'Chú trọng nhiệm vụ xây dựng con người Việt Nam'

(VietNamNet) -  Tại Hội nghị lần thứ mười, BCH TƯ Đảng khoá IX, diễn ra từ ngày 5-10/7 tại Hà Nội, Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh đã có bài phát biểu quan trọng khai mạc và bế mạc Hội nghị. Hội nghị Trung ương lần này đã kiểm điểm 5 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” và đưa ra một số nhiệm vụ cho thời gian tới.

VietNamNet xin đưa lại toàn văn bài phát biểu bế mạc của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh:

Hội nghị lần thứ 10, BCH TƯ Đảng khoá IX.

Trong sáu ngày qua, Hội nghị lần thứ mười Ban Chấp hành Trung ương đã làm việc rất khẩn trương, với tinh thần trách nhiệm cao, thảo luận sôi nổi, đóng góp nhiều ý kiến xác đáng vào các nội dung của Hội nghị và với sự nhất trí cao, đã đưa ra những quyết định rất quan trọng. Hội nghị đã kiểm điểm 5 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khoá VIII) về "Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc", thống nhất thông qua Kết luận về việc tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết này trong những năm tới. Hội nghị cũng đã quyết định các công việc cần chuẩn bị Đại hội X của Đảng, dự kiến sẽ họp vào quý II năm 2006 và Đại hội Đảng các cấp trong thời gian tới; thông qua việc thành lập các tiểu ban chuẩn bị Đại hội X của Đảng.

Trước khi kết thúc Hội nghị, tôi xin nhấn mạnh thêm một số điểm quan trọng đã được nêu trong các kết luận của Trung ương.

Kiểm điểm việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khoá VIII), Hội nghị một lần nữa khẳng định vị trí và vai trò to lớn của việc xây dựng và phát triển nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Văn hoá Việt Nam là thành quả hàng nghìn năm lao động sáng tạo, đấu tranh kiên cường dựng nước và giữ nước của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, là kết quả giao lưu và tiếp thu tinh hoa của nhiều nền văn minh thế giới để không ngừng hoàn thiện mình. Văn hoá Việt Nam đã hun đúc nên tinh thần, khí phách, bản lĩnh Việt Nam, làm rạng rỡ lịch sử vẻ vang của dân tộc ta. Quan điểm chỉ đạo cơ bản của Đảng ta đối với việc xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc là coi văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.

Nghị quyết Trung ương 5 (khoá VIII) thật sự là chiến lược văn hoá của Đảng ta trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đánh dấu bước phát triển mới tư duy lý luận của Đảng ta về văn hoá và lãnh đạo xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. 

Những quan điểm chỉ đạo, những nhiệm vụ được xác định trong nghị quyết vừa phù hợp với quy luật vận động phát triển của đất nước trong thời kỳ đổi mới, vừa đáp ứng nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân, của trí thức, văn nghệ sĩ, những người hoạt động văn hoá, đã được thể chế một bước quan trọng bằng một số luật, pháp lệnh, nghị định, chương trình hành động, cho nên đã nhanh chóng đi vào cuộc sống, khơi dậy phong trào toàn Đảng, toàn dân, toàn quân xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội, góp phần tạo nên những thành tựu to lớn về kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng, đối ngoại và sự ổn định chính trị của đất nước. 

Việc triển khai và thực hiện Nghị quyết là đã góp phần nâng cao một bước sự thống nhất trong Đảng, sự đồng thuận trong xã hội đối với đường lối đổi mới, công nghiệp hoá, hiện đại hoá, với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; mở rộng một bước dân chủ hoá xã hội, khuyến khích tính chủ động, sáng tạo, tính tích cực xã hội của nhân dân, làm cho nhân tố văn hoá bước đầu tác động tích cực vào các mặt sản xuất, kinh doanh, quản lý xã hội, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội. Phong trào "Toàn dân đoàn kết, xây dựng đời sống văn hoá", quy tụ các phong trào văn hoá tại các ngành, các giới là một biểu hiện sống động.

Nhìn vào tổng thể việc xây dựng nền văn hoá cũng như từng mặt, từng lĩnh vực văn hoá, văn học - nghệ thuật, thông tin báo chí..., chúng ta đều nhận thấy được một bức tranh đan xen giữa những thành tựu và tiến bộ với những yếu kém và khuyết điểm.

Hội nghị Trung ương lần này trong khi khẳng định mạnh mẽ những thành tựu và tiến bộ đạt được, đã đồng thời nghiêm túc chỉ ra những yếu kém và khuyết điểm, nhất là sự sa sút về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và nếp sống ở một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân, mức độ trầm trọng của tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, của các tệ nạn xã hội và các hiện tượng tiêu cực khác. Rõ ràng là tuy chúng ta đã làm được nhiều việc, nhưng những tiến bộ văn hoá còn chưa vững chắc, sự phát triển văn hoá còn chưa tương xứng với sự phát triển kinh tế, chưa đáp ứng được yêu cầu của thời kỳ mới. 

