- Trải qua chặng đường 27 năm, phong trào bảo vệ người tiêu dùng thế giới kêu gọi đấu tranh đòi quyền được cung cấp các dịch vụ tài chính công bằng.
TIN LIÊN QUAN
27 năm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng toàn cầu
"Giờ vàng khuyến mại" 2009 của siêu thị Trần Anh khiến hàng ngàn người đổ ra đường, chen chúc chờ mua hàng giá rẻ.
“Người tiêu dùng (NTD), nghĩa là bao gồm tất cả chúng ta. Họ là đội ngũ đông đảo nhất trong nền kinh tế, có ảnh hưởng và đồng thời cũng chịu ảnh hưởng của hầu hết các quyết định kinh tế, dù đó là những quyết định kinh tế tư nhân hay công cộng. Người tiêu dùng đóng góp 2/3 chi tiêu trong nền kinh tế nhưng lại là lực lượng kinh tế quan trọng duy nhất không được tổ chức một cách hiệu quả và hơn nữa, ý kiến của họ thường không được lắng nghe.”
Đó là lời phát biểu mang tính lịch sử của tổng thống Mỹ J.F.Kenedy trước Quốc hội Mỹ vào ngày 15/3/1862, chính thức công nhận những quyền lợi chính đáng mà NTD đáng được hưởng. Và kể từ năm 1983, ngày 15/3 hàng năm đã được chọn là Ngày NTD Thế giới. Đây là ngày kỉ niệm và thắt chặt thêm tình đoàn kết trong phong trào bảo vệ quyền lợi NTD trên toàn cầu.
Ngày vì NTD Thế giới ra đời từ năm 1983 và kể từ đó đã trở thành một ngày lễ quan trọng để tổ chức các hoạt động quần chúng. Các tổ chức bảo vệ quyền lợi NTD trên toàn thế giới sử dụng những tư liệu cung cấp bởi hiệp hội NTD Thế giới nhằm mục đích định hướng các hoạt động trong năm. Hiệp hội NTD Thế giới (Consumers International - CI) được thành lập năm 1960 với tên gọi: Liên hiệp các Tổ chức NTD Quốc tế (IOCU - International Organisation of Consumer Unions). Năm 1994 - Đổi tên thành NTD Thế giới (CI - Consumers International). Cho đến nay, CI đã có mặt trên 115 quốc gia với 220 tổ chức thành viên.
Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ NTD Việt Nam (www.nguoitieudung.com.vn) ra đời năm 1994, là 1 thành viên của CI. Hội được thành lập ngày 2/5/1988. Với tên gọi: Hội KHKT về Tiêu chuẩn hoá - đo lường chất lượng Việt Nam (VINASTAS) từ năm 1988 - 1991. Từ 1991 đến nay Hội đổi tên thành Hội KHKT về TCH đo lường- chất lượng và Bảo vệ NTD Việt Nam. (Hội TC và BVNTD Việt Nam) - VINASTAS. Một trong những nhiệm vụ của hội là đẩy mạnh các hoạt động tiêu chuẩn hoá, chất lượng và bảo vệ quyền lợi NTD trong cả nước.
Quyền và nghĩa vụ cơ bản của người tiêu dùng
Ngày NTD thế giới tính đến nay đã có lịch sử 27 năm, cổ vũ cho 8 quyền cơ bản của NTD bao gồm:
1. Quyền an toàn: quyền được bảo vệ khỏi những sản phẩm, quá trình sản xuất và dịch vụ gây tổn hại đến sức khỏe hay nguy hiểm đến tính mạng.
2. Quyền được thông báo: NTD có quyền được biết những thông tin cần thiết để đưa ra quyết định đồng thời được bảo vệ khỏi những quảng cáo và việc gắn nhãn hiệu dễ dẫn đến hiểu lầm.
3. Quyền lựa chọn: có thể lựa chọn những sản phẩm từ nhiều sản phẩm phong phú với giá cả phải chăng và chất lượng tương ứng.
4. Quyền được lắng nghe
5. Quyền được thỏa mãn những nhu cầu tối thiểu: NTD có quyền được tiếp xúc với những hàng hóa và dịch vụ thiết yếu.
6. Quyền được bồi thường: NTD có quyền được hoàn lại tiền và được bồi thường trong nhữg trường hợp thông tin về sản phẩm bị bóp méo hay chất lượng sản phẩm không bảo đảm.
