Trong phần đầu của bài viết "Hành trình tìm con chim Xanh hạnh phúc", tác giả đã giới thiệu những hành trang cần thiết với muối và tính hài hước...Trong phần tiếp theo, hành trình này còn phải trải qua nhiều nơi chốn hấp dẫn trước khi thấy bóng dáng chim Xanh.

Khám phá Rừng đại ngàn, Chốn Khoái lạc và Vườn hạnh phúc

Ảnh: Phạm Hải.

Maeterlinck dường như đã thấy trước thảm hoạ sinh thái trong thiên niên kỷ mới, khi kể về đêm ấy, trong Rừng đại ngàn. Đoàn của Tyltyl bị các thần cây và các thần thú vật đánh tả tơi. Tyltyl và Thần chó đã dũng cảm “chịu trận”, vừa tự vệ vừa che đỡ cho Mytyl. Thần Mèo vẫn “hai mặt”, lánh đi để các bạn bị đánh …

Maeterlinck đã chỉ ra rằng, các thế hệ sau phải chịu hậu quả của những nỗ lực “chọc thủng mái nhà” thiên nhiên của người đi trước, và thậm chí có thể bị diệt vong. Ông viết, vì loài người đã chế ngự, đã khai thác thiên nhiên đến mức cạn kiệt bao đời nay nên thiên nhiên đã giấu đi Con chim Xanh hạnh phúc.

Cuộc đi thăm Vườn hạnh phúc là bài học nhớ đời.

Chốn Khoái lạc nằm chặn ngay trên đường vào khu Vườn hạnh phúc, như để giăng bẫy những ai nhẹ dạ. Ở đó có các “mạt thần” Khoái lạc nhờ giàu có, Thoả mãn vì Tự phụ phởn phơ, có Khoái ăn dù không đói, Khoái uống dù không khát phục phịch, lặc lè, rồi Khoái ngủ trễ trì độn, Không thèm biết điếc lòi, Không thèm hiểu mù loà, Không thèm làm chảy nhẽo.

Có cả Cười vô duyên lúc nào cũng nhăn nhở, nhưng với hấp lực vô biên. Chúng xuýt nữa như thuyết phục được nhóm Tyltyl nhập hội. Lường trước được sự non nớt của các em, lần này thần Ánh sáng – Tri thức đột ngột xuất hiện, cứu các em khỏi một xã hội đầy những giá trị “hàng nhái” và những hạnh phúc giả tạo.

Maeterlinck như muốn nhắc lại điều cha ông dạy, “con người của khoái lạc là con người của đau khổ”, vì hậu đài của Chốn Khoái lạc chính là Hang Thống khổ.

Khu vườn Hạnh phúc gồm nhiều thiên thần nhỏ bé, huyền ảo nhưng thanh bạch và duyên dáng. Thần Ánh sáng cho biết vì loài người thường cố chạy theo những gì to lớn, họ đã không nhận thấy biết bao niềm hạnh phúc nhỏ nhoi, đơn sơ, nhưng vô cùng bền chặt. Trước hết là những hạnh phúc của tuổi thơ. Đây là những thiên thần trên mặt đất, có tên là tiểu thần Hạnh phúc vì hiếu thảo, Hạnh phúc có bầu trời xanh, Hạnh phúc khi xuân về, Hạnh phúc khi ngắm sao, Hạnh phúc khi sưởi giữa mùa đông, Hạnh phúc của những ý nghĩ trong trắng, Hạnh phúc khi chạy chân đất trên cỏ còn đẫm sương đêm …

Những thần khác xuất hiện ở Cung vui liền đó gồm có Niềm vui vì có Công bằng, Niềm vui đến từ sự Trung chính, Niềm vui do Thành đạt, Niềm vui được thưởng thức cái Đẹp … Các thần Niềm vui nhờ Trí tuệ, Niềm vui nhờ hiểu biết là những niềm vui không trọn vẹn, luôn tìm kiếm các mạt thần Không thèm biết, Không thèm hiểu, để giáo dưỡng cho những người anh em lầm lạc này của mình. Các thần hạnh phúc nhờ tri thức tỏ ra thân thiết với thần Ánh sáng, vì họ là anh chị em ruột thịt.

