(VietnamNet) - Một ngày đẹp trời, bạn quyết định lập website cho công ty của mình. Sau khi truy cập vào VNNIC để kiểm tra và đăng ký tên miền cho trang web, bạn mới "ngã ngửa" ra rằng tất cả những domain .vn đẹp nhất mà công ty bạn muốn chọn đều đã bị một gã quái ác nào đó đăng ký trước hết mất rồi...

Chưa hết, thậm chí khi ý tưởng làm website cho công ty bạn chưa đủ "độ chín" để bắt bạn tìm đến Trung tâm Internet Việt Nam VNNIC, có thể "gã quái ác" đó thậm chí còn chủ động gửi e-mail tới công ty bạn, trắng trợn gạ nhượng lại những tên miền .vn mà công ty bạn không thể không sử dụng khi lập website. Tất nhiên, giá nhượng lại sẽ không "tuỳ tâm" được, và đôi khi lên tới hàng ngàn USD.

Quá hoang mang, bạn quay ra tìm hiểu quy trình đăng ký tên miền .vn, quy định hướng dẫn về quản lý và sử dụng tài nguyên Internet. Lúc này, bạn lại thêm một lần "té ngửa" nữa, vì cái gã quái ác kia chẳng làm gì sai cả, hắn đã đăng ký các tên miền .vn bạn muốn sở hữu từ hàng năm trước. Nguyên tắc của việc cấp tên miền .vn là ai đăng ký trước thì được cấp trước, nếu không có tranh chấp.

Lỗi thuộc về bạn, vì tư duy của bạn chậm phát triển theo thời đại Internet, nên từ hàng năm trước bạn không chịu truy cập thường xuyên vào VNNIC để biết "gã quái ác" đó đăng ký tên miền trùng với bạn. Lúc hắn ta đăng ký, VNNIC đã công bố tên miền đó vào danh sách có khả năng xảy ra tranh chấp, chắc vì công ty của bạn cũng nổi tiếng và được họ biết đến. Tuy nhiên, trong vòng tận... 3 ngày niêm yết trên danh sách này, công ty bạn chẳng chịu vào xem để phát hiện, nên VNNIC đương nhiên phải cấp tên miền cho gã quái ác đó thôi.

Để lấy lại tên miền .vn mà lẽ ra thuộc về mình, ngoài việc mua lại, bạn còn một cách nữa là... kiện. Sẽ có các cơ quan như toà án, các tổ chức cấp phát và xử lý tranh chấp tên miền quốc tế đứng ra phân xử, làm trọng tài để giải quyết việc tranh chấp tên miền. VNNIC sẽ thực hiện quyết định cuối cùng của các cơ quan này. Để thực hiện việc kiện tụng cần tới các tổ chức quốc tế làm trọng tài, bạn sẽ mất ít nhất khoảng... 2500 USD. Nên nếu gã quái ác kia ra giá 2495 USD, thì nếu xét về mặt kinh doanh, việc mua lại tên miền của hắn vẫn khả thi hơn và có cơ hội thành công cao hơn.

Tương lai quá gần

Trên đây là một cận cảnh (chứ không phải là viễn cảnh) đã bắt đầu, đang và sẽ diễn ra rất phổ biến đối với hệ thống tên miền ".vn" của Việt Nam. Tình trạng đăng ký hàng loạt các tên miền đẹp, gắn liền với các thương hiệu nổi tiếng, tên công ty, sản phẩm đang nổi lên ngày một nhiều. Mọi người đã bắt đầu nói đến tình trạng đầu cơ tên miền để trục lợi, phong toả tên miền của đối thủ cạnh tranh để kìm hãm khả năng quảng bá. Những gì đang diễn ra với tên miền ".vn" không khác gì với hiện tượng đầu cơ tên miền trong thời kỳ đầu của cuộc cách mạng dot.com trên thế giới.

Mới đây, VNNIC đã quyết định "thu hồi" lại tên miền tide.com.vn của một chủ thể người nước ngoài tên là Johnny Le vì đã có hành vi mặc cả rao bán tên miền này, vi phạm quy định về sở hữu tên miền .vn. Công ty P&G đã trao đổi thương lượng để lấy lại tên miền này nhưng không thoả thuận được. Trường hợp của Johnny đã đăng ký tới hơn 10 tên miền có dấu hiệu xảy ra tranh chấp, thể hiện rõ động cơ đầu cơ trục lợi. Ngoài ra, VNNIC cũng thu hồi tên miền tide.com.vn vào lúc chủ sở hữu tên miền này đã chậm đóng lệ phí tên miền hơn 20 ngày. Tên miền này ngay sau đó đã được Công ty P&G đăng ký lại.