Công tác văn hoá chưa thực hiện tốt và làm chuyển biến rõ rệt nhiệm vụ trọng tâm cấp bách là xây dựng con người. Môi trường văn hoá chưa lành mạnh. Chúng ta chưa tạo được những công trình văn hoá, những tác phẩm văn học - nghệ thuật có chất lượng cao tương xứng với những chiến công và thành tựu của dân tộc, chưa tạo được những chuyển biến cơ bản trong thực hiện chính sách kinh tế trong văn hoá và văn hoá trong kinh tế, chưa tiến hành thường xuyên việc phát huy nhân tố tiên tiến trong phong trào văn hoá và bồi dưỡng những tài năng văn hoá...

Những yếu kém và khuyết điểm có nhiều nguyên nhân, cả chủ quan và khách quan, nhưng chủ quan là chủ yếu. Không ít cấp uỷ, ngành, địa phương, đơn vị, một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa nhận thức đúng vị trí, vai trò của văn hoá, chưa quán triệt và thực hiện nghiêm túc 5 quan điểm chỉ đạo và 10 nhiệm vụ văn hoá cho nên chưa có chuyển biến thật sự, mạnh mẽ trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng và quản lý về văn hoá. Các cơ quan chỉ đạo, quản lý trực tiếp về văn hoá của Đảng, của chính quyền và các đoàn thể tuy có nhiều cố gắng nhưng vẫn còn chậm cụ thể hoá và thể chế hoá đồng bộ nhiều quan điểm, chủ trương lớn, dẫn đến thụ động, lúng túng, hữu khuynh trong việc tiến hành và quản lý các hoạt động văn hoá. 

Việc tăng cường nguồn lực và phương tiện hoạt động cho văn hoá tuy được chú trọng hơn trước nhưng vẫn còn nhiều bất cập. Phương thức lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước đối với văn hoá còn chậm được đổi mới. Bản thân đội ngũ những người làm văn hoá, một bộ phận trí thức, văn nghệ sĩ, cán bộ, báo chí, xuất bản còn bộc lộ một số yếu kém về nhận thức, trình độ, trách nhiệm và đạo đức trong hoạt động văn hoá.

Kết luận mà Hội nghị Trung ương 10 đưa ra về việc tiếp tục đẩy mạnh thực hiện thắng lợi Nghị quyết Trung ương 5 (khoá VIII) trong thời gian tới là biểu thị quyết tâm của Trung ương tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, phát huy sức mạnh tổng hợp của đất nước, tạo sự chuyển biến cơ bản và bước phát triển mạnh mẽ trong xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc đồng bộ với sự phát triển kinh tế - xã hội. Các nhiệm vụ và giải pháp nêu trong Kết luận lần này của Trung ương chính là việc cụ thể hoá 10 nhiệm vụ và 4 nhóm giải pháp lớn đã nêu trong Nghị quyết Trung ương 5 trước đây phù hợp với những điều kiện và yêu cầu cụ thể trong tình hình mới.

Chúng ta nhất định phải đẩy mạnh hơn nữa phong trào "Toàn dân đoàn kết, xây dựng đời sống văn hoá" gắn chặt với cuộc vận động chính trị sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân học tập và thực hiện tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, lối sống, làm chuyển biến mạnh mẽ công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, nhất là đối với cán bộ chủ chốt các cấp và thanh niên. Chúng ta phải gắn chặt nhiệm vụ xây dựng văn hoá với nhiệm vụ trung tâm xây dựng kinh tế và nhiệm vụ then chốt xây dựng Đảng, bảo đảm hoạt động văn hoá tiến hành đồng bộ với hoạt động kinh tế, hình thành nền tảng tinh thần vững chắc cho xã hội. 

Cũng cần nói thêm rằng, để thực hiện tốt các nhiệm vụ cụ thể về xây dựng và phát triển văn hoá, trong khi đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng con người với những đức tính cơ bản, tốt đẹp, chúng ta phải xây dựng và phát triển hài hoà các nhiệm vụ khác, từ xây dựng môi trường văn hoá, phát triển văn học - nghệ thuật, thông tin đại chúng, bảo tồn và phát huy các di sản văn hoá đến việc bảo tồn và phát triển văn hoá các dân tộc thiểu số, chính sách văn hoá đối với tôn giáo và hợp tác quốc tế về văn hoá... 

Chúng ta tiếp tục tăng cường các nguồn lực và phương tiện cho hoạt động văn hoá, trước hết là tăng mức đầu tư từ ngân sách cho phát triển sự nghiệp văn hoá đi đôi với việc huy động sự đóng góp của các tầng lớp nhân dân và sử dụng một cách có hiệu quả nhất các nguồn lực đó; sớm xây dựng và thực hiện chiến lược tuyển chọn, đào tạo, phát triển các tài năng văn hoá, nghệ thuật; tăng cường và đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với văn hoá.

