- Các Đại biểu Quốc hội đều nhất trí với nội dung các báo cáo của Chính phủ, của Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc và của các ban trong Quốc hội, đồng thời cũng nêu lên những vấn đề thuộc định hướng cũng như biện pháp cần được quan tâm trước diễn biến phức tạp của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới. Với tư cách cử tri theo dõi tất cả những tham luận, chúng tôi xin có mấy ý kiến như sau: 

• Thời sự Quốc hội

Tuy có khác nhau về chi tiết, thật đáng mừng khi được nghe những phát biểu bổ sung của những người đại biểu đại diện cử tri cả nước đang dồn hết trí tuệ và tâm huyết cho sự đồng thuận nhằm thực hiện thắng lợi những mục tiêu kinh tế - xã hội của đất nước nói chung và của năm 2009 nói riêng.

Có thể thấy, vấn đề nổi bật cần được quan tâm chính là tầm quan trọng của công tác dự báo và vai trò của các tham mưu. Tính tất yếu khách quan này chúng ta đã từng thấy trong quân sự khi nhớ lại tất cả các cuộc chiến tranh thần kỳ chống ngoại xâm từ thời dựng nước, đặc biệt trong chống Pháp và chống Mỹ và chắc chắn cũng không có ngoại lệ trong phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Những giai đoạn cường thịnh thời kỳ Đại Việt cũng chính nhờ những minh quân biết tranh thủ ý kiến của các sỹ phu giàu tài đức. Chất lượng của những ý kiến các tham mưu càng cao thì việc khắc phục những khó khăn và thách thức càng dễ dàng và thắng lợi càng to lớn.

Tranh luận bên hành lang QH. Ảnh: LAD

Vai trò tham mưu có tầm quan trọng đặc biệt vô luận ở tầm vĩ mô hay vi mô. Chắc chắn những người lãnh đạo một thôn, một xã sẽ không bó tay hoặc xin từ chức vì để bọn lâm tặc lộng hành nếu biết tranh thủ ý kiến của những Đảng viên trung kiên, những cựu chiến binh giữ mãi trong mình phẩm chất anh lính cụ Hồ, những thanh niên luôn luôn nhạy bén tiếp thu chân lý ngay trong địa phương mình.

Tham mưu còn được thể hiện ngay cả trong mối quan hệ giữa hai con người. Có người không bao giờ rơi vào vòng lao lý chưa hẳn đã vì sợ luật pháp mà nhờ những lời khuyên chân tình của bè bạn!

Chắc chắn vấn đề tạm ngừng xuất khẩu gạo sẽ có những quyết định linh hoạt hơn nếu tranh thủ ý kiến những người đã quen làm lúa xuân những năm rét đậm gần nửa thế kỷ khi trong tháng 3 năm nay họ đã đi thăm đồng ruộng ở nhiều vùng, thấy nhiều thuận lợi về hiệu suất quang hợp. Chắc chắn sẽ không có chuyện nhập khẩu hàng trăm nghìn tấn thịt nếu hỏi ý kiến những người sản xuất về mức thuế nhập khẩu thấp hơn thời hạn bắt buộc.

Chắc chắn việc dự báo thiên tai, nhất là hướng đi của bão để không xảy ra tai nạn đắm tàu đánh cá nếu hỏi ý kiến những người làm công tác khí tượng lâu năm đã có những tổng kết quý báu. Chắc chắn sẽ không có đề nghị thưởng hàng nghìn tỷ đồng mà ngay những “tín đồ” lô-gíc hình thức cũng không đồng tình khi nhiệm vụ chính trị chủ yếu chưa hoàn thành nếu hỏi ý kiến ngay những người trong ngành điện.

Chắc chắn không phải tốn nhiều giấy mực nếu việc đề xuất các tiêu chuẩn thể lực để cấp bằng lái các loại xe nếu đã tham khảo ý kiến của những luật sư cũng như những kinh nghiệm của cảnh sát giao thông về nguyên nhân chủ yếu gây ra tai nạn.

Chắc chắn sẽ không có hiện tượng quy hoạch treo, công trình không hoàn thành đúng thời hạn nếu tìm đúng địa chỉ tham mưu...

Các Đại biểu Quốc hội đã đề cập đến trách nhiệm chưa thật rõ ràng của các cơ quan tham mưu điển hình trong vụ Vedan, trong trả lời kiến nghị về tiền thưởng của EVN… Tuỳ theo vấn đề cần phân biệt lúc nào cần một đầu mối duy nhất để tham mưu, lúc nào cần liên ngành. Có những việc cần tham mưu theo tổ chức, theo ngành, có những việc lại cần theo đơn tuyến cá nhân.

Tham khảo cách làm ở một số nước, chúng tôi thấy trong một bộ, ngoài vụ tổ chức còn có trợ lý nhân sự, chuyên đề xuất với “tư lệnh ngành” việc này nên hỏi ý kiến ai, ai biết việc kia. Tất nhiên người trợ lý ấy phải có một phương pháp riêng và cũng đã có nhiều kinh nghiệm trong việc đánh giá con người nhất là phải có tố chất vô tư, khách quan, chịu khó lắng nghe những lời “nói ngược”.

Việc tìm đúng địa chỉ tham mưu là vô cùng quan trọng. Có thể lấy một thí dụ điển hình, mới đây, nhân dịp công tác ở vùng núi cao, vùng biên giới, chúng tôi thấy việc giúp dân xoá đói giảm nghèo, nâng cao dân trí cần hỏi kinh nghiệm các chiến sĩ bộ đội biên phòng là khá chính xác.

Xét về hệ thống và bộ máy thì vai trò tham mưu do các cán bộ có chức vụ đảm nhiệm. Thế nhưng, nếu xem chất lượng tham mưu là sản phẩm của trí tuệ thì việc tranh thủ ý kiến những cán bộ giỏi nhưng không giữ chức vụ cũng rất cần. Những ý kiến đóng góp của những cán bộ đầu ngành đã nghỉ hưu cũng có ý nghĩa nhất định. Không ít cán bộ tuy đã nghỉ hưu vẫn tiếp tục đóng góp những gì có thể cho việc phát triển kinh tế - xã hội. Thật đáng buồn khi gặp một số chuyên gia giỏi đi làm cố vấn cho nước ngoài khi trong nước lại đang rất cần họ.

 
Có thể chia cán bộ có khả năng tham mưu thành hai nhóm: Nhóm thứ nhất rất giỏi về định hướng chiến lược nhưng lại không quen về tổ chức thực hiện thì tranh thủ họ về chiến lược. Ngược lại, có người không rành về định hướng chiến lược nhưng lại rất tháo vát trong tổ chức thực hiện, có không ít sáng kiến về cải tiến công nghệ, thu hút đầu tư nước ngoài, giàu kinh nghiệm dân vận… thì nhận ở họ những ý kiến về tổ chức thực hiện.

Nhân dân cả nước đang kỳ vọng vào những nghị quyết về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, về trí thức và về thanh niên. Những nghị quyết ấy sẽ tràn đầy sức sống khi được triển khai trong hoạt động thực tiễn nếu tìm đúng địa chỉ các tham mưu. Thực tiễn đã chứng minh ý kiến tham mưu có khi không phải thuộc đa số nhưng lại phù hợp với quy luật và lòng người. Những lời nói đi theo việc làm của Bí thư Kim Ngọc trong chủ trương khoán sản phẩm với cái tên dân dã “khoán 10” là một minh chứng.

• GSTS Nguyễn Vy