Trong nhiều năm, bạn đã nghe nhiều về cái gọi là nhà thông minh - nơi mọi thứ trong nhà, văn phòng hoặc căn hộ được kiểm soát thông qua phím số, máy tính, điện thoại di động hoặc giọng nói. Nhà thông minh xoàng xĩnh bắt đầu với vài máy tính và một mạng cục bộ. Sau đó, có những ngôi nhà thông minh thực sự nơi mọi thứ được tự động hoá và kiểm soát bởi một thiết bị cầm tay đơn nhất. Tiếp theo, sẽ có những ngôi nhà siêu thông minh của tương lai được điều khiển bằng một... nhúm bụi thông minh.

Từ nhà thông minh thông thường...

Mọi thứ trong nhà thông minh được nối mạng và điều khiển bằng phần mềm máy tính.

Cho tới nay, những căn nhà thông minh không nhiều và phần lớn mọi người vẫn phải bật đèn bằng tay. Mặc dầu vậy, sự thực là nhà ngày nay thông minh nhiều hơn so với trước kia. Và nó có thể thông minh hơn nữa! Chẳng hạn, nhiều ngôi nhà có một số máy tính được kết nối với nhau để truy cập Internet, hoặc bằng cách sử dụng cáp hoặc công nghệ không dây Wi-Fi. Đây là một bước tiến nhỏ hướng tới việc kết nối các thứ khác vào mạng, từ tivi, máy nghe nhạc cho tới các thiết bị gia dụng khác. Như vậy, mọi người đã có một ngôi nhà nối mạng, nền tảng của nhà thông minh.

Theo Andrew Merritt thuộc Công ty Blakemore Integrated Automated Systems ở Australia, cách đây vài năm, truy cập Internet phải thông qua đường dây điện thoại và việc kết nối máy tính này với máy tính khác cần một nhà lập trình. Ngày nay, mọi việc đã khác. Khả năng truy cập Internet nhanh và rẻ tiền đã giúp biến các ngôi nhà thông minh từ ý tưởng lờ mờ thành thứ mà nhiều người muốn. Tất cả là nhờ hệ thống băng thông rộng rẻ tiền hơn. Từ những vùng ngoại ô giàu có của Sydney tới các toà tháp ở Hàn Quốc, tự động hoá đang xâm nhập vào các căn nhà khắp vùng châu Á-Thái Bình dương.

Đối với các công ty ứng dụng công nghệ mới, nhà thông minh đang làm họ đau đầu. Trong khi đó, những công ty khác đang thăm dò cơ hội. Còn người sống trong các căn nhà xoàng xĩnh đang dần biết mùi phong cánh sống trong nhà siêu thông minh.

Merritt đang xây dựng một ngôi nhà thông minh, kết hợp giải trí, an ninh, ánh sáng và sưởi ấm. Ông đứng trong một không gian mà sẽ là phòng khách và mô tả kế hoạch: Mỗi phòng sẽ có một máy tính cá nhân và một vô tuyến. Tất cả được kết nối với một máy tính trung tâm hay máy chủ. Máy chủ sẽ chọn nhạc hoặc phim theo yêu cầu của chủ nhà. Một thiết bị điều khiển từ xa trong phòng khách sẽ kiểm soát mọi thứ: bấm nút DVD và đèn sẽ mờ đi, một màn hình plasma lớn sẽ xuất hiện trên tường và âm lượng của ca khúc sẽ tăng dần tới mức đặt trước.

Eduardo Yudowski thuộc Công ty HPM Technologies, nơi thiết kế và chế tạo nhiều thiết bị thực hiện những công việc trên, gật đầu đồng ý. Ông nói: ''Nhà thông minh ra đời từ ý muốn của con người''. Thế còn giá cả thì sao? Merritt ngập ngừng nhưng ông nói rằng mọi người sẵn sàng chi... 74.000 USD cho một hệ thống cơ sở. Các thiết bị mới, được điều khiển bằng chip thông minh hơn bao giờ hết, đồng nghĩa với việc tự động hoá nhà ở không chỉ giới hạn ở máy tính.

Ở một khu ngoại ô khác của Sydney, Adam Merlino đang tư vấn cho khách hàng tại cửa hàng Audio Connection của ông. Cửa hàng chuyên cung cấp các hệ thống nghe nhìn cao cấp. Ông cười tươi khi gần đây bán được năm màn hình plasma vô tuyến 1,52m cho một khách hàng. Những thương vụ như vậy chỉ là một bộ phận của công việc tự động hoá nhà ở mà bao gồm một rạp chiếu phim trong nhà trị giá 100.000 USD cùng với nội thất bằng nhung đỏ, máy chiếu và máy nổ bỏng ngô. Tất cả, ngoại trừ máy nổ bỏng ngô, được kiểm soát bằng một thiết bị điều khiển cầm tay đơn nhất.

Để các căn nhà thông minh hơn, các nhà phát triển và thầu phụ cũng phải thông minh hơn. Chẳng hạn trở lại với căn nhà đang xây dựng dở dang tại Sydney của Merritt, các sợi cáp đủ kích cỡ và màu sắc mọc ra từ mọi kẽ nứt. Yudowski nói rằng mặc dù công ty của ông sản xuất và bán các thiết bị song nó cũng phải đảm bảo rằng các nhà thầu giống như Merritt lắp đặt chúng đúng cách. Trong một căn nhà khác nằm trên một bờ đá ở Sydney, Yudowski đang giúp nhà thầu Gavin Sacks giải quyết một số vấn đề. Hệ thống tự động hoá mọi thứ từ đèn chiếu sáng trong bể bơi cho tới máy sưởi dưới sàn nhà dành cho chú chó Lizzie. Yudowski nói: ''Đó là công việc phức tạp và đau đầu''.

