Ông Vũ Hoàng Liên, Giám đốc Công ty VDC.

Để phấn đấu mục tiêu đó, cũng giống như đi kinh doanh vậy, anh muốn có nhiều lợi nhuận thì phải chấp nhận có nhiều rủi ro. Còn nếu muốn không có rủi ro, thì chắc chắn là cơ hội cũng thấp. Trong kinh doanh là vậy, mà cơ hội thấp thì không dễ gì có lợi nhuận cao...

Như vậy, điều quan trọng là anh phải có trách nhiệm với các tiêu chí, mục tiêu cuối cùng. Và với tinh thần như thế, người chịu trách nhiệm cũng phải chấp nhận những rủi ro nhất định để làm sao đạt được mục tiêu cuối cùng của mình.

Còn bây giờ nếu các DNNN khi đầu tư "chỉ lo không sai", thì cũng đồng nghĩa với chuyện là tôi sẽ không dám mạo hiểm, không dám mạnh dạn, và có những cơ hội tôi sẽ không dám mạnh tay để nắm bắt. Vì mối quan hệ giữa rủi ro và cơ hội trong kinh doanh là rủi ro nhiều thì cơ hội càng cao.

Ông có thể cụ thể hơn về tâm lý sợ làm sai của DNNN?

Ví dụ như một dịch vụ mình mua hoặc là bán, nếu giờ mình sợ làm sai, làm rất cẩn thận chi li theo đúng từng quy trình, tức là sẽ mất nhiều công, tốn nhiều thời gian, chậm muộn và mất cơ hội. Nếu đó là một cơ hội tốt thì rất có thể một doanh nghiệp tư nhân khác sẽ làm rất nhanh và cướp mất cơ hội của mình.

Để tránh sai, DNNN phải căn ke rất nhiều khía cạnh, trong khi các quy định của nhà nước rất nhiều, việc kiểm tra cũng rất chi ly. Để đúng hết tất cả những quy định của nhà nước thì phải làm rất cẩn thận, vừa tốn công sức vừa tốn thời gian, dẫn tới DNNN có thể không chớp được cơ hội kinh doanh.

- Ý ông là cần có một cơ chế quản lý thoáng hơn cho các DNNN?

- Không hẳn. Đứng trên góc độ chủ động, tôi cho rằng cần mạnh dạn giao trách nhiệm và mục tiêu cho người lãnh đạo DNNN và lấy phương thức đó làm chính. Nhưng bên cạnh đó cũng không thể "trao quyền cho anh làm sai" được.

Những sai phạm rõ ràng có tính cố ý, có tính lợi dụng thì mình không bàn, phải xử lý nghiêm rồi. Còn lại, nhà nước nên đánh giá tiềm năng của doanh nghiệp và tính khả thi của việc thực hiện mục tiêu, chứ không nên quá chi ly vào từng chi tiết.

Có thể DNNN có những chi tiết sai nhỏ, thì cũng không nên dựa vào những cái đó để đánh giá tính khả thi của việc có hoàn thành mục tiêu hay không và tiềm năng thực sự của doanh nghiệp đó. Những chi tiết đó là cơ sở để chúng ta điều chỉnh thôi, chứ còn dùng để xử lý và giải quyết vấn đề thì thường sẽ khiến DNNN mất động lực, và chỉ lo đối phó với chuyện "làm sao để không sai" thôi. DNNN sẽ không dám mạo hiểm, mạnh dạn để chớp lấy những cơ hội kinh doanh, lo làm những việc lớn quan trọng hơn.

Người ta nói làm nhiều sai nhiều. Vì thế thì chúng ta nên làm nhiều việc tốt để kết quả át đi những việc sai nhỏ, hơn là chuyện chỉ đảm bảo không có gì sai. Không có gì xấu, không có gì sai đồng nghĩa với những việc tốt chúng ta có thể làm được cũng sẽ bị bớt đi rất nhiều so với khả năng có thể.

- Ông có thể ví dụ về hậu quả của tâm lý "chỉ lo để không sai"?

Lấy thí dụ, nếu chúng ta chỉ căn ke thủ tục đấu thầu hay là các thủ tục về đầu tư, mua sắm thiết bị... làm sao cho thủ tục không sai, thì sẽ dẫn đến chậm tiến độ đầu tư. Khi đó, thiệt hại mà chúng ta mất là hiệu quả đầu tư chậm, ứng dụng công nghệ mới chậm... còn lớn gấp bội so với chuyện chúng ta có thể chấp nhận bỏ qua vài chi tiết thiếu sót không quan trọng lắm để chớp thời cơ.

Có những nguyên tắc kiểm tra kiểm soát để DNNN làm đúng thì đương nhiên phải có. Nhưng bây giờ cần phải có nguyên tắc nào đó để đảm bảo cho DNNN có thể dám vận dụng và được vận dụng để chớp cơ hội, đem lại hiệu quả cuối cùng cao.

Có hai quan điểm đối lập nhau ở đây, một là: Chỉ cần anh đừng tư túi, đừng trục lợi cá nhân, miễn là làm lợi cho nhà nước thì anh cứ mạnh dạn làm, không ai có thể điều tiếng thế nọ thế kia. Nhưng ngược lại là quan điểm: Chuyện anh làm tốt, mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp thì đương nhiên được hưởng, còn chuyện làm sai cái gì thì anh vẫn cứ phải chịu trách nhiệm...

Hai quan điểm ngược chiều như thế đã có từ lâu. Vậy nên có cơ chế như thế nào trong chuyện này? Lúc đó giá trị nào được thừa nhận và dùng nguyên tắc quản lý nào để đảm bảo cho lợi ích nhà nước và khuyến khích doanh nghiệp phát triển?

Theo tôi, nên gom nhiều lỗi nhỏ lại và cân nhắc với lợi ích đạt được để đánh giá tính khả thi của doanh nghiệp. Không nên vì từng lỗi cụ thể mà có thể kết luận hoặc là xử lý ngay, thì về sau DNNN không ai người ta dám mạnh dạn làm nữa. Nên có sự động viên để các doanh nghiệp nhà nước có thể mạnh dạn đổi mới phát triển, lấy nhiều cái tốt để át ít cái xấu đi.

- Xin cảm ơn ông đã trao đổi!

• Bình Minh (thực hiện)
  

Quan điểm của quý độc giả: