12 tháng qua đã chứng kiến sự nổi loạn của blog và Podcast, đe dọa tiếm ngôi cả truyền thông truyền thống. Năm 2005 cũng ghi nhận rất nhiều hiện tượng "hai mặt" : Một hãng thành công đồng thời cũng có thể thất bại nặng nề ở một (hoặc vài) phương diện khác. Đấy là trường hợp của Google, Apple và Wikipedia.

Google, trong khi quẫy đạp để trở thành "cái tên của mọi nhà" lại biến thành thanh nam châm bất đắc dĩ thu hút những lời chỉ trích. Ngành công nghiệp thu âm chưa kịp mừng vì chiến thắng trước mạng chia sẻ file P2P trong cuộc chiến pháp lý, thì lại tự bắn vào chân mình vì một vụ scandal chống sao chép "giời ơi đất hỡi".

Khi năm 2005 sắp đến hồi vãn cuộc và năm 2006 sắp gõ cửa, hãy cùng điểm lại chân dung những người chiến thắng và những kẻ thất bại đau đớn nhất trong năm qua. Tất nhiên là trong lĩnh vực công nghệ mà thôi.

10. Kẻ bại: Sony BMG Entertainment

Những gì Sony BMG cùng với đối tác First 4 Internet gây ra  quả đã vượt quá sức chịu đựng của cả những người dùng kiên nhẫn và vị tha nhất. Một khi được đút vào ổ CD của máy tính, phần mềm chống sao chép của First sẽ tự động cài đặt mà bạn không hề hay biết. Không những bị bó tay buộc chân trong việc tạo bản sao mới, máy tính của bạn còn phải đối mặt với nguy cơ bị hacker tấn công. Sau khi sự việc bị khui ra, Sony BMG loay hoay chữa cháy bằng cách tung ra một miếng vá làm cho tình hình còn trở nên... tồi tệ hơn. Cuối cùng, hãng đành ngậm ngùi thu hồi toàn bộ số CD nhạc có cài phần mềm chống sao chép, hoàn tiền cho khách hàng và thề thốt không bao giờ dùng lại công nghệ XCP nữa.

Giờ thì người ta biết thêm một sự thật: Té ra Sony BMG đã biết về lỗ hổng bảo mật này ít nhất là 2 tuần trước khi blogger Mark Russinovich công bố trên web. Cám ơn nhiều nhé, Sony.

11. Kẻ thất bại thảm hại: Không ai có thể giật danh hiệu này khỏi tay Sony BMG

Các nhà nghiên cứu tại Trung tâm hợp tác bảo mật thông tin mới đây đã phát hiện được một lỗ hổng nguy hiểm bên trong MediaMax, một phần mềm chống sao chép khác cũng đang được Sony BMG sử dụng. Lỗ hổng này cho phép kẻ tấn công đột nhập vào máy tính của người dùng từ xa, nên nếu chiếu theo thang đánh giá thông thường, ít nhất nó cũng phải thuộc loại "Critical" (Nguy hiểm). Lần này, Sony đáp lại gần như tức thì bằng một miếng vá. Nhưng cũng tức thì như vậy, người ta phát hiện ra miếng vá này vẫn còn nguyên sơ hở ấy. Tuyệt đấy chứ?

12. Kẻ thắng: iTunes

Trước sức ép cực lớn từ phía các hãng đĩa, dịch vụ nhạc số iTunes đã triển khai rất nhanh khung giá 1 USD/bài (ít nhất là cho đến thời điểm này). Hãng cũng đã thành công trong việc thuyết phục Hollywood cho phép download một số nội dung video hoặc phim trên sản phẩm mới video iPod (với mức giá 2 USD/chương trình). Kể từ khi iTunes video khai trương hồi tháng 10, hơn ba triệu video clip đã được bán ra, minh chứng một điều: người tiêu dùng sẵn sàng móc ví, miễn là giá cả hợp lý một chút và thủ tục download đừng rườm rà quá.

