(VietNamNet) - Anh T.T.Phương, PV của một toà soạn báo ở Hà Nội, nóng lòng muốn sở hữu một chiếc ôtô để thỉnh thoảng đưa gia đình vi vu đi chơi. Song, đã 3 năm trôi qua kể từ khi có ý định này, tiền của anh vẫn nằm im trong tủ vì giá ôtô liên tục biến động theo chiều hướng tăng.

Xe Vios của Toyota đã tăng giá từ 19.000 USD/chiếc lên 24.700 USD/chiếc.

Anh Phương cho biết, ước mơ của anh là được sở hữu một chiếc BMW, nhưng giá loại xe này đang cao chót vót (60.000 USD/chiếc đối với BMWseri 318i) nên ước mơ, mãi mãi chỉ là ước mơ mà thôi. Anh bảo định mua 1 chiếc Mazda Premacy từ năm 2003 khi đó giá chỉ có 22.000USD, nhưng không kịp, nay xe này đã hơn 30.000USD rồi. Theo anh, giá xe cứ tăng chóng mặt như thế này thì lại phải hạ thấp nhu cầu xuống nữa. Anh Phương đang tính cách mua xe giá thấp, chẳng hạn như một chiếc Matiz của Daewoo, một chiếc Toyota cũ khoảng trên 100 triệu đồng đi tạm 3-5 năm rồi tính sau, hy vọng đến lúc đó giá xe sẽ giảm.

Không đổi xe máy vì chờ... ôtô

Anh N.Q.Tùng, một kỹ sư xây dựng, lúc nào cũng ước ao, giá có đủ tiền để mua một chiếc ôtô "thường thường bậc trung" để trời mưa đưa vợ đi làm, chở con đi học, hoặc cùng gia đình dã ngoại cuối tuần, rồi về quê, hay chỉ để thi thoảng lượn vài vòng khoe với bạn bè. Nhà rộng, anh hoàn toàn yên tâm về chỗ để xe, yên tâm về bằng lái. Còn ngôi nhà anh đang ở, tuy đã xây từ năm 1995, nhưng anh nói: "Kệ, bao giờ tích cóp được tiền mới sửa lại hoặc xây mới". Cái xe máy Honda tậu từ năm 1990, đã cũ nát thường xuyên hỏng, vợ mấy lần yêu cầu đổi xe mới, đi cho đỡ khổ, anh  nhất mực không. Mua ôtô thì mua chứ xe máy chán lắm rồi, anh nói.

Ít tiền, anh Tùng đành ngậm ngùi nhìn theo những chiếc Mecs, BMW hay Mazda... sang trọng trên đường mà bình phẩm, ước ao; hay thèm quá thì anh thuê xe tự lái, đi cho đỡ nhớ, đỡ cứng tay. Không hiểu anh Tùng sẽ phải chờ đến bao giờ?

Hiện số người như anh Phương, anh Tùng rất nhiều, đặc biệt là đối với những công chức, cán bộ công nhân viên lâu nay tích cóp được chút tiền. Ước mơ của họ là có một chiếc ôtô xịn, sang trọng, phân khối lớn, nội thất hiện đại, đẹp... song, túi tiền lại không cho phép. Họ ngậm ngùi chuyển hướng sang loại xe vừa vừa giá (trên dưới 20.000 USD/chiếc). Đây hầu hết là những người đang muốn học, hoặc đã tự học thi lấy bằng lái xe, hiện chỉ còn chờ ôtô. Anh Phương tiết lộ, hồ sơ xin học lái xe vẫn xếp thành chồng ngất ngưởng ở các Trung tâm đàp tạo lái xe. Bạn anh đã xếp hồ sơ từ đầu năm nay, nhưng chắc cũng phải đến 2006 mới có thể thi được.

Một vài người nhanh nhạy hơn, như anh N.T.Kim, Phó Trưởng phòng một công ty, đành chia tay với ngôi nhà gần 100m ở Đội Cấn để lên ở tầng 6 chung cư. Số tiền dư ra cộng với khoản tiết kiệm đủ để anh mua một chiếc Kia Spectra khoảng 16.000 USD (giá xe này tại thời điểm 2003), tuy không thật như ý ,nhưng đã chạy vù vù mấy năm nay, nắng không đến đầu, mưa chẳng đến chân.

Trên thực tế, số lượng xe giá trung bình và thấp trong tháng 5 năm vẫn bán chạy. Số liệu của Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) cho thấy, đó là xe Matiz của Vidamco với 221 chiếc (5 tháng đầu năm là 870 chiếc, gấp hơn 2 lần so với cùng kỳ năm 2004), Lacetti EX 1.6 với 83 chiếc (561 chiếc trong 5 tháng, gấp 3 lần năm 2004), Kia Spectra của VMC với 30 chiếc; có 3 loại xe của Toyota cũng bán khá chạy là Zace (591 chiếc), Vios (241 chiếc), Corolla Altis 1.8 (110 chiếc) đều tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm 2004; xe Hi-Lander của Isuzu với 99 chiếc, Vitara của Visuco với 59 chiếc... 

