Khái niệm "người trưởng thành" được hiểu theo những ý nghĩa khác nhau khiến game bị kiểm duyệt ở nơi này vẫn có thể “lách luật” ở nơi khác.

Vài tháng trước đây, hàng nghìn bậc phụ huynh đã không ngần ngại mua cho con cái những đĩa game Modern Warfare 2 mới coóng. Sức hấp dẫn của tựa game FPS này thì khỏi phải bàn: một gameplay chau chuốt, chế độ chơi mạng tuyệt vời. Điều đáng nói là Modern Warfare 2 được dán nhãn "M" - dành cho những người trên 17 tuổi. Vậy tại sao nhiều cha mẹ vẫn lấy đó làm món quà cho những cậu bé 9, 10 tuổi?

Một vài ý kiến lý giải rằng các bậc phụ huynh quá bận rộn đến mức "quên" mất hệ thống đánh giá ESRB. Tất nhiên, đây chỉ là một giải thích gượng gạo. Một giải thích gần đây của tổ chức Harrison cho thấy, trên 70% cha mẹ quan tâm tới ESRB. Vì thế, chẳng có lẽ gì họ lại quên mất điều quan trọng như vậy.

Bị kiểm duyệt ở châu Âu vẫn... “lách luật” ở Mỹ

Bạo lực, tình dục, ngôn ngữ thô tục là những thứ xuất hiện thường xuyên trong các game dán nhãn "M". Tuy nhiên, sự thô tục hay tình dục lại được các nền văn hoá đón nhận với thái độ khác nhau. Chẳng hạn như, châu Âu và Mỹ thường "dị ứng" với những vấn đề này.

Trong các phương tiện truyền thông ở Mỹ, mô tả bạo lực khá phổ biến, ngay trong những bộ phim hoạt hình. Trái lại, mô tả về tình dục bị kiểm soát gắt gao. Ở bên kia đại dương, "lục địa già" tỏ ra khá thoáng với chủ đề tình dục nhưng lại chặt tay hơn với các nội dung bạo lực.

Khác biệt này có thể mang tính lịch sử và bị ảnh hưởng bởi đời sống hiện đại. Ví dụ như, một người Mỹ hiện đại sùng đạo hơn và bảo thủ hơn các đồng nghiệp châu Âu. Điều đó đã ảnh hưởng tới cách đánh giá tình dục và bạo lực. Bên cạnh đó, trong suy nghĩ truyền thống của người Mỹ bạo lực là một hành vi xấu thông thường, còn tình dục giống như một sự xúc phạm.

Game designer Peter Molyneux đã khái quát khác biệt qua câu nói nổi tiếng: "Nếu game quá bạo lực, nó sẽ không bán được ở Đức. Nếu nó quá ’ướt át’, thị trường Mỹ sẽ không tiêu thụ. Việc bỏ đi cái gì sẽ tránh được lãng phí tiền bạc".

Những khác biệt văn hoá đã tạo ra tiêu chuẩn đánh giá game khác nhau. Nếu người Mỹ có ESRB thì châu Âu có PEGI. Cả hai đều đánh giá chất và lượng của game qua các yếu tố bạo lực, chủ đề tình dục, ngôn ngữ, ma tuý, cờ bạc nhưng hệ quy chiếu rất khác nhau. ESRB coi trọng cách nhìn nhận của cha mẹ còn PEGI chú ý đến tính phù hợp với đời thực.

Nếu game bị kiểm duyệt ở châu Âu vẫn có thể "lách luật" ở Mỹ và ngược lại.

Ví dụ, khi anh thợ sửa ống nước ném quả cầu lửa vào con rùa (Super Mario Bros Wii), PEGI đánh giá nó ở mức "3". Nhưng nếu một phù thuỷ ném quả cầu lửa về phía con người (Elder Scrolls IV: Obvillion), PEGI lập tức đưa nó vào mức "16".

Một trường hợp khác là cách đánh giá chủ đề tình dục. ESRB đánh rất nặng những game có yếu tố này, hầu hết đều không thoát khỏi mác "M" (dành cho người trên 17 tuổi). Ngược lại, với những game có chút ít yếu tố tình dục mô tả dưới dạng đồ hoạ, PEGI chỉ dán nhãn "12".

Khi cùng so sánh một game, ta sẽ bắt gặp những khác biệt lớn. Fable II, Dead or Alive 4 bị dán nhãn “M” ở Mỹ nhưng ở châu Âu chỉ phải chịu mức phân loại "16". Đặc biệt, một game nhiều bạo lực, nhãn "M" là Divinity II: Ego Draconis khi sang châu Âu được giảm xuống mức "12".

Với tính chất có phần bảo thủ, hệ thống ESRB đã làm khá nhiều tựa game điêu đứng. Theo một khảo sát gần đây, 80% game dán nhãn "M" rơi vào tình trạng ế ẩm. Giới làm game đã gọi nhãn "M" là án tử hình của game trên thị trường Mỹ.

Tuy vậy, không thể phủ nhận những tác dụng lớn của hệ thống này. Nhờ ESRB, các bậc phụ huynh bận rộn có thể chọn lựa những game phù hợp cho các game thủ "nhí". Hệ thống ESRB còn mở rộng ra các sản phẩm truyền thông khác như sách, đĩa nhạc, phim…

Ý định thay đổi ESRB từng được đề xuất, nhưng nhanh chóng bị các nhà xã hội và đông đảo phụ huynh phản đối. Rõ ràng, công cụ phân loại này rất được lòng các nhà giáo dục. Nếu là một người thận trọng, đây là bạn đồng hành lý tưởng trong mỗi lần chọn game.

(Theo GameK)