13. Kẻ bại: The Grokster

Tháng 6 năm ngoái, trong vụ kiện giữa mạng chia sẻ file Grokster và hãng đĩa MGM, tòa án Tối cao Mỹ đã ra phán quyết buộc Grokster phải chịu trách nhiệm về hành vi khuyến khích vi phạm bản quyền. Sự kiện này chẳng có mấy tác động đến những người trao đổi file chuyên nghiệp (vì họ vẫn còn vô số lựa chọn P2P khác), nhưng bản thân Grokster đã phải tạm đóng cửa một thời gian.

14. Kẻ thắng: Wikipedia

Mỗi lần tìm kiếm trên Web về các chủ đề quan trọng, thông dụng, bạn đều thấy đường link và cái tên Wiki chễm chệ ngay gần đầu trang kết quả. Thông tin phong phú, xác thực, vô số đường link tương tác và thường xuyên được cập nhật, từ điển bách khoa trực tuyến lớn nhất thế giới này đã phát triển đến thời hoàng kim của nó. Theo số liệu thống kê của Hitwise, Wikipedia trở thành site tham khảo được ghé thăm nhiều nhất trong năm nay, chỉ sau mỗi Dictionary.com.

15. Kẻ bại: chính là Wikipedia

Nổi tiếng? Đúng. Nhiều người tham khảo? Cũng đúng? Tuyệt đối chính xác? Cái này thì chưa chắc.

Bởi đặc thù ai cũng có thể vào biên tập, chỉnh sửa một mục từ trong Wikipedia nên trang từ điển bách khoa trực tuyến này cũng có thể biến thành nguồn thông tin ma, bịa đặt hoặc lệch lạc bất cứ lúc nào. Đơn cử như vụ rình rang mới đây, một tổng biên tập vô tội của một tờ báo địa phương ở Mỹ đã bị biến thành kẻ ám sát Robert F. Kennedy.  Còn từ khóa "Swiftboating" thì bị biến thành diễn đàn của một kẻ chống John Kerry lên rêu rao dựng chuyện. Tất nhiên, cả hai mục từ này đều nhanh chóng bị Wiki lôi ra và hiệu chỉnh, nhưng sau đó, Wiki buộc phải xiết chặt nội quy đăng ký viết bài cho site. Trên lý thuyết, việc này sẽ giúp hạn chế số thông tin sai lệch. Thế nhưng với hơn 800.000 bài viết bằng tiếng Anh và trên 1 triệu mục từ viết bằng 15 thứ tiếng khác nữa, chuyện chính xác 100% quả là điệp vụ bất khả thi.

16. Kẻ bại: TiVo

Các fan của thiết bị đầu thu truyền hình số này đã bị choáng nặng hồi tháng 9, khi TiVo bắt đầu có "phản ứng" với những công nghệ chống sao chép của Macrovision. Chúng có thể tự động chặn người tiêu dùng thu lại các chương trình trả tiền theo thời lượng xem (pay-per-view) hoặc video theo yêu cầu, cũng như xóa sạch chương trình lưu trong máy quá một tuần. Thời gian tới, TiVo thậm chí sẽ không cho phép bạn tua nhanh qua các đoạn quảng cáo hay xem lại những cảnh quay "hấp dẫn", hớ hênh kiểu như Janet Jackson tuột áo nữa.

17. Kẻ thắng: Web TV

Đừng nhầm với ý tưởng duyệt Web trên màn hình TV được Microsoft lăng xê hồi năm 1997 rồi chết yểu nhé. Đây là các nội dung media được phát sóng trực tiếp trên web, sử dụng những công nghệ như Podcast và video blog cơ. Web TV thực sự đã thực sự khởi động trong năm 2005, mặc dù phần lớn nội dung phải thừa nhận là... rất tệ. Tuy nhiên, tiềm năng của loại hình truyền hình mới thông minh hơn, vui nhộn hơn, chân thực hơn là cực kỳ to lớn. Một lời khuyên dành cho Hollywood: Hãy trông chừng sau lưng.

Cầm Thi (Theo PC World)