Đối với Rob Cumming, phó chủ tịch Công ty Majitek, đây là một vấn đề lớn. Ông thừa nhận đối với người bình thường, nhà thông minh như trên quá phức tạp. Majitek đã thiết kế ngôi nhà thông minh của chính nó trên dãy đồi ở Melbourne. Căn nhà này nằm trong trên mép hồ. Nó có hệ thống kiểm soát bắt đầu từ cổng trước (camera nhận dạng biển số xe và tự động mở cửa cho những chiếc xe đã được đăng ký. Khoảng 2.000 thiết bị trong nhà được kiểm soát từ năm bảng điều khiển gắn trong tường hoặc được điều khiển không dây qua thiết bị cầm tay. Bạn có thể đi quanh nhà, đóng mở cửa, bật tắt đèn, máy nghe nhạc và vô tuyến, tất cả từ thiết bị cầm tay.

Tuy nhiên, không dễ dàng phối hợp thiết bị từ các nhà sản xuất khác nhau do mỗi nhà sản xuất có tiêu chuẩn riêng. Chẳng hạn trong năm đầu, mọi đèn trong ngôi nhà bật vào lúc 2g30 sáng. Căn nhà này đã làm cho nhiều kỹ sư phải khốn khổ. Vấn đề là các nhà sản xuất không tìm cách làm cho các thiết bị trong nhà giao tiếp với nhau. Họ quá bận rộn và chỉ sáng chế các thiết bị mới. Majitek tự coi là mắt xích khuyết thiếu trong quy trình tự động hoá nhà ở. Công ty này đã phát triển phần mềm, cho phép mọi hệ thống nói chuyện với nhau. Tuy nhiên, những người khác hy vọng rằng có cách để giảm sự phức tạp và do đó không cần những trung gian như Majitek.

... Tới nhà thông minh nano

Neil Gershenfeld thuộc Viện Công nghệ Massachusett là một trong những người đầu tiên dự đoán sự phát triển của nhà thông minh. Ông đang nghiên cứu cái gọi là Internet Zero - một cách đưa trí thông minh vào các thiết bị gia dụng. Cách thức này không đắt tiền và không đưa vào bất kỳ tiêu chuẩn mới nào. Tại một giờ giảng gần đây, ông giơ lên một thiết bị có kích cỡ bằng ngón tay cái. Giá thành của nó chỉ khoảng 1 USD song đủ để kết nối mọi thiết bị với internet.

Australia không đơn độc khi theo đuổi giấc mơ về nhà thông minh. Các nhà chế tạo Hàn Quốc từ lâu đã thử nghiệm các thiết bị gia dụng thông minh. Chẳng hạn chủng loại sản phẩm HomeNet của LG bao gồm máy giặt, lò vi sóng, máy điều hoà, vô tuyến, tất cả đều kết nối được với Internet. Công ty Inix Technologies của Malaysia cung cấp sản phẩm Secure Smith với chức năng tắt bật đèn, vô tuyến và các thiết bị gia dụng khác vào những quãng thời gian nhất định hoặc theo yêu cầu. Còn tại Nhật Bản, các công ty đang chế tạo robot để trợ giúp chủ nhà.

Khi đề cập tới nhà thông minh, nó không chỉ đơn thuần có nghĩa là an ninh hoặc sự sang trọng. Các ngôi nhà đang được xây dựng để phục vụ nhu cầu của người già. Chẳng hạn, các máy cảm biến có thể báo động cho cảnh sát nếu không có hoạt động gì trong nhà trong một-hai ngày. Các ngôi nhà có thể tiết kiệm nhiên liệu bằng cách quan sát hoạt động trong một căn phòng và tắt các thiết bị không có người sử dụng hoặc đóng mở cửa sổ tuỳ theo thời tiết. Robot PaPeRo của hãng điện tử NEC của Nhật Bản có thể phối hợp mọi nhiệm vụ này. Chẳng hạn, nó nghiên cứu vẻ mặt của chủ đề xem liệu chủ thích uống rượu hay tắm hơi trước khi ăn tối.

Ngoài ra, nhiều người hy vọng nhà không chỉ thông minh hơn trong việc dự đoán nhu cầu của người ở mà còn tự duy tu bảo dưỡng. Gạch thông minh là bước đi đầu tiên. Carl Massens đang nghiên cứu nhà thông minh nano. Loại nhà này sẽ sạch hơn, thông minh hơn và tiết kiệm năng lượng nhiều hơn. Mặc dù một số ý tưởng mà ông đưa ra vẫn chưa trở thành hiện thực (rắc bụi thông minh vào sơn để giám sát mọi thứ từ nhiệt độ cho tới rò rỉ khí) song những ý tưởng khác chẳng hạn như kính tự làm sạch bằng nước mưa hiện đã được bán trên thị trường.

Còn các học giả Mỹ chẳng hạn như Kent Larson tin rằng nhà thông minh tương lai sẽ thu thập dữ liệu về người ở trước khi mở cửa sổ hoặc điều chỉnh bộ ổn nhiệt. ''Nhà thông minh hiện nay là một bộ não chết.'' - Larson, giám đốc công ty Changing Places nói. Ông hy vọng trong tương lai sẽ có một ngôi nhà biết rõ về người sống trong đó để đưa ra những gợi ý thông minh từ nhiệt độ cho tới bữa ăn. Mặc dù mơ ước này còn xa vời nhưng cuối cùng nó sẽ trở thành hiện thực. Yudowski chỉ ra rằng cách đây 20 năm, con người không biết điều khiển từ xa là gì. Hiện mọi người nhất định không mua vô tuyến nếu không có bộ phận đó.

• Minh Sơn (Tổng hợp)