Hồi giữa tháng 12, Intel tổ chức một buổi họp báo nhỏ chỉ với hơn một chục nhà báo để giới thiệu những sản phẩm mà tập đoàn này sẽ triển lãm ở CES 2008 (tại Las Vegas). Điều đáng nói là không hề có lời nào nhắc tới XO, chiếc máy tính xách tay giá rẻ cho học sinh các nước nghèo đang được mong đợi của dự án OLPC (One Laptop Per Child). Chiếc máy dùng chip xử lý của Intel và dự kiến sẽ được giới thiệu tại CES.

Mẫu thiết kế laptop XO của dự án OLPC. Nguồn OLPC.org.

Thật ra, việc này dường như đã được báo trước. Người phát ngôn của Intel, Chuck Mulloy, phát biểu trên tờ BusinessWeek rằng họ vẫn đang làm việc với mẫu thử nghiệm chiếc máy tính OLPC chạy chip Intel và vẫn chưa sẵn sàng công bố nó rộng rãi. Tuy nhiên, xung đột đã xảy ra khi Intel gửi thư cho người sáng lập OLPC, giáo sư Nicholas Negroponte, thông báo rằng họ sẽ bỏ dự án.

Sự kiện trên chỉ tô đậm lại lịch sử đầy biến động của OLPC trong bối cảnh tổ chức phi lợi nhuận này chính thức công bố kết quả đợt giảm giá "Give One, Get One" (cho một, nhận một).

OLPC giảm giá nhân dịp lễ cuối năm

Hôm 7/1, OLPC đã công bố doanh số lớn nhất tính đến lúc đó. Ý tưởng đằng sau chiến dịch “cho một, nhận một” (kéo dài hai tuần, tính từ 12/11) đã tận dụng được cơn sốt mua hàng điện tử trong dịp nghỉ lễ và thu hút khách hàng người Mỹ bỏ 399 USD mua hai chiếc XO – một cho bản thân, và một cho học sinh nghèo ở Afghanistan, Campuchia, Ethiopia, Mông Cổ hay Rwanda.

OLPC còn phát động chiến dịch “cho thật nhiều” từ ngày 24/12. Mỗi người tham gia sẽ ủng hộ 200 USD.

Khi được hỏi về doanh số của chiến dịch Give One, Get One, giáo sư Negroponte cho biết OLPC đã thu được 35 triệu USD nhờ bán 162.000 máy. Báo cáo hôm 7/1chỉ viết rất đơn giản là “hơn 100.000”. Phát ngôn viên một hãng PR hợp tác với OLPC giải thích rằng con số 162.000 máy bán ra đồng nghĩa với việc đã có 81.000 máy được mua để dùng và 81.000 chiếc sẽ đến tay trẻ em các nước nghèo.

Tuy nhiên, các con số có vẻ không khớp nhau. Tổng số tiền thu được đáng ra phải là khoảng 32.3 triệu USD, tức là kém gần 3 triệu USD so với số tiền mà báo cáo nêu ra. Một phát ngôn viên khác của OLPC giải thích rằng khoản chênh lệch này là từ tiền quyên góp cho OLPC trong đợt giảm giá và không được tính vào doanh thu trực tiếp từ máy tính. Bà này không giải thích rõ các phần trong khoản tiền 3 triệu USD này.

Giáo sư Negroponte cho biết toàn bộ tiền thu được sẽ dùng để sản xuất và phân phối máy tính xách tay XO tới trẻ em ở năm nước được lựa chọn từ đầu (như đã nói ở trên).

Mặc dù 35 triệu USD – hay 32 triệu – có thể là một khoản tiền lớn với bất kỳ một tổ chức phi lợi nhuận nào đang muốn nâng cao doanh thu trong một vài tuần thì số XO bán ra vẫn ít hơn rất nhiều so với kế hoạch. Hồi năm 2005, khi ý tưởng về OLPC mới được đưa ra, giáo sư Negroponte đã hy vọng sẽ sản xuất được từ 5 đến 10 triệu máy, tính đến cuối năm 2006, đầu năm 2007, với lượng đặt hàng lớn tương đương.

Tổng số máy đã bán ra, theo giáo sư Negroponte, là khoảng 500.000 chiếc – “ít hơn tôi hy vọng”, ông thừa nhận.

Khó khăn chồng chất

Dự án liên tục gặp trở ngại: Chi phí sản xuất mới phát sinh đã khiến giá dự kiến (100 USD/máy) tăng gần gấp đôi, cản trở các nước nghèo tiếp cận. Một công ty mang tên Lagos Analysis đóng tại Massachusetts (do một người Nigeria sở hữu) đã kiện tổ chức của giáo sư Negroponte vi phạm quyền sở hữu thiết kế bàn phím máy tính.

Dù OLPC được chú ý nhờ thiết kế thanh lịch và giáo sư Negroponte đã gặp gỡ không ít nhà lãnh đạo trên thế giới nhưng nhiều người vẫn không muốn mua chiếc máy của dự án. Bộ Giáo dục Ấn Độ quyết định không mua OLPC từ năm 2006 vì cho rằng họ cần phòng học và giáo viên hơn là cần XO; chính phủ Trung Quốc cũng chưa mua một chiếc nào tính đến thời điểm này.