Vấn đề đặt ra là nếu Johnny Le không rao bán tên miền tide.com.vn, đóng tiền lệ phí đầy đủ, thì VNNIC có thu hồi được không? P&G đã đăng ký bảo hộ độc quyền nhãn hiệu Tide tại thị trường Việt Nam, nhưng nếu muốn lấy lại sẽ phải thực hiện các thủ tục khiếu kiện với các tổ chức tên miền quốc tế, chi phí tốn kém và kéo dài thời gian. VNNIC sẽ chỉ thực hiện theo quyết định cuối cùng của cơ quan trọng tài phán xét. Đó là chưa kể đến việc Johnny Le hoặc ai đó sử dụng tên miền này cho công ty của mình, với một cái tên tương tự như Thêu-In-Dán-Ép chẳng hạn, thì họ cũng có cơ sở để sử dụng tên miền tide.com.vn như tên viết tắt của công ty mình.

Đăng ký tên miền .vn bằng tài khoản "chùa"!

Nội dung quảng cáo rao bán tên miền .vn trên website dtdd.com.vn.

Việc nghiêm cấm mua bán, chuyển nhượng tên miền .vn nghe có vẻ sẽ giải quyết được nạn đầu cơ tên miền đẹp, nhưng về cơ bản, việc chuyển nhượng các tên miền .vn vẫn có thể diễn ra nếu 2 bên thoả thuận thương lượng được khi có tranh chấp tên miền muốn đăng ký. Quá trình khiếu kiện và thủ tục lại tốn nhiều tiền của và thời gian, khả năng thành công không hoàn toàn là 100%, nên mua lại vẫn sẽ là một giải pháp "tối ưu" mà các doanh nghiệp, cá nhân bị "chôm trước" tên miền muốn giải quyết. Trên thế giới, việc rao bán, chuyển nhượng, đấu giá tên miền được coi là hoàn toàn hợp pháp.

Do giải pháp "đi chuộc" và thương lượng lấy lại tên miền đẹp vẫn được lựa chọn, nên rất nhiều cá nhân đã thực hiện các hoạt động đầu cơ tên miền hàng loạt. Một thực trạng đáng báo động của tên miền .vn hiện nay là có thể đăng ký được thông qua các tài khoản tín dụng Credit Card "chùa", tức các tài khoản đã bị ăn cắp mã số qua mạng, có thể sử dụng để thanh toán các khoản chi phí trực tuyến.

VNNIC hiện uỷ quyền cho công ty Hi-Tek.com của Mỹ cho phép đăng ký tên miền .vn trực tuyến qua Internet. Công ty này đã từng hỗ trợ Việt Nam trong quá trình xây dựng hệ thống tên miền và đưa tên miền .vn ra thế giới. Bất kỳ ai từ khắp mọi nơi trên thế giới hiện đã có thể đăng ký trực tuyến qua Internet để sở hữu các tên miền ".vn" thông qua website http://www.vn của Hi-Tek.

Chuyên gia Phùng Anh Tuấn, Giám đốc kỹ thuật Mạng an toàn thông tin VSEC cho VietnamNet biết: "Hiện tại có rất nhiều đối tượng sử dụng các thẻ tín dụng chùa, tức là các mã số tài khoản bị đánh cắp trên mạng, để đăng ký các tên miền .vn thông qua website http://www.vn của Hi-Tek. Vì là tiền chùa nên những đối tượng xấu này có thể đăng ký tới hàng chục tên miền mỗi lần mà không hề thấy xót tiền. Chúng thường tìm và đăng ký trước các tên miền đẹp đối với các công ty nổi tiếng tại Việt Nam, hoặc các tập đoàn đa quốc gia, các nhãn hiệu nổi tiếng thế giới, đặc biệt là các thương hiệu sản phẩm dịch vụ trực tuyến, chẳng hạn như amazon.com.vn".

