(VietNamNet) - Mặc dù doanh thu từ nghề làm đá mỹ nghệ lên đến hàng trăm tỷ đồng mỗi năm, thế nhưng bụi đá và a xít đang huỷ hoại sức khoẻ của người dân làng đá mỹ nghệ Non Nước.

Bụi đá tràn ngập các cơ sở sản xuất ở làng đá mỹ nghệ Non Nước

Vào làng nghề xem... bụi đá!

Chúng tôi trở lại làng đá mỹ nghệ Non Nước (phường Hoà Hải, quận Ngũ Hành Sơn, TP Đà Nẵng) hôm 5/12. Do là ngày Chủ nhật nên một số cơ sở sản xuất tạm nghỉ, chỉ có khoảng 5 – 7 cơ sở vẫn đang có thợ làm việc. Chỉ ngần ấy thôi mà tiếng ồn, bụi đá đã bay mù mịt khi họ đục đẽo, cắt xén, mãi nhẵn... Nếu vào ngày thường có lẽ cả làng đá mỹ nghệ này sẽ phủ đầy "làn sương" bụi bặm. Trên mặt đất, những dòng nước chứa đầy bột đá đóng thành từng lớp, chảy xuống cống và tràn ra đường. Chúng tôi đứng xem một tốp thợ đang đục đẽo một con ngựa cực lớn chừng mươi phút, khi bước ra thì áo đã dính đầy những vết bột đá, tóc tai phủ một màu... bụi trắng. Một số khách du lịch nước ngoài khi đi qua khu vực này đã phải vừa rảo bước thật lẹ, vừa nhanh tay bịt mũi. Vậy mà những người thợ đá ấy vẫn xem như không. Đôi người có dùng khăn bịt mũi, nhưng nhiều người khác thì cứ để trần mặt mũi, vô tư nói chuyện, cười đùa...

Cho đến bây giờ, hầu như vẫn chưa có một công trình nghiên cứu cụ thể nào về ô nhiễm bụi ở làng đá mỹ nghệ Non Nước và những căn bệnh mà người dân mắc phải có xuất phát từ tình trạng này. Song trên thực tế, rất nhiều nhà trong khu vực này phải cửa đóng then cài giữa ban ngày, cho thấy tình hình đã đến mức báo động. Và nếu thực trạng này không sớm được cải thiện thì cùng với việc sức khoẻ của người dân bị ảnh hưởng xấu, làng đá mỹ nghệ Non Nước - điểm nhấn quan trọng trong quần thể khu du lịch danh thắng Ngũ Hành Sơn – cũng sẽ bị mất khách là điều đương nhiên!

Nước a xít dùng để tẩy rửa sản phẩm thì cứ vô tư ngấm vào đất

Đất làng nghề thấm đẫm... 20 lít a xít/ngày!

Song điều nguy hiểm nhất là cơ sở nào cũng sử dụng a xit tẩy rửa để sản phẩm bóng nhẵn hơn. Chị Huỳnh Thị Lệ, chủ cơ sở sản xuất đá mỹ nghệ ở tổ 30 khu vực Đông Hải (phường Hoà Hải, quận Ngũ Hành Sơn) cho biết, thay vì làm thủ công, chỉ cần vài phút bỏ sản phẩm vào ngâm với a xít pha loãng hoặc dùng nước a xít rưới lên sản phẩm, những vết xước bột đá sẽ mất ngay. Sản phẩm trở nên nhẵn bóng, đẹp mắt. Không chịu nổi với mùi hôi nồng của a xít nên cũng như bao người khác, chị Lệ thường đem ra góc khuất để tẩy rửa. Rửa xong, lượng nước chứa a xít này được đổ ngay xuống đất. Chị phân trần: "Làm thủ công không có a xít thì cực lắm, mà hàng không có độ bóng như rứa. Tôi dùng a xít để tẩy rửa đã 7 năm ni rồi. Cũng hôi lắm nhưng không biết có ảnh hưởng gì không nữa? Mà ở đây mọi người ai cũng làm hết chứ không riêng gì tôi!".

Chị Nguyễn Thị Cả, một người chuyên bán a xít cho các hộ sản xuất đá mỹ nghệ ở Non Nước cho biết thêm: “A xít sử dụng ở đây nhiều lắm. Tui chỉ bán nhỏ lẻ cho mấy nhà mỗi lần mua 5