Chiến dịch giảm giá “Tặng một, nhận một” cho thấy chiếc máy tiêu thụ chậm hơn so với mức kỳ vọng ngay cả khi nó đã được sản xuất đại trà từ tháng 11/2007.

Thật đáng buồn khi XO dù đã được đánh bóng trong viện bảo tàng, triển lãm nghệ thuật và vô số bài viết trên các tạp chí về thiết kế thì doanh số của OLPC còn xa mới so được với Apple, hãng đã bán ra 2.164.000 máy tính Mac chỉ trong quí cuối năm 2007. So sánh như vậy không thật công bằng, nhưng rõ ràng là XO không được chú ý như giáo sư Negroponte dự đoán. Nhưng ông vẫn lạc quan khi được hỏi về doanh số kỳ vọng trong năm 2008.

Kế hoạch hỗ trợ Internet

"Tôi hy vọng sẽ có thêm 1.5 đến 2.5 triệu máy nữa được bán trong năm 2008,” ông nói. Tuy nhiên, việc không còn khoản đầu tư của Intel – mà giáo sư Negroponte cho biết là ngoài đóng góp về kỹ thuật còn có hơn 12 triệu USD hỗ trợ bán hàng và tiếp thị - chắc chắn sẽ có ảnh hưởng tới doanh số của của XO trong năm nay.

Dù sao thì 35 triệu USD từ chiến dịch Give One, Get One cũng sẽ giúp OLPC sản xuất và phân phối XO khi không có Intel hỗ trợ.

Các nhà phân tích và những người hoài nghi chỉ ra rằng nếu chỉ đem XO tới các nước nghèo thôi thì không đủ. Khi được hỏi về điều này, giáo sư Negroponte nói rằng OLPC giúp mở rộng Internet đến bất kỳ nơi nào mà chiếc XO tới và họ đang xây dựng quan hệ đối tác với các hãng truyền thông bản địa để sử dụng băng thông chưa dùng.

Tổ chức phi lợi nhuận này đang kêu gọi các chuyên gia lập trình và nhà phát triển tình nguyện khắp thế giới viết phần mềm giáo dục mã nguồn mở cho thiết bị của họ.

Intel thừa nhận xung đột “Classmate”

Vậy thì tại sao cuộc chia ly cay đắng này lại quá gần với cái đã được chuẩn bị để trở thành một bước đột phá về máy tính giá rẻ mới cho trẻ em nghèo? Qua người phát ngôn Mulloy, Intel tuyên bố rằng họ không thể chấp nhận đòi hỏi của giáo sư Negroponte rằng tập đoàn này sẽ phải ngừng tiếp thị chiếc máy tính giá rẻ của riêng họ - mang tên Classmate – cho trẻ em các nước nghèo, nơi OLPC đã quảng cáo sản phẩm của mình.

Giáo sư Negroponte phủ nhận việc ông đã có lời đề nghi đó, đồng thời nói thêm rằng việc Intel bỏ cuộc khiến ông bị sốc. Ông cho biết chỉ 24 giờ trước khi được thông báo, ông vẫn đang chuẩn bị một tuyên bố chung về thành công trong hợp tác với Intel mà ông sẽ sẽ nhắc tới trong bài phát biểu của mình tại CES. Ông cho biết giám đốc điều hành Intel Paul Otellini cũng nhắc đến điều này trong bài diễn văn của mình.

Bài phát biểu của ông Otellini sẽ tập trung vào thiết bị cho Internet di động chạy chip Intel và sẽ có sự xuất hiện của nhiều vị khách mời danh tiếng như Tom Hanks và các thành viên của nhóm nhạc Smash Mouth.

Giáo sư Negroponte cho biết ban lãnh đạo OLPC đã đồng ý loại Intel ra khỏi danh sách đối tác trong cuộc họp ngày 18 tháng Mười hai. Đại diện Intel không dự cuộc họp này. Tại sao? Giáo sư Negroponte cho rằng Intel đã liên tiếp vi phạm các nguyên tắc. Ông Mulloy phản ứng bằng lời khẳng định Intel không hề vi phạm thoả thuận nào.

Dù Intel đã rời bỏ dự án nhưng nhiều hãng công nghệ lớn khác vẫn tiếp tục hỗ trợ OLPC, trong đó có Google, AMD, eBay và tập đoàn News Corp.

Ông Mulloy khẳng định Intel vẫn đi cùng đường với OLPC vì họ muốn hỗ trợ giáo dục ở các quốc gia đang phát triển. Tuy nhiên, ông này nói thêm rằng hỗ trợ giáo dục ở các cộng đồng đang bị bần cùng hoá luôn luôn đòi hỏi nhiều hơn việc cung cấp máy tính xách tay, dù đó có là Classmate hay XO. Hãng này tuyên bố mùa thu năm ngoái rằng họ đang nhắm đến mục tiêu 1.5 triệu giáo viên quốc tế thông qua chương trình đào tạo giáo viên trực tuyến, dạy cách dùng máy tính và phần mềm trong lớp học.

"Chúng tôi thấy thất vọng,” ông Mulloy nói. “Chúng tôi thực sự thấy tiếc vì điều này (quan hệ hợp tác với OLPC) đã không thành công.”

Hoàng Minh (Theo Tech News World)