Ông Phùng Anh Tuấn cũng cho biết: "Việc tìm kiếm và lấy các mã số tài khoản chùa trên mạng không phải là khó. Các mã thẻ tín dụng này thường bị lấy cắp qua các thủ đoạn lừa đảo trên mạng như phishing, lừa người dùng nhập mã số thẻ tín dụng của họ. Chỉ cần tham gia vào một số diễn đàn của các hacker quốc tế là có thể được cung cấp các mã số thẻ tín dụng chùa của các hãng thẻ nổi tiếng toàn cầu như Visa, Master Card... Các mã số này không thể dùng để mua hàng hoá được, vì khi chuyển giao hàng sẽ lộ ra tung tích của kẻ tội phạm, nhưng có thể dùng để thanh toán các chi phí trực tuyến như lệ phí thành viên, mua tên miền.v.v.". "Tình trạng các tài khoản chùa được sử dụng để mua tên miền trên thế giới hiện cũng rất phổ biến. Các tổ chức cấp phát tên miền hiện đã phải áp dụng các hình thức chặt chẽ hơn, chẳng hạn như tên của chủ tài khoản thanh toán và tên người đứng ra đăng ký tên miền phải đồng nhất. Nếu không, trong trường hợp có khiếu nại, tranh chấp, các chủ sở hữu tên miền đó sẽ bất lợi và dễ bị thu hồi tên miền nhất".

Lời kết

Việc đăng ký tên miền trên Internet cũng tương tự như việc đăng ký thương hiệu. Các công ty Việt Nam cũng đã gặp phải tình trạng tương tự khi tham gia vào các thị trường lớn như Mỹ và phát hiện thương hiệu của mình đã bị đăng ký trước, chẳng hạn như các trường hợp của cà phê Trung Nguyên, Petrolimex... Nguyên tắc cơ bản của các quy trình đăng ký này là "ai đăng ký trước, được cấp trước", do đó, ý thức của các doanh nghiệp về tên miền .vn cũng như bảo vệ thương hiệu của mình tại các thị trường chính yếu là cực kỳ quan trọng. Nếu nhận thức của doanh nghiệp, tổ chức chưa đánh giá hết vai trò quan trọng của các tên miền gắn liền với thương hiệu của mình, sẽ dẫn tới rất nhiều bất lợi trong việc quảng bá trên một phương tiện truyền thông có sức mạnh vô song là Internet.

Các nhà cung cấp tên miền, ngoài nhiệm vụ quản lý quá trình đăng ký và sở hữu các tên miền .vn, cũng không thể quá khắt khe trong quy trình cấp phát tên miền cho các chủ thể muốn đăng ký, và càng nhiều người đăng ký thì cơ quan cấp phát càng hoạt động hiệu quả, có doanh thu cao. Khuyến cáo của website dotVN cũng phần nào cho thấy điều này.

Tuy nhiên, rõ ràng là các đơn vị cấp phát tên miền .vn như VNNIC và Hi-Tek cần có những biện pháp quản lý sát sao hơn để giảm thiểu tình trạng đầu cơ tên miền tại Việt Nam, dẫn tới nhưng xung đột tranh chấp. Việc đăng ký ồ ạt các tên miền .vn có thương hiệu bằng tài khoản chùa là một thực trạng đáng lo ngại, cần có biện pháp ngăn chặn hiệu quả.

Danh sách các tên miền có dấu hiệu đăng ký trực tuyến bằng tài khoản "chùa" (được gạch chân) trong vòng 1 tuần (Tư liệu do VSEC cung cấp).

Cục quản lý sáng chế và thương hiệu của Mỹ cũng từng phải đối mặt với tình trạng đầu cơ thương hiệu, và đã có các biện pháp hạn chế như trong vòng 3 năm kể từ khi được cấp thương hiệu, nếu không hình thành công ty, tạo ra sản phẩm theo đúng tên thương hiệu thì sẽ bị thu hồi.

Một chính sách giải quyết tranh chấp tên miền .vn - Quy định giải quyết tranh chấp tên miền .vn” (VNDRP) - hiện đang được VNNIC phối hợp với các chủ thể liên quan, bao gồm các nhà làm luật, các luật gia, các nhà quản lý, các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực pháp luật và tư vấn pháp luật để xây dựng. Tuy nhiên, khi nhu cầu sử dụng một quy định như VNDRP đang trở nên cấp thiết từng ngày, thì mục tiến trình VNDRP vẫn còn tới 3 trên 4 mục để trắng.

• Bình Minh