Rõ ràng là nhu cầu mua ôtô tại Việt Nam vẫn rất lớn. Thị trường ôtô hiện đang là mảnh đất màu mỡ cho các DN sản xuất, lắp ráp trong nước và nhập khẩu. Điều này thể hiện qua con số: bình quân 142 người Việt Nam mới có 1 xe, trong khi Thái Lan là 9, Malaysia là 5 và Philippines 32. Các nhà nghiên cứu thị trường dự đoán, bất chấp thuế tiêu thụ đặc biệt cao, tốc độ tiêu thụ ôtô của Việt Nam trong mấy năm tới sẽ tăng trung bình 45%. Tính riêng năm ngoái, kim ngạch nhập khẩu linh kiện và ôtô nguyên chiếc vào Việt Nam đã lên tới gần 1 tỷ USD, nằm trong top 5 mặt hàng Việt Nam nhập khẩu nhiều nhất.

Giá ôtô đã leo thang như thế nào?

Có lẽ, nguyên nhân quan trọng nhất đẩy giá xe ôtô lên cao trong năm 2004 là việc lợi dụng sự tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) để đẩy giá bán của các DN sản xuất lắp ráp ôtô. Mặc dù mức điều chỉnh tăng thuế TTĐB chỉ là 19% đối với xe 5 chỗ ngồi trở xuống; 12% đối với xe từ 6-15 chỗ và 4,5% đối với từ 16-24 chỗ ngồi là 4,5%, song, giá các loại xe lắp ráp trong nước lại đồng loạt tăng cao hơn mức tăng thuế của Chính phủ (từ 129% đến 30%), nhất là đối với nhãn hiệu xe đang được ưa chuộng như Ford Laser 1.8 (tăng 29%); Ford Mondeo (tăng 24%); Toyota Camry 2.4 (tăng 19,4%); Lanos của Vidamco (tăng 28,%); Mazda (tăng 30%).

Do vậy, người dân Việt Nam hiện vẫn phải mua xe với giá cao (trung bình cao hơn khoảng 1,3-1,8 lần so với giá xe sản xuất chính hãng và các nước ASEAN). Hay giá bán xe Toyota ở Việt Nam cao gấp 1,85 lần so với mức giá tại Mỹ, BMW gấp 1,4-1,7 lần, Mazda gấp 1,53 lần.

Lý do tăng giá được các DN lấy cớ là do Chính phủ tăng thuế TTĐB kể từ năm 2004. Song, số liệu của Bộ Tài chính đã chỉ ra rằng, nguyên nhân chính khiến giá xe ôtô sản xuất tại Việt Nam cao "ngất ngưởng" là do giá nhập khẩu bộ linh kiện của các DN cao, thậm chí cao hơn khá nhiều so với giá sản xuất ở chính hãng (theo tính toán, cộng cả thuế nhập khẩu, giá linh kiện nhập khẩu sản xuất ôtô tại Việt Nam cao hơn các nước xung quanh và hãng sản xuất khá nhiều). Bên cạnh việc đẩy giá vào bộ linh kiện, chi phí sản xuất của các DN cũng cao hơn so với các nước trong khu vực. Chỉ tính riêng mức hoa hồng đại lý (chi phí bán hàng) cũng đang chiếm từ 4-15% tổng chi phí sản xuất.

Tuy sản xuất chưa đạt 30% công suất thiết kế mà các DN ôtô năm nào cũng có lãi. Theo lời một chuyên gia, thường thì khi công suất khai thác càng thấp, DN càng lỗ vì không đủ doanh thu để bù khấu hao cả dây chuyền. Điều này chứng tỏ, giá bán ôtô đã bị đẩy lên rất nhiều so với giá trị thực của xe.

Ôtô giá rẻ, bao giờ?

Ngày 16/3, khi Công ty Honda Việt Nam công bố sẽ đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất ôtô tại Vĩnh Phúc, với tổng giá trị đầu tư 60 triệu USD, sản lượng 10.000 xe/năm, đã gây xôn xao trên thị trường. Honda Civic dự kiến sẽ ra mắt vào giữa 2006. Đây là dòng xe compact cỡ trung bình, bán rất phổ biến tại khu vực châu Á, giá bán dưới 20.000 USD. Có thể nói, Civic sẽ trở thành đối thủ của các dòng xe sedan khác đang bán tại Việt Nam.

Trao đổi với PV.VietNamNet, một đại diện của Toyota Việt Nam cho biết, đối với dòng xe này, trước mắt, họ chưa thể nói gì về kế hoạch của mình. Toyota "luôn nghiên cứu kỹ thị trường để đưa ra những sản phẩm phù hợp với nhu cầu của khách hàng". Một đại diện khác của Ford Việt Nam cũng đưa ra ý kiến tương tự. Theo lời của vị này, giá ôtô của Ford hiện trên 30.000 USD/chiếc, chỉ duy nhất có Ford Laser 1.6 là dưới mức giá này. Và trong hoàn cảnh thuế TTĐB tăng như hiện nay, công ty này cũng chưa có ý định sẽ sản xuất xe giá rẻ.

Tuy nhiên, trái với các liên doanh trên, ông Trần Văn Tới, Giám đốc Marketing và Bán hàng của Mekong, cho biết, công ty này đang tập trung vào thị trường xe giá trung bình và thấp. Hiện giá bán xe Premio của công ty chỉ 17.500 USD/chiếc. Bên cạnh đó, theo lộ trình gia nhập AFTA, mức thuế nhập khẩu của ôtô sẽ giảm dần và giảm hẳn vào năm 2012. Do vậy, người tiêu dùng Việt Nam vẫn có thể hy vọng giá xe ôtô cũng bớt nóng.

• Hà Yên