Những tư tưởng và quan điểm chỉ đạo trong kết luận của Trung ương lần này cần được quán triệt trong toàn Đảng và toàn xã hội. Để làm được điều đó, mọi cán bộ, đảng viên, trước hết là từng đồng chí Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương cần nâng cao nhận thức và trình độ lãnh đạo trên lĩnh vực văn hoá, song song với các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội...; nêu cao tinh thần gương mẫu về tư tưởng, đạo đức, lối sống; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng theo phương châm "nói đi đôi với làm", đã nói là làm để cho các quyết định của Trung ương lần này được quán triệt trong từng cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt, và mọi tầng lớp nhân dân. 

Các cấp, các ngành cần có ngay các chương trình, kế hoạch và biện pháp cụ thể để đưa những nội dung đó thấm sâu vào từng địa phương, từng ngành, từng đơn vị, từng cộng đồng, từng gia đình, từng con người, tạo thành phong trào thi đua sôi nổi, xây dựng con người mới và môi trường văn hoá mới phong phú, lành mạnh, phát huy những truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc ta. Nếu như mỗi ngày, mỗi người chúng ta đều làm được một việc tốt hay vài ba việc tốt, và toàn xã hội đều làm như vậy thì chắc chắn chúng ta sẽ đẩy lùi được các hiện tượng tiêu cực, làm cho xã hội ta ngày càng tốt đẹp hơn, nền văn hoá của chúng ta ngày càng được nâng cao hơn.

Như tôi đã nói trong buổi khai mạc Hội nghị này, tiếp theo Đại hội IX, Đại hội mở đầu thế kỷ mới, Đại hội X của Đảng sẽ là một sự kiện chính trị cực kỳ quan trọng của Đảng và của đất nước ta trong nửa sau của thập kỷ này, đánh dấu bước phát triển mạnh mẽ hơn nữa của sự nghiệp phát huy sức mạnh toàn dân tộc, tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá để đến năm 2010 thực hiện bằng được mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2001 - 2010, đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, tiến lên phát triển nhanh hơn, vững chắc hơn vào các thập kỷ tiếp theo.

Nội dung Đại hội X sẽ bao gồm các vấn đề về bổ sung và phát triển một số điểm trong Cương lĩnh chính trị năm 1991 của Đảng, về Báo cáo chính trị, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2006 - 2010 trong khuôn khổ Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2001 - 2010; Báo cáo về xây dựng Đảng, sửa đổi, bổ sung Điều lệ Đảng và bầu Ban Chấp hành Trung ương khoá mới.

Với việc thông qua định hướng chuẩn bị Đại hội toàn quốc lần thứ X và Đại hội Đảng bộ các cấp, xác định trọng tâm của Đại hội và quyết định những nội dung sẽ đưa vào chương trình nghị sự của Đại hội, đồng thời thành lập các Tiểu ban chuẩn bị Đại hội, Hội nghị Trung ương lần thứ mười đã bước vào giai đoạn trực tiếp chuẩn bị Đại hội X với thời gian gần hai năm kể từ nay cho đến những tháng đầu năm 2006. Đó cũng là thời gian mà toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta phải phấn đấu quyết liệt để thực hiện các mục tiêu và nhiệm vụ của gần nửa nhiệm kỳ còn lại của Đại hội IX, mà hiện nay như chúng ta đã biết, đang nổi lên nhiều vấn đề vừa cơ bản vừa rất bức xúc trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, tư tưởng, văn hoá, an ninh, quốc phòng và đối ngoại.

Việc tiến hành đồng thời hoàn thành những mục tiêu và nhiệm vụ của Đại hội IX và chuẩn bị Đại hội X và Đại hội Đảng bộ các cấp với một khối lượng công việc rất bộn bề, đòi hỏi nhiều thời gian, nghị lực và trí tuệ, do đó cần được Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các cấp uỷ đảng, lãnh đạo và chỉ đạo một cách kiên quyết, tập trung, có trọng tâm, trọng điểm, lấy việc hoàn thành những nhiệm vụ và mục tiêu của Đại hội IX làm tiền đề và điều kiện để thúc đẩy việc chuẩn bị Đại hội X, đồng thời lấy việc chuẩn bị Đại hội X làm một động lực góp phần thúc đẩy việc hoàn thành những mục tiêu và nhiệm vụ của Đại hội IX.

Chúng ta ra sức phấn đấu để mỗi Đại hội Đảng đều là một cột mốc đánh dấu bước phát triển mới của đất nước và của Đảng ta.

Với tinh thần đó, tôi xin tuyên bố bế mạc Hội nghị Trung ương lần thứ mười. Xin chúc tất cả các đồng chí mạnh khoẻ, nhanh chóng triển khai thực hiện tốt các quyết định và kết luận của Hội nghị lần này cũng như những nhiệm vụ rất nặng nề và cấp bách đang đặt ra trước mắt chúng ta.

(Tựa đề do VietNamNet đặt)

Trích đăng phát biểu khai mạc của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh: