hiện.

Ông Martin Rama, Quyền Giám đốc Quốc gia Ngân hàng thế giới tại Việt Nam cho biết: chúng tôi chỉ phát hiện ra những điều đó và chia sẻ thông tin với các cơ quan chức năng Việt Nam chứ không đưa ra kết luận về vấn đề này.

Cũng theo ông Martin Rama, nhìn chung 2 dự án đã đạt được những kết quả như dự kiến, mang lại hiệu quả kinh tế xã hội tích cực. Chẳng hạn dự án Giao thông nông thôn 2 đã đem lại lợi ích trực tiếp cho 1 triệu người  nghèo và giúp khoảng 200.000 người thoát khỏi đói nghèo, tăng tỷ lệ tham gia của khu vực tư nhân trong các công trình xây dựng từ 35% đến 100% trong vòng 5 năm.

Những phát hiện trong bản đánh giá không gây tác động hay ảnh hưởng bất lợi đến chính sách hợp tác của WB với Chính phủ Việt Nam. WB vẫn khẳng định cam kết hỗ trợ Việt Nam trở thành nước có thu nhập trung bình. 

Hợp tác giữa WB và Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục theo tinh thần Chiến lược Hợp tác quốc gia giai đoạn 2007 - 2011 mới được phê chuẩn hồi đầu năm nay. Những cột mốc trong quá trình hợp tác gần đây và sắp tới bao gồm Hiệp định về dự án Giao thông nông thôn 3 ký ngày 17/5/2007; thương thảo về Chương trình Tín dụng Xoá đói giảm nghèo lần thứ 6 ngày 21/5/2007; phê duyệt Dự án cải thiện Cơ sở hạ tầng Giao thông vùng Đồng bằng Sông Cửu Long; Hội nghị Tư vấn Nhóm các Nhà tài trợ giữa kỳ ngày 01/06/2007 sẽ do Chính phủ và WB đồng chủ trì và một loạt các khoản vay ưu đãi trị giá 465 triệu USD sẽ được phê chuẩn vào các ngày từ 21-26 tháng 6 tới.

WB không có tuyên bố nào về việc đấu thầu sai quy định và không yêu cầu phải điều tra thêm mặc dù vẫn bảo lưu khả năng đó nếu có vấn đề xảy ra.

WB sẽ phối hợp cùng phía Việt Nam thực hiện các giải pháp ngắn hạn bao gồm xây dựng một kế hoạch hành động phòng chống tham nhũng, lãng phí trong các dự án ODA thuộc ngành giao thông ở Việt Nam và củng cố hệ thống quản lý tài chính của các ban quản lý dự án. Giải pháp trung hạn bao gồm tăng cường thể chế về việc xử lý các khiếu kiện và đẩy mạnh cung cấp thông tin về dự án cho công chúng để nâng cao hiệu quả giám sát cộng đồng. 

• Trần Thuỷ