Các thần Niềm vui không vô tư lự, họ luôn để mắt đến Hang thống khổ, tìm cách bù đắp về tinh thần cho những nạn nhân ở đấy.

Ảnh: Lê Anh Dũng.

Không tìm thấy Con chim Xanh, nhưng khám phá lớn nhất của các em ở Khu vườn Hạnh phúc là Niềm vui của tình mẫu tử.

Thiên thần này có bộ mặt giống như mẹ của Tyltyl và Mytyl ở nhà, có điều trông rạng rỡ hơn, có phần xinh đẹp hơn. Thần giải thích là người mẹ nào yêu con cũng đẹp, nhưng vì lo làm ăn tần tảo, nuôi dạy con, nên không có thời gian trang điểm cho mình.

Thật vậy, tất cả những người mẹ yêu con đều không nghèo, vì họ có được một hạnh phúc không gì sánh nổi là được làm mẹ suốt đời mình, ngay cả khi họ bị bỏ rơi bởi những ai chỉ làm cha trong vài khoảnh khắc.

Thăm Xứ sở Tương lai và … về Nhà

Đường đến Xứ sở Tương Lai lại phải qua … Nghĩa địa. Ở đây, Tyltyl đã giúp chính mình và Mytyl, vốn nhút nhát, vượt qua nỗi sợ. Các em khám phá được rằng đối với những người thông minh và can đảm thực sự, không hề có Ma, thậm chí không có cái Chết. Và những người xuất chúng có thể trở thành Bất tử. Rồi Nghĩa địa bỗng biến thành một vườn hoa rực rỡ, ngát hương thơm, đầy ong bướm vào buổi bình minh.

Ở Xứ sở Tương Lai Tyltyl và Mytyl được gặp các tiên đồng, chính là những công dân tương lai của Hành tinh trái đất. Mỗi em mang theo một thiên bẩm, từ khả năng đạt được hạnh phúc, từ niềm vui trong trắng tới năng lực chế ngự vũ trụ, như Tsiolkovsky. Ở đó có những em nhỏ có sứ mạng một bệnh dịch, tệ nạn mới đến trái đất và sẽ chết sớm vì thế, và những em khác sẽ cống hiến cuộc đời và sinh mạng của mình để đấu tranh chống lại những hoạn nạn đó, như Louis Pasteur.

Ảnh: Phạm Hải.

Ở Xứ sở Tương Lai dường như tình yêu cũng được định đoạt trước bởi thần Thời gian: không nên bỏ lỡ cơ hội gặp người mình yêu, nhưng cũng không được “hái non” trái cấm của tình yêu, tình dục, kẻo sẽ vẫn gặt hái sự bất hạnh, thay vì hạnh phúc.

Cuối cùng, các em sẽ về lại quê nhà, nơi các em sẽ phải nói với bà Tiên rằng không thể mang Con chim Xanh về từ các thế giới khác.

Cũng lúc đó, căn nhà tồi tàn, chật hẹp của cha mẹ các em bỗng sáng lên, biến thành Nhà hạnh phúc, và con chim các em vẫn nuôi bỗng biến thành Con chim Xanh. Tyltyl và Mytyl lập tức đem Con chim Xanh đến cho cháu bà Tiên, giúp em này khỏi bệnh. Vậy là mọi dâng hiến và hy sinh có ý thức rõ ràng chính là hạnh phúc.

Nhưng Con chim Xanh không ở lại, mà bay về phía mặt trời. Tyltyl bảo các em nhỏ đừng khóc, nếu có được kiến thức, đức hạnh và can đảm, với hướng đích cao cả, sẽ tìm được Con chim Xanh.

Quê nhà sẽ là nơi cực lạc với những ai luôn khao khát khám phá những giá trị bí ẩn, tiềm tàng. Ngược lại, những tiêu khiển và khoái lạc dễ dãi, phù vân, thiển cận trong một xã hôi tiêu thụ sẽ là đầm lầy, với lực hút mạnh khủng khiếp xuống đáy của Bất hạnh.

• Lê Đỗ Huy (Lược thuật)