Lũ quét

Lũ quét là một trong những thảm hoạ tự nhiên gây thiệt hại nặng nề về người và của đối với nhân loại. Để có thể cảnh báo và có biện pháp thích hợp làm giảm mức độ thiệt hại do lũ quét gây ra, chúng ta cần hiểu rõ hơn về cơ chế hình thành và diễn biến của lũ quét.

Lũ quét là một dòng chảy với lưu lượng, vận tốc lớn và xuất hiện trong thời gian ngắn ở những khu trũng, thuờng hay xuất hiện ở vùng miền núi. Có rất nhiều nhân tố tác động và trực tiếp hình thành lũ quét: điều kiện khí tượng, thuỷ văn (cường độ mưa, thời gian mưa, lưu lượng và mực nước trên các sông, suối…) và điều kiện về địa hình (phân bố địa hình, đặc điểm thổ nhưỡng, độ dốc lưu vực, độ dốc lòng sông, suối...).

Lũ quét được hình thành bởi một lượng mưa có cường độ lớn, kéo dài trên một khu vực nào đó. Lượng mưa hình thành dòng chảy trên mặt đất và các dòng chảy được tập trung cùng nhau sinh ra một dòng chảy với lưu lượng và vận tốc rất lớn, chúng có thể cuốn tất cả nhưng gì có thể trên đường đi qua, đó chính là mối nguy hiểm tiềm tàng của lũ quét.

Trong hai tác nhân chính gây ra lũ quét thì nhân tố mưa được coi la nhân tố cần phải dự báo để xác định khả năng xảy ra lũ quét hay không. Một đặc điểm quan trọng của mưa ở những vùng có khả năng xảy ra lũ quét là mưa “đối lưu”. Mưa đối lưu đựơc hình thành do khối mây tích từ xích đạo và di chuyển lên bán cầu Bắc vào mùa hè. Đặc điểm của loại mưa này là cường độ mưa rất lớn, tập trung và nếu mưa xảy ra ở vùng có địa hình dốc, tập trung dòng chảy nhanh thì sẽ sinh ra lũ quét.

Trên thế giới, hiện nay rất nhiều mô hình như mô hình động lực, mô hình hoàn lưu khí quyển toàn cầu… đã và đang được áp dụng để  dự báo mưa ngắn hạn, dài hạn (dự báo giờ, ngày, tháng) đạt được độ chính xác rất cao ví dụ như ở Mỹ, Nhật, Canada…và đặc biệt với sự hỗ trợ của công nghệ cao như vệ tinh, rada… đã giúp cho công tác dự báo khí tượng ngắn hạn đạt độ chuẩn xác rất cao, đặc biệt là dự báo mưa “đối lưu” ở Mỹ, Brazil. Vì vậy, dự báo lũ quét là hoàn toàn có thể trên cơ sở dự báo mưa và kết hợp với yếu tố địa hình…

Hiện nay, một số nước đã áp dụng một số mô hình số để dự báo lũ quét. Mô hình MGBIPH Viện Thuỷ văn quốc gia Brazil là một ví dụ. Đây là một mô hình tính toán dự báo lưu lượng, mực nước cho tất cả các điểm trên lưu vực nghiên cứu với sự trợ giúp của rada, vệ tinh để xác định mưa và các yếu tố địa hình. Trung tâm dự báo quốc gia của Mỹ cũng đã sử dụng một số mô hình để dự báo lũ quét trên diện rộng của một số bang ở Mỹ.

Trên thực tế đã có rất nhiều quốc gia áp dụng mô hình dự báo để dự báo và cảnh báo lũ quét, đặc biệt la những nước phát triển với sự hỗ trợ đắc lực của công nghệ viễn thám (GIS) và đã đạt được những kết quả khá chính xác. Ngoài ra, các phương tiện thông tin đại chúng cũng không nằm ngoài cuộc nhằm góp phần vào công tác cảnh báo và hướng dẫn dân chúng cách tránh và thoát khỏi những vùng có lũ quét một cách rất hiệu quả.

Ý kiến của bạn :