Sau cái chết của một sinh viên vì bị bạn cùng phòng tung clip đồng tính luyến ái lên mạng, Matt Levinson, Hiệu trưởng trường trung cấp Nueva ở Hillsborough, California, tác giả cuốn Từ nỗi lo đến Facebook đã có bài phân tích trên tờ Tuần báo Giáo dục.

Trường ĐH Rutgers, nơi Tyler đã tự tử.

Cái chết bi kịch của Tyler Clementi, sinh viên năm thứ nhất Trường ĐH Rutgers tại Mỹ, người tự vẫn sau khi bạn cùng phòng tung video clip đồng tính luyến ái của anh với một nam sinh viên khác qua webcam, đã dấy lên câu hỏi về vai trò của công nghệ, nạn hăm dọa trên mạng, giáo dục, quyền riêng tư và dân quyền.

Đây rõ ràng là một trường hợp vi phạm riêng tư cá nhân. Tyler đáng ra phải thận trọng hơn khi người bạn cùng phòng của anh chia sẻ hầu hết các chi tiết riêng tư nhất của cuộc sống cá nhân vượt ra ngoài bức tường ký túc xá bằng một webcam.

Những công cụ như Twitter và Facebook lan truyền đẩy mạnh sự sỉ nhục công chúng mà Tyler phải chịu đựng.

Nhưng chính hành động của bạn cùng phòng đã khởi đầu cho bi kịch. Trong một phản ứng trên đài phát thanh liên bang NPR, nhà xã hội học CJ Pascoe giải thích vai trò của các phương tiện truyền thông mới trong đẩy mạnh việc tiếp xúc với công chúng: "Thay vì phải có mặt để làm nhục trong phạm vi hẹp, chúng ta giờ đây có thể lây lan cho lượng công chúng ngày một nhiều hơn".

Francis Jensen, bác sĩ thần kinh nhi khoa tại đại học Harvard ghi nhận: "Ngày nay, có rất nhiều công cụ mạnh hơn. Thanh thiếu niên chưa bao giờ có mức độ quyền lực lớn như lúc này. Chỉ cần một cái nhấp chuột sẽ khiến cho một cái gì đó riêng tư lan truyền toàn cầu. Đây không phải là lớp học nữa, đó là thế giới".

Ai là người đáng trách?

Công nghệ truyền hình có phải là nguyên nhân của sự phát triển của các chương trình truyền hình thực tế hay không?

Có phải các phương tiện truyền thông mới như Twitter và Facebook đã tạo điều kiện cho việc chia sẻ thông tin trong mỗi một mili giây?

Có phải các bậc cha mẹ, hay trường cấp 2, trường trung cấp và trường tiểu học là nguyên nhân của những sai lầm trong giáo dục không? Chúng ta phải đi sâu ở mức độ nào để bắt mạch được gốc rễ của vấn đề, đã bùng nổ sau cái chết của Tyler Clementi?

Có một điều đã rõ ràng. Cần có sự quan tâm lớn đối với giáo dục sớm cho trẻ em trong nhà trường và trong gia đình, về các vấn đề bảo mật, truyền thông, chia sẻ thông tin, về các công cụ mới và cách sử dụng sức mạnh của những công cụ sao cho không gây nên tác hại khôn lường nếu không được sử dụng đúng cách.

Ứng xử văn minh

Tại thời điểm xảy ra cái chết của Tyler, ông Rutgers đã phát động chiến dịch dự án Ứng xử Văn minh để nâng cao nhận thức và cách ứng xử đúng mực trong cộng đồng các trường đại học.

Đây là một nỗ lực lớn và nó sẽ tiếp tục. Nhưng chờ đến lúc đó là quá muộn. Tạo ra một văn hóa văn minh tích cực nên bắt đầu với các học sinh trẻ nhất của chúng ta.

Các trường học ở cấp thấp hơn cần giải quyết sự cố bắt nạt và hăm dọa trên mạng bằng cách hợp tác với cha mẹ để học sinh nhận được thông điệp nhất quán ở trường và ở nhà. Công việc này nên bắt đầu càng sớm càng tốt.

Tại trường trung cấp Nueva ở California, nơi tôi là hiệu trưởng, chúng tôi may mắn có một chương trình tình cảm - xã hội học được công nhận toàn quốc, hay chương trình SEL.

Chương trình này xoáy sâu vào tất cả các khía cạnh của đời sống học đường từ nhà trẻ đến lớp 8 (trung cấp, middle school, ở Mỹ là từ lớp 5 đến lớp 8-ND) và nó thu hút sự chú ý của học sinh, giáo viên và phụ huynh.

Ngoài việc phát triển chương trình giáo dục chủ động và giáo dục phụ huynh ngoài giờ, các giáo viên SEL tạo cho sinh viên sự tự tin và ngôn ngữ để trở thành những “luật sư” của chính mình trong những tình huống xã hội khó khăn.

Ở các lớp trung cấp, khi hăm dọa trên mạng hoặc các biến cố trên mạng xảy ra bên ngoài học đường, chúng tôi sẽ khuyến khích các gia đình tham gia và chia sẻ sự đấu tranh tại nhà. Nhờ đó, chúng tôi có thể làm việc với gia đình để giúp xây dựng một cộng đồng lành mạnh hơn.

Cộng đồng cần phải xem học đường và gia đình là một thực thể thống nhất, đặc biệt là trong lứa tuổi kỷ nguyên truyền thông mới 24/7 mà chúng ta sống trong đó. Điều gì xảy ra khi có một người gây ra sự cố cho người khác, điều thường diễn ra đối với chúng ta và con em chúng ta theo những cách không thể hình dung được?

Common Sense Media, một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại San Francisco, vừa phát triển một chương trình giảng dạy kỹ thuật số về quyền công dân, có nội dung giải quyết vấn đề quyền riêng tư và hăm dọa trên mạng. Các trường cần phải tận dụng và phát triển chương trình để bắt đầu cuộc đối thoại về sự riêng tư và xâm hại trên mạng và họ cần phải thu hút sự quan tâm của cha mẹ trong cuộc đối thoại này.

Ở cấp trung học, công việc bị phức tạp hơn, mặc dù có nhiều cơ hội để tranh thủ sự dẫn dắt cùng cấp trong tiến trình.

Nhiều trường yêu cầu học sinh lớp trên phục vụ như là cố vấn cho các học sinh lớp dưới. Một học sinh có thể tạo ra các kịch bản đa dạng cho các học sinh khác để quan sát và thảo luận.

Cách tiếp cận ít hiệu quả nhất là cách tiếp cận từ cao xuống thấp.

Hiệu trưởng các trường học không thể chỉ đứng trong một cuộc họp và lên án hành vi vi phạm hăm dọa trên mạng và quyền bảo mật. Chẳng có gì tệ hơn là khi một học sinh báo cáo sự cố nhưng nhà trường không lắng nghe cũng như không giải quyết vấn đề.

Hãy hy vọng rằng, cái chết của Tyler Clementi sẽ là cú hích để nhà trường và các bậc phụ huynh hợp tác với nhau chặt chẽ hơn để tạo ra và duy trì không gian số lành mạnh cho trẻ em.

Học sinh cần phải được trực tiếp tham gia vào việc giải quyết các vấn đề kể trên để giúp chúng ta xây dựng các chương trình và giáo trình nhằm duy trì một văn hóa tích cực trong học đường. Nếu không, rủi ro tái hiện bi kịch như trường hợp của Tyler Clementi là quá lớn.

• Lam Sơn (Theo Education Week)