Trong cuộc chạy đua vào Toà Bạch ốc, Barack Obama nêu một khẩu hiệu xuyên suốt cho đường lối của mình là Thay đổi, là Cải cách, là “Change we need”. Trong lĩnh vực khoa học, ông đã đổi thay gì trong nửa năm chèo lại con thuyền nước Mỹ.
Khi tuyên thệ nhậm chức, Tổng thống thứ 44 của nước Mỹ - Barack Obama đã định hướng chiến lược: “Chúng ta sẽ khôi phục khoa học đúng như vị trí của nó, và sử dụng điều kỳ diệu kỹ thuật để tăng chất lượng chăm sóc y tế và hạ giá thành của sản phẩm”.
Ông cũng đề ra mục tiêu cụ thể: "Chúng ta sẽ tận dụng khai thác năng lượng mặt trời, năng lượng gió và năng lượng điạ nhiệt để cung cấp nhiên liệu cho xe cộ và vận hành các nhà máy của chúng ta. Và chúng ta sẽ chuyển hoá các trường học, các đại học để đáp ứng nhu cầu của một thời đại mới. Tất cả điều này chúng ta có thể làm. Tất cả những điều này, chúng ta sẽ làm”.
Trong nửa năm qua, tuy thời gian còn ngắn ngủi, người ta cũng nhận thấy những thay đổi về chính sách khoa học của ông.
Con người, ngân sách. ... hình ảnh đất nước
 |
| Những cố vấn quan trọng trong Nội các của ông Obama - Ảnh: wired |
Những nhân sự đầu tiên, các cố vấn khoa học chủ chốt dược ông chỉ định vào Chính quyền là John Holdren, Jane Lubchenko, Erick Lander và Harold Varmus. Sau đó là bổ nhiệm nhà khoa học gốc Trung Quốc, giải Nobel về Vật lý 1997, Steven Chu làm bộ trưởng Bộ Năng lượng. Đó là những gương mặt quen thuộc ở Mỹ vốn nổi tiếng là những nhà hoạt động môi trường hàng đầu và chuyên gia về biến đổi khí hậu.
Điều đó nói lên ý đồ của Tân Tổng thống muốn làm thay đổi suy nghĩ của mọi người là nước Mỹ không còn là nước cậy mình giàu có, tiêu dùng lãng phí tài nguyên và đóng góp lớn nhất vào tình trạng ô nhiêm toàn cầu và làm tăng nhiệt độ Trái đất, lại ngang ngược không chịu ký Nghi định thư Kyoto về giảm khí thải cacbon.
Trong bài phát biểu nhân việc bổ nhiệm các quan chức lãnh đạo khoa học, Tổng thống Obama nói: “Giờ là thời điểm mà một lần nữa chúng ta đưa khoa học lên vị trí hàng đầu của chương trình nghị sự và khôi phục vị thế của nước Mỹ với tư cách là người đi đầu về khoa học và công nghệ”.
Muốn “đưa khoa học vào đúng vị trí của nó”, vấn đề quan trọng đầu tiên là phải có tiềm lực tài chính. Tuy nhiệm vụ quan trọng hàng đầu là phải bỏ ra để “giải cứu nền kinh tế trong cơn khủng hoảng trầm trọng”, đồng thời ngân sách đang bị bội chi lớn. Tổng thống Obama đã vừa thuyết phục hai Viện dành cho khoa hoc không dưới 3% ngân sách nhà nước, tương ứng 420 tỉ USD.
Obama: "Giờ là thời điểm mà một lần nữa chúng ta đưa khoa học lên vị trí hàng đầu của chương trình nghị sự và khôi phục vị thế của nước Mỹ với tư cách là người đi đầu về khoa học và công nghệ”. - Ảnh: AP, portfolio.com, philosophyofscienceportal.blogspot.com, wordpress
Khoản kinh phí dự kiến trên được phân chia cho các ngành và theo những nhận xét của giới chuyên môn, với chúng, các nhà khoa học có thể làm được khá nhiều việc có tính đột phá trong nghiên cứu cơ bản và y sinh.
Ông vẽ ra một cách hình ảnh một số mục tiêu cần theo đuổi là “sản xuất ra những pin mặt trời rẻ như sơn, những toà nhà xanh tự sinh ra năng lượng cho người sống trong đó, phần mềm học tập như một gia sư giỏi và tận tuỵ, những robot chơi piano và phục vụ trong gia đình, và mở rộng biên giới tri thức về bản thân chúng ta và thế giới xung quanh chúng ta”.
Phát triển năng lượng xanh
 |
| Năng lượng mới nào cho nước Mỹ? - Ảnh: Nysun.com |
Theo ông Obama, “nước nào dẫn đầu thế giới trong việc tạo ra các nguồn năng lượng sạch thì nước đó sẽ là nước dẫn đầu kinh tế toàn cầu trong thế kỷ 21.
TT Obama đang tìm cách xoá bỏ tiếng xấu của Mỹ là nước tiêu thụ năng lượng hoang phí nhất và qua đó xả khí thải lớn nhất thế giới (chỉ chiếm 4,5% dân số nhưng “ngốn” 25% năng lượng toàn cầu), ông cho thông qua một loạt tiêu chuẩn mới về khí thải và, trong đó quy định năm 2016, xe hơi không được phép tiêu thụ quá 6,6 l/100 km. Chỉ với biện pháp này, nước Mỹ sẽ tiết kiệm được hàng năm gần 2 tỉ thùng dầu.
