Mặc dù dưới các tên gọi khác nhau, chủ đề “Hành động vì môi trường” năm 2005 hay “Biến đổi khí hậu” năm 2010, nhưng sự “lặp lại” ấy trong hai lần tổ chức Ngày Sáng tạo Việt Nam của Ngân hàng Thế giới chứng tỏ môi trường đang là vấn đề nóng bỏng, cần được quan tâm đặc biệt.

Từ hành động vì môi trường

Mỗi năm, Ngân hàng Thế giới (WB) thường tổ chức Ngày Sáng tạo Việt Nam (VID) theo từng chủ đề dựa trên cơ sở tham khảo ý kiến rộng rãi về các vấn đề được công chúng quan tâm, là vấn đề trọng tâm và ưu tiên quốc gia trong chương trình của Chính phủ. Thế mà trong tám lần tổ chức từ 2003 đến nay, đã có hai lần vấn đề môi trường sống được lựa chọn làm chủ đề để kêu gọi các ý tưởng sáng tạo.

Việt Nam đang chịu những ảnh hưởng rất xấu từ biến đổi khí hậu. Ảnh ngập lụt tại TP.Huế.

Trong số các dự án đoạt giải, dự án giáo dục môi trường thông qua hoạt động ngoại khóa cho học sinh Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm tại TP Hồ Chí Minh được nhận số tiền tài trợ cao nhất: 12.658 USD (tương đương 200 triệu đồng). Ý tưởng xây dựng website “Hà Nội xanh - Hà Nội tài nguyên và môi trường” là dự án nhỏ nhất được tài trợ với số tiền 1.131 USD (tương đương trên 17 triệu đồng).

Ngoài ra, có nhiều tổ chức, cá nhân khác được nhận giải đã đưa ra những ý tưởng sáng tạo độc đáo, như: tái sử dụng cát rửa tàu để làm gạch block ở Hải Phòng; nuôi ong để bảo vệ sinh thái rừng ở Hà Tĩnh; đưa cây trám, cây me vào canh tác nương rẫy của người Thái ở Sơn La; xây dựng hàng rào xanh cho vùng trọng điểm dioxin huyện A Lưới (Thừa Thiên Huế)...

Để giành được giải cao nhất năm đó với số tiền tài trợ 200 triệu đồng, năm SV khoa Địa lý Trường ĐH KHXH&NV TP Hồ Chí Minh do Đặng Thị Luận làm trưởng nhóm đã xây dựng 15 bài học ngoại khóa về giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh tiểu học. Đặc biệt nhóm đã xây dựng thành công bộ phim hoạt hình “Hai giọt nước” kể về hai giọt nước sinh đôi từ trên đám mây nhưng bị rơi xuống hai môi trường khác nhau.

Khi được hỏi vì sao Luận chọn đối tượng giáo dục là học sinh tiểu học cho dự án của mình, cô gái ấy đã cho rằng: Trong các cấp học, bậc tiểu học là bậc học nền tảng quan trọng đối với sự hình thành những hành vi thái độ của con người. Khi các em được giáo dục, được trang bị những kiến thức về môi trường sống, chính các em sẽ là những lực lượng nòng cốt đi đầu trong công tác bảo vệ và cải thiện môi trường sau này.

Đến ứng phó với biến đổi khí hậu

Chúng ta còn cần phải làm nhiều điều để cứu trái đất.

Các ý tưởng sáng tạo năm nay tập trung vào các chủ đề như giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu; thích ứng với biến đổi khí hậu; các hoạt động khác như lồng vấn đề biến đổi khí hậu vào công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội địa phương, phát triển nguồn nhân lực và nghiên cứu về vấn đề này, các biện pháp nâng cao nhận thức, phổ biến kiến thức…

Được phát động vào ngày 5-1, trong vòng ba tháng, Chương trình Chương trình “Ngày Sáng tạo Việt Nam 2010 - Biến đổi khí hậu” do Ngân hàng Thế giới, Bộ Tài nguyên và Môi trường và Trung ương Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh đồng phối hợp tổ chức đã thu hút được 261 đề án dự thi đến từ các vùng miền của đất nước.

Trong vòng hai tuần, Ban Giám khảo vòng 1 của cuộc thi bao gồm các chuyên gia từ các cơ quan có liên quan đến vấn đề biến đổi khí hậu, thông tấn báo chí, các hội bảo vệ thiên nhiên, các tổ chức phi chính phủ có liên quan, các cơ quan đồng tổ chức, tài trợ v..v. đã chấm và chọn được các đề án tiêu biểu nhất, có hiệu quả nhất lọt vào vòng chung kết.

Và ngày 5-4 vừa qua, danh sách 61 đề án được vào vòng chung kết đã được công bố. Dự kiến, Ban Giám khảo vòng chung kết sẽ chọn và trao khoảng 30 giải thưởng, mỗi giải có giá trị tối đa là 15.000 USD (tức khoảng 270 triệu đồng Việt Nam).

Ông Lê Công Thành, Cục trưởng Cục khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường bày tỏ hy vọng, với sức sáng tạo của cộng đồng, chúng ta có thể tìm ra được những mô hình có đủ điều kiện để nhân rộng không chỉ cho địa phương, nơi nghiên cứu đề án được ứng dụng thử nghiệm mà còn cho cả những địa phương có những điều kiện khí hậu tương tự. Một ý nghĩa rất quan trọng nữa của cuộc thi này là để cho mọi người cùng có hiểu biết, suy nghĩ và chung tay đối phó với biến đổi khí hậu.

• Lệ Quyên