TS Nguyễn Trọng Bình

Là một chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu và bào chế thuốc, TS có ý kiến gì về sự cố tai biến do chích ngừa Vắc xin vừa xảy ra ở quận 5, TPHCM?

TS Nguyễn Trọng Bình: Mấy ngày qua, khi đọc báo tôi được biết sự cố sốc vắc xin ở TP.HCM làm cho một cháu bé tử vong và 6 cháu phải vào bệnh viện Nhi cấp cứu. Về mặt tình cảm, tôi cảm thấy bị “sốc”, còn đứng ở góc độ chuyên môn, tôi lại thấy có sự sai trái nghiêm trọng nên mới xảy ra sự cố này. Là một người làm nghiên cứu trong ngành bào chế dược phẩm sinh học, tôi có bổn phận phải tìm hiểu về mặt y tế và khoa học để tìm ra nguyên nhân, từ đó có thể phòng ngừa được những “tai nạn” cho tương lai.

Tôi đã nghiên cứu các tài liệu và được biết thuốc chủng ngừa Priorix của GlaxosmithKline là do GlaxoSmithKline Biologicals bào chế tại Bỉ và được phân phối ở Úc. Thuốc chủng ngừa Priorix bao gồm ba loại vi rút: sởi (Measles), quai bị (Mumps) và Rubella (hoặc còn gọi là German measles).

Thông thường, sau khi tiêm chủng, vắc xin sẽ gây ra những phản ứng tương đối nhẹ cho bệnh nhân, nhưng khó có thể gây ra tai biến trầm trọng như đưa đến tử vong.

Vì vậy, qua báo chí tại Việt Nam tường thuật, tôi không thể loại bỏ khả năng các cháu bé sau khi tiêm chủng vắc xin đã bị nhiễm độc tố của vi khuẩn (bacteria), (chứ không phải sốc do virus của vắc xin). Bác sĩ ở VN đã chữa cho các cháu bằng kháng sinh và các cháu dần dần hồi phục, như vậy khả năng các cháu bị nhiễm độc tố của vi khuẩn (bacteria) là rất lớn, vì kháng sinh không dùng để chữa bệnh do siêu khuẩn vi rút (virus) gây ra. Và ngày 17.5, các báo đã đưa tin về khả năng các cháu bị nhiễm trùng do loại vi khuẩn Gram (+) dương. Tôi nghĩ để tìm ra nguyên nhân chính xác cần phải mở cuộc điều tra tận gốc nhưng điều này có thể sẽ khó thực hiện vì nhiều lý do.  

Một bệnh nhi bị bệnh Rubella nếu không chích ngừa sẽ rất nguy hiểm

Thưa TS, trên thế giới, việc xử lý các sự cố về chích ngừa vắc xin được tiến hành như thế nào?

TS Nguyễn Trọng Bình: Thông thường nếu có những phản ứng sốc khác thường sau tiêm chủng (adverse reaction), người bệnh phải thông báo ngay với Bác sĩ tại nơi đã tiêm chủng và thông tin này phải báo về hãng chế tạo thuốc để nơi này phong tỏa kiểm dịch (quarantine) ngay lô vắc-xin ấy (mỗi lô vắc-xin có số lot). Vì mỗi lô vắc xin sản xuất thường rất nhiều dose và có thể gửi đi nhiều khu vực trên thế giới để chủng ngừa. Sau đó sự cố phải báo lại với cơ quan kiểm tra dược thực phẩm (thường là cơ quan FDA của Mỹ) . Ngay chính hãng bào chế cũng bắt đầu điều tra sự cố này. Thêm vào đó người dân nào biết được tin về sự cố cũng có thể báo về hãng bào chế. Tất cả đều được thực hiện một cách tự giác với ý thức trách nhiệm cao vì nó liên quan đến sinh mạng con người. Mặt khác việc làm này góp phần ngăn ngừa sự cố lan rộng với mục đích bảo vệ sức khoẻ người sử dụng và phẩm chất sản phẩm của hãng bào chế. Hãng bào chế phải có bổn phận và trách nhiệm thu thập đầy đủ hồ sơ, giấy tờ về quá trình sản xuất và phân phối dược phẩm của hãng để làm rõ nguyên nhân.

Tóm lại, khi có sự cố xảy ra, người nào cũng có thể báo với cơ quan chức năng và hãng bào chế để ngăn ngừa những sự cố khác trầm trọng hơn.

Là người bào chế thuốc, cảm xúc của ông ra sao khi nghe những vụ việc như vừa xảy ra ở VN?

Bé N.V.D (15 tháng), một trong các cháu bị tai biến sau khi chích ngừa Priorix, đang điều trị tại BV Nhi Đồng 1

TS Nguyễn Trọng Bình: Như đã nói, tôi rất kinh ngạc vì vụ việc chỉ xảy ra ở VN và chỉ xảy ra ở một khu vực. Tôi cảm thấy có một chuyện gì không bình thường trong vụ việc này. Vì thông thường thì một hãng bào chế dược phẩm tầm cỡ thế giới họ rất chặt chẽ tất cả mọi khâu. Từ khâu bào chế đến bảo quản, giữ sổ sách đều được thực hiện rất nghiêm túc. Việc quản lý chất lượng mỗI lô thuốc đều được thực hiện rất nghiêm ngặt trước khi đưa ra thị trường. Nếu có một sai phạm xảy ra  trong các khâu là cả lô thuốc phải bị hủy bỏ.

