-
Nguồn năng lượng của tương lai
Điện hạt nhân: Những băn khoăn...
Trong dư luận xã hội Việt Nam hiện nay vẫn tồn tại những băn khoăn, lo lắng xung quanh những yếu tố rủi ro tiềm ẩn của điện hạt nhân (ĐHN) ...
a/ Vấn đề nhiên liệu
 |
| Một nhà máy ĐHN - (Ảnh: alternate-energy-sources.com) |
Ngoài ra, thiết kế của một số LPUHN thế hệ mới đã được chuyển sang chu trình nhiên liệu khép kín, trong đó các thanh nhiên liệu đã qua sử dụng được đưa vào qui trình tái chế thành nhiên liệu tiếp tục dùng vận hành LPUHN.
Như vậy, trữ lượng tổng cộng nhiên liệu hạt nhân (gồm cả quặng urani) được đánh giá là sẽ đủ cho nhiều nghìn năm nữa.
b/ Khía cạnh kinh tế
Giá thành điện hạt nhân đã đến lúc vượt lên giá thành của các nguồn điện dùng nhiên liệu hóa thạch, trước hết là than đá. Vì giá bán điện từ nhà máy ĐHN thường được tính để bù dần khoản chi phí đầu tư ban đầu trong nhiều thập kỷ, chi phí mua nhiên liệu, vận hành nhà máy và xử lý chất thải phóng xạ.
Hiện nay, giá nhiên liệu Urani ngày càng tăng. Mặt khác, yêu cầu độ an toàn NMĐHN đòi hỏi phải sử dụng các loại LPUHN thế hệ mới (III và III+) với giá thành cao hơn các loại lò thế hệ cũ, ít nhất trong giai đoạn hiện nay.
Vì thế, giá thành đã trở thành một thách thức quan trọng đối với NMĐHN mà các nhà hoạch định chính sách không thể không tính đến.
c/ Vấn đề an toàn của NMĐHN
Trạm điện hạt nhân thứ chín của Trung Quốc đặt tại Phúc Kiến - Ảnh: Xinhuanet
Sự cố với NMĐHN như xảy ra ở Chernobyl đã được đánh giá là thảm họa, vì không chỉ gây thương vong tại chỗ mà còn hậu quả rất lớn đối với cộng đồng dân cư và môi trường trong một thời gian dài sau đó.
Tuy vậy, với công nghệ ĐHN của thế kỷ 21, với các thế hệ NMĐHN tương lai, thảm hoạ tương tự Chernobyl có thể được loại trừ (xem phụ lục 1/1).
Hơn nữa, sự so sánh giữa các công nghệ sản xuất điện khác nhau đã khẳng định: ĐHN có tỉ lệ tai nạn gây tử vong thấp nhất (xem phụ lục 1/2).
|
Phụ lục 1: An toàn LPƯHN 1. Thảm hoạ Chernobyl:
a/ Theo WHO, gần 4000 người đã phải chịu ảnh hưởng khác nhau của phóng xạ phát tán ra từ sự cố ĐHN Chernobyl và có khả năng mắc các loại bệnh ung thư cao hơn các nhóm dân cư bình thường, trong số này 9 trẻ em được khẳng định là đã chết vì ung thư vòm họng do nhiễm xạ. b/ Khả năng xảy xa một tai nạn tương tự Chernobyl đã gần như được loại trừ trong thiết kế các LPƯHN thế hệ 3 và đặc biệt là LPƯHN thế hệ 4. Các tính toán mô phỏng qui mô lớn đã khẳng định là sẽ không có khả năng thoát phóng xạ ra ngoài ngay cả khi lõi LPƯHN bị phá hủy và nóng chảy bởi những nguyên nhân khác thường như khi LPƯHN bị máy bay hành khách loại lớn nhất đâm vào hoặc khi LPƯHN bị các phần tử khủng bố phá hoại 2. Đánh giá an toàn nhà máy ĐHN: a/ Theo tính toán và phân tích của, GS Cohen, ĐH Pittsburgh, Hoa Kỳ, khả năng rủi ro nguy hiểm cho tính mạng con người gây bởi sự cố của nhà máy ĐHN thấp hơn nhiều nghìn lần so với bệnh tật hiểm nghèo hoặc tai nạn giao thông. b/ Khả năng rủi ro gắn với nhà máy ĐHN, theo lực lượng phản đối ĐHN cao hơn số liệu lấy từ phân tích chính thức của Chính phủ Mỹ khoảng 20 lần, nhưng vẫn nghìn lần thấp hơn khả năng rủi ro gắn với thói quen nghiện thuốc lá của đàn ông. c/ Kết quả phân tích của Viện Paul Scherrer (Thụy Sỹ), dựa trên tổng số các sự cố tai nạn gây tử vong tại các nhà máy điện trên thế giới từ năm 1969 đến 2000, cho thấy là ĐHN (bao gồm cả 50 ca tử vong trực tiếp trong sự cố nhà máy ĐHN Chernobyl năm 1986) có tỷ lệ “số người tử vong trực tiếp vì tai nạn trên một Gigawatt-năm điện” thấp nhất (gần 0,1 so với trên dưới 10 của các nhà máy nhiệt điện). |