7. Quyền được giáo dục về tiêu dùng: NTD có quyền được biết những kiến thức và được trang bị kĩ năng cần thiết để đưa ra những quyết định sáng suốt trên cơ sở nhận thức được quyền và nghĩa vụ của mình.
8. Quyền được sống trong 1 môi trường lành mạnh: NTD có quyền được sống trong 1 môi trường không gây hại cho các thế hệ hiện tại và tương lai.
Sau khi được tham khảo rộng rãi ở nhiều quốc gia, 8 quyền cơ bản này đã được Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua. Đây được coi là thành quả của rất nhiều các tổ chức hoạt động vì quyền lợi của NTD cũng như của các cơ quan chính phủ của nhiều quốc gia. Cuối cùng những quyền này đã được cộng đồng quốc tế thừa nhận có hiệu lực ở cả những nước phát triển cũng như các nước đang phát triển.
Ngày NTD Thế giới nhắc nhở mọi người nhớ đến những quyền lợi cơ bản này và khuyến khích NTD cũng như các tổ chức hoạt động vì NTD lên tiếng khi có những sai phạm xảy ra.
Cùng với những quyền lợi cơ bản, NTD còn có những nghĩa vụ và trách nhiệm:
1. Biết phê bình
2. Biết hành động
3. Quan tâm đến xã hội
4. Hiểu biết về tiêu dùng
5. Có ý thức cộng đồng cao.
Ngày Người tiêu dùng Thế giới từ 2003 - 2009
Mỗi năm, Ngày NTD Thế giới lại có những chủ đề cụ thể, đặc biệt là từ năm 2003 đến nay.
- Năm 2003: Kiểm soát chuỗi thực phẩm ở mắt xích thực phẩm biến đổi gen
- Năm 2004: NTD và vấn đề nước
- Năm 2005: Kêu gọi hành động đối với các thực phẩm biến đổi gen
- Năm 2006: Năng lượng - Tiếp cận bền vững cho mọi người
- Năm 2007: Chống cổ động phi đạo đức cho thuốc chữa bệnh
- Năm 2008: Thời đại đồ ăn vặt - Ngăn chặn việc tiếp thị những thực phẩm có hại cho sức khoẻ trẻ em
- Năm 2009: Thời đại đồ ăn vặt - Ngăn chặn việc tiếp thị những thực phẩm có hại cho sức khoẻ trẻ em
- Chủ đề của ngày Người tiêu dùng thế giới năm nay là: Tiền của chúng ta - Quyền của chúng ta, nhấn mạnh các vấn đề của NTD liên quan đến các dịch vụ tài chính.
Ngày Người tiêu dùng Thế giới được tiến hành như thế nào?
Ngày NTD Thế giới được tổ chức khác nhau ở từng quốc gia, khu vực bởi các tổ chức bảo vệ quyền lợi của NTD. Những tổ chức này có nhiệm vụ vạch ra những chiến dịch đặc biệt, tổ chức các cuộc họp báo, các cuộc triển lãm, hội chợ, các sự kiện đường phố hay xuất bản những ấn phẩm mới cùng nhiều hoạt động khác.
Chủ đề của các hoạt động này có thể liên quan đến thực phẩm chúng ta ăn hàng ngày, thuốc chúng ta uống hay các sản phẩm chúng ta sử dụng tại nhà. Chúng có thể kêu gọi dư luận chú ý đến các mánh khóe làm ăn phi đạo đức, các dây chuyền sản xuất gây hại cho môi trường và sức khỏe hay chỉ ra sự cần thiết phải bảo vệ người tiêu dùng bằng luật pháp và các hình thức cưỡng chế.
Các hoạt động này có thể diễn ra với nhiều chủ đề khác nhau nhưng chúng đều có một điểm chung là hướng đến bảo vệ những quyền lợi thiết yếu của NTD.
Ngày Người Tiêu dùng thế giới 2010
Chủ đề của năm nay là "Tiền của chúng ta, quyền của chúng ta" - Phong trào bảo vệ quyền lợi NTD toàn cầu đang đấu tranh cho việc cung cấp các dịch vụ tài chính công bằng như thế nào. Ở các nước đang phát triển, vấn đề cốt lõi nằm ở việc tiếp cận đối với các dịch vụ tài chính còn hạn chế, trong khi đó, ở các nước phát triển, người sử dụng dịch vụ này thiếu những lời khuyên khách quan nhưng lại quá thừa những sự lựa chọn.
-
Phương Anh (tổng hợp)