Theo ông, Bộ Y tế VN trong vụ này đã làm hết trách nhiệm của mình chưa?

TS Nguyễn Trọng Bình: Bộ Y Tế là cơ quan chính quyền, quản lý về Y tế và sức khoẻ nhân dân, do đó Bộ là nơi có quyền lực và trách nhiệm cao nhất trong việc quản lý Y tế của một quốc gia. Vì thế trong vụ này, Bộ cần phải làm sáng tỏ nguyên nhân của số vắc-xin và rà soát các khâu xem có nơi nào sai sót để khắc phục và không thể có những sự cố như thế này trong tương lai. Tôi biết vụ việc sốc vắc-xin sẽ gây ảnh hưởng tâm lý đến cha mẹ các em nhỏ và họ sẽ chần chừ không đưa con đi chủng ngừa dịch bệnh, hậu quả là sẽ đưa đến nhưng nguy cơ dịch bệnh bộc phát. Vì vậy, theo tôi, Bộ Y tế phải gây lại niềm tin tiêm chủng vắc-xin trong nhân dân bằng việc quản lý chặt chẽ và Bộ phải cam đoan về việc quản lý vắc-xin an toàn. Được như vậy cha mẹ sẽ an tâm hơn khi đưa con đến tiêm chủng mà không phải lo âu cho sức khoẻ và sinh mạng của con mình.

Thưa TS, quy trình bào chế, bảo quản, vận chuyển đến chích ngừa các loai vắc-xin, khâu nào dễ xảy ra sai xót nhất và xảy ra trong trường hợp nào?

"Vì sức khoẻ của con người, sai sót dù ở khâu nào đều không thể chấp nhận và bỏ qua đượ"

TS Nguyễn Trọng Bình: Trong các khâu nêu ra khâu nào cũng quan trọng, chỉ cần một khâu thiếu nghiêm túc là có thể cả lô vắc-xin đó phải hủy bỏ. Quy trình bào chế, bảo quản dược phẩm của một công ty tầm cỡ quốc tế như GSK rất là nghiêm túc và có lưu lại hồ sơ đầy đủ cho đến khi xuất kho lạnh. Vì vậy tôi nghĩ rằng khi vắc xin được gửi đến một quốc gia khác, tại địa phương đó cũng phải có hồ sơ lưu trữ về bảo quản và phân phối đến nơi sử dụng. Đây là y đức của người làm nghề thuốc. Vì sức khoẻ của con người, sai sót dù ở khâu nào cũng đều không thể chấp nhận và bỏ qua được. Trong trường hợp sai sót xảy ra, cả lô thuốc ấy phải huỷ bỏ.

Theo kinh nghiệm của TS, có gì "khó hiểu" trong sự cố vừa rồi ở VN không? Ý kiến cá nhân ông về vụ việc này và ông có đề xuất gì?

TS Nguyễn Trọng Bình: Hiện nay, những người có trách nhiệm còn đang truy tìm nguyên nhân. Tuy nhiên có một điều  khá hiển nhiên là có sai sót đã xảy ra trong lố thuốc được sử dụng tại khu vực đã xảy ra sự cố. Hậu quả là việc nhiễm trùng máu, từ đó có thể dự đoán rằng mấy mẫu thuốc sử dụng ở đây đã bị nhiễm trùng. Tại sao bị nhiễm trùng thì hiện nay chưa có câu trả lời rõ ràng, cần phải làm minh bạch những nghi vấn sau: Chất thuốc đã tiêm chủng cho các em có cùng với các ống thuốc khác trong lô thuốc này không? Y cụ có vấn đề nhiễm trùng gì không? Thao tác y tế có gây ra nhiễm trùng hay không?

Việc gây sốc nhiễm trùng và mau chóng tử vong cho thấy khả năng có một số lượng vi khuẩn đáng kể đã lẫn vào trong dung dịch tiêm chủng. Vì vi khuẩn nhiễm qua y cụ hoặc thao tác y tế rất khó có một số lượng lớn xâm nhập vào cơ thể bệnh nhân và gây tử vong nhanh chóng như vậy.

Qua vụ việc này, chắc chắc sẽ phải có một khâu nào đó sai sót, cần phải điều tra làm sáng tỏ, sự việc sai sót này xảy ra trong ngành y tế làm nổi cộm hai vấn đề: Một, y đức của một số người làm việc trong ngành y dược: thuốc không tốt nhưng vẫn được sử dụng và đã làm chết người. Hai, việc quản lý thực hiện quá lỏng lẻo; nếu thuốc nhập được quản lý chặt chẽ, một cửa và vận chuyển bảo quản theo đường dây y tế một cách nghiêm túc và đầy đủ người có trách nhiệm sẽ tránh được những sai sót tai hại như sự cố vừa qua.

Tôi là nhà nghiên cứu sinh học của ngành bào chế các dược phẩm sinh học và là thành viên của Câu Lạc Bộ Khoa Học Kỹ Thuật Việt Kiều tại TP.HCM, tôi có thể cung cấp những thông tin khoa học, y tế và những vấn đề liên quan. Nếu đọc giả hoặc đồng nghiệp tại Việt Nam cần thông tin, xin liên lạc với tôi (nguyentrongbinh03@yahoo.com) hoặc qua Câu lạc bộ (“OVS CLUB" ovsclub@gmail.com.

Xin cám ơn TS!