Ông đặt kế hoạch đến đến 2012, 10% điện năng của Mỹ phải dùng từ nguồn năng lượng tái tạo và phát triển năng lượng hạt nhân dưới tiền đề bảo đảm an toàn. Hiện nay năng lượng điện hạt nhân của Mỹ chiếm 70% lượng điện phi cacbon.Để giảm dần sự phụ thuộc nhập khẩu dầu từ nước ngoài và sự biển đổi khí hậu toàn cầu, Obama quyết định áp dụng kế hoạch "khống chế lượng thải khí cacbon thương mại", tiến hành bán đấu giá các sản phẩm hạn chế gây ô nhiễm môi trường. Một phần số tiền bán đấu giá các sản phẩm hạn chế gây ô nhiễm môi trường bình quân mỗi năm là 15 tỷ USD, được dùng vào việc khuyến khích phát triển nguồn năng lượng sạch và cải thiện hiệu quả đầu tư vào năng lượng.
Obama thông báo, chính quyền của ông đang thành lập một chương trình triển khai các dự án ngoài khơi sản xuất điện từ tuabin gió và dòng hải lưu.
Ông khẳng định gió có thể tạo ra khoảng 20% nhu cầu điện của nước Mỹ vào năm 2030 nếu như tiềm năng đầy đủ của nguồn lực tự nhiên này được khai thác cả trên đất liền và ngoài biển. Nó cũng tạo ra khoảng 250.000 việc làm.
Bộ Năng lượng Mỹ dự tính, đến năm 2020, nhu cầu điện trung bình sẽ giảm 15%, đây sẽ là mục tiêu phấn đấu trong kế hoạch tiết kiệm năng lượng. Đến năm 2030, người tiêu dùng sẽ phải tiết kiệm 130 tỷ USD cho chi phí năng lượng và phải cắt giảm 5 tỷ tấn cacbonic thải ra, đồng thời phải tạo ra nhiều cơ hội việc làm.
Theo đuổi nghiên cứu tế bào gốc
Mọi người đã biết: Cựu tổng thống George W. Bush từng ra lệnh hạn chế nghiên cứu tế bào gốc từ tháng 8-2001 với lý do bảo vệ sự sống con người, vì hoạt động chiết xuất tế bào gốc từ phôi thai thường dẫn đến việc phôi thai bị phá hủy.
 |
| Ông Obama ký sắc lệnh bỏ lệnh cấm nghiên cứu tế bào gốc - Ảnh: Reuters |
Tuy nhiên, quyết định này bị giới khoa học chỉ trích là đơn thuần mang ý đồ chính trị. Trên thực tế, các giá trị đạo đức không cản trở việc nghiên cứu tế bào gốc, đặc biệt là khi các nhà khoa học sử dụng phôi thai tại các trung tâm y tế sinh sản ở Mỹ, bởi nếu không dùng thì lượng phôi thai này cũng sẽ bị hủy đi. Quyết định của cựu Tổng thống Bush đã kìm hãm sự phát triển của Y học và Công nghệ Sinh học, khiến nhiều dự án nghiên cứu phải ngừng lại và đã có những dấu hiệu Mỹ bị ... vượt mặt. Một số nhà y sinh học hàng đầu của Mỹ đã bỏ sang làm việc ở các nước khác để tiếp tục công trình của mình.
Chỉ một tháng rưỡi sau khi nắm quyền (9/3/2009), Obama đã xoá bỏ quyết định cũ để ban hành quyết định mới. Ông nói: “Quyết định này đảm bảo rằng dữ liệu khoa học không bao giờ bị bóp méo hoặc bị che giấu nhằm phục vụ một ý đồ chính trị, và chúng ta đưa ra những quyết định khoa học dựa trên sự thật chứ không phải tư tưởng”.
Ông cam kết “sẽ tích sực ủng hộ các nhà khoa học theo đuổi lĩnh vực nghiên cứu tế bào gốc và nhằm tới mục tiêu đưa nước Mỹ dẫn đầu thế giới trong những khám phá mà một ngày nào đó nó mang lại”, đồng thời khẳng định “sẽ không bao giờ cho phép dùng hệ vô tính để nhân bản người”.
Chính vì thế, quyết định của Tổng thống Obama được các nhà khoa học hoan nghênh. Xem đó là chìa khóa “mở ra một kỷ nguyên mới, không chỉ mở đường cho các nghiên cứu bị ngăn cấm mà còn làm tan biến đám mây đen bao phủ lĩnh vực này bấy lâu nay” (Robert Lanza, giám đốc khoa học Công ty Advance Cell Technology of Massachusetts). Hoặc: “tạo thêm công cụ cho chúng ta nghiên cứu nguồn gốc bệnh tật và thiết lập một nền tảng để tìm ra các phương thuốc mới” (George Daley, Viện Tế bào gốc Harvard).
(Còn nữa)
Nguyễn Quốc Tín
