Một dự án thí điểm tại Nam Phi, với mục tiêu cung cấp một máy tính cho bốn sinh viên sử dụng đồng thời, đã bị đảo lộn trước một trong những thực tế cơ bản của thế giới kinh tế: Tại sao lại phải sản xuất những chiếc máy tính rẻ trong khi khách hàng tại các nước đang phát triển sẵn lòng chi nhiều tiền hơn để tậu về một hệ thống đắt tiền?

Câu hỏi này đã treo lơ lửng trong đầu HP, khi trong vòng hai tuần qua, hãng này vừa nỗ lực giới thiệu model desktop 441 nhiều người sử dụng, chạy hệ điều hành nguồn mở Linux. HP tỏ ra tin tưởng với thiết kế độc đáo của sản phẩm mới: bốn bàn phím và màn hình được kết nối với một bộ xử lý trung tâm đơn nhất, nhờ đó tiết kiệm được cho các trường học tới 60% chi phí đầu tư cho máy tính.

Tuy nhiên, mọi nỗ lực ''nhân ái'' bất ngờ dừng lại ở đây. HP chỉ sản xuất đủ số máy tối thiểu để bán cho các trường học nghèo rớt mồng tơi tại Nam Phi mà thôi.

Học sinh Nam Phi chưa được sử dụng máy tính nhiều

Khi sự hứng thú và quan tâm dành cho 441 tăng lên, nguồn cầu hạn chế đã biến một sản phẩm ''có thiện ý tốt'' thành ra một đầu mối hoài nghi cho giới giáo dục, đồng thời trở thành một điểm tranh cãi sôi nổi cho các nhà phân tích khi họ thắc mắc: Liệu một hãng máy tính lớn như HP có quan tâm thực sự tới việc mang lại một lựa chọn giá rẻ cho thị trường đại trà?

''Thường thì mọi chuyện bao giờ cũng diễn ra theo chiều hướng: Chúng tôi dùng thử, thấy tốt thì cố gắng nhân rộng ra trên toàn mạng lưới trường học của mình.'' - Sara Kyofuna, một thành viên của tổ chức phi lợi nhuận SchoolNetAfrica cho biết - ''Còn tại sao họ chỉ cung cấp máy cho một thị trường này mà lại bỏ rơi các thị trường khác thì tôi thực sự không hiểu được''.

SchoolNetAfrica là một khách hàng giàu tiềm năng. Tổ chức này từng có ý mua một số thiết bị đầu cuối để trang bị cho các trường học tại Angola, nhưng giờ đây họ cũng chẳng dám chắc HP có cung cấp máy tính cho thị trường quốc gia này hay không nữa. Mặc dù phía HP khẳng định vẫn chưa có kế hoạch cuối cùng về việc triển khai rộng sản phẩm 441, song nói rằng họ hy vọng có thể tung vào một số thị trường mới trước cuối năm nay. Tuy nhiên, HP sẽ chỉ giới hạn trong các nước đang phát triển mà thôi.

HP cũng cho biết đang bàn thảo với những tổ chức như SchoolNetAfrica để mở rộng cung cấp 441 ra khỏi phạm vi Nam Phi. Tuy thế, những trường học khó khăn tại Đông Âu và Bắc Mỹ thì vẫn phải ngồi chờ.

Có thể 441 không đáp ứng được mọi nhu cầu về máy tính của người sử dụng, song HP đã cho thấy: Ngày của những chiếc máy tính kinh tế đã đến, và thậm chí có thể còn mở ra cả một kỷ nguyên mới về máy tính nữa.

Các đối thủ của HP, trong đó có IBM, vỗ tay cật lực, hoan nghênh nỗ lực đưa máy tính giá rẻ dùng Linux vào thị trường đang phát triển. Tuy nhiên, chẳng hãng nào đả động đến việc có noi gương người đi trước hay không.

Giới phân tích, bao đời nay vẫn vậy, tỏ ra hoài nghi: liệu cái giá của lòng ''nhân ái'' có cao quá không với những hãng như HP, khi doanh thu cơ bản lệ thuộc chủ yếu vào số máy tính bán được. Đó cũng là tình thế tiến thoái lưỡng nan phổ biến với tất cả những hãng nào muốn bán sản phẩm tại các thị trường mới nổi.

Cầm Thi (Theo Reuters)