|
Phụ lục 2: Giải pháp chất thải hạt nhân Chính phủ Mỹ (trong chương trình GNEP) đề xuất thành lập một côngxecxiom quốc tế, bao gồm các quốc gia hạt nhân hàng đầu như Mỹ, Nga, Anh, Pháp…, đảm đương nhiệm vụ cung ứng nhiên liệu hạt nhân cho các nước khác và làm dịch vụ quản lý nhiên liệu đã qua sử dụng. Mặt khác, đề xuất một công nghệ mới dùng để tái xử lý, cụ thể: trong một thời gian ngắn, tách triệt để tất cả nhiên liệu tái sinh mới (Uranium, Plutonium và cả các đồng vị Actinium) để tái sử dụng. Với chu trình nhiên liệu được rút ngắn như vậy và hầu hết các chất phóng xạ mạnh đã được tách khỏi chất thải, khối lượng và độ phóng xạ của chất thải cần chôn cất sẽ giảm đáng kể, đồng thời quá trình chôn huỷ chất thải cũng rút ngắn. |
Điện Hạt nhân: Suy nghĩ và đề xuất
c/ Để chọn lựa công nghệ và lò phản ứng cho các NMĐHN đầu tiên của VN, cần phải thực hiện việc đấu thầu quốc tế.
d/ Chính phủ cần sớm thành lập một cơ quan pháp quy trực thuộc Chính phủ hoặc thanh tra nhà nước, với chức năng thanh tra, giám sát toàn bộ các công việc gắn với việc xây dựng NMĐHN. Với tầm cỡ một công trình trọng điểm quốc gia, cơ quan thanh tra này phải có trách nhiệm đảm bảo tuyệt đối không xảy ra bất kỳ sai phạm nào (tham nhũng, thất thoát trong quá trình nhập công nghệ và thiết bị, xây dựng…).
Sự tồn tại của cơ quan thanh tra pháp qui bàn phải được duy trì tiếp tục theo các chuẩn quốc tế, với quyền lực thanh tra cao nhất quá trình vận hành NMĐHN (như toàn quyền được phép ra lệnh ngừng hoạt động của LPUHN khi thấy có những vi phạm tiêu chí an toàn v.v…)
e/ Đào tạo nhân lực là công việc rất quan trọng, bảo đảm thành công cho sự nghiệp xây dựng NMĐHN ở nước ta. Cơ quan quyền lực cao nhất phải trực tiếp chỉ đạo triển khai, ngay từ giai đoạn 1 của chương trình đào tạo nhân lực đồng bộ cho ĐHN, dựa vào các chương trình hợp tác quốc tế đã ký với Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, IAEA…, với kinh phí huy động từ ngân sách nhà nước và viện trợ ODA.
Chương trình đào tạo này phải bao gồm tất cả các hướng hoạt động xung quanh công cuộc xây dựng, vận hành, hỗ trợ kỹ thuật… NMĐHN tương lai. Ngoài việc chọn lọc và đưa nhân lực trẻ đi đào tạo ở nước ngoài, các khóa đào tạo trong nước phải được tiến hành đồng bộ, nghiêm túc nhất bởi các chuyên gia trong lĩnh vực ĐHN và LPUHN với đủ thời lượng thực hành trên LPUHN nghiên cứu ở Đà Lạt hoặc tại các cơ sở ĐHN quốc tế.
Ngoài ra, nhà nước phải sớm ban hành một chế độ đãi ngộ, hợp đồng lao động ưu đãi đặc biệt đối với tất cả các đối tượng nhân sự làm việc trong chương trình ĐHN quốc gia (dựa trên kinh nghiệm quốc tế) để thực sự thu hút được nhân lực chất lượng cao trong và ngoài nước cho chương trình này.
Hy vọng những thông tin trên đây đến được vói các cấp lãnh đạo nhà nước và các cơ quan chức năng liên quan. Để quá trình phát triển ĐHN nước ta diễn ra với độ tin cậy cao nhất, góp phần phát triển bền vững đất nước, an ninh và thịnh vượng cho các thế hệ mai sau.
- Đào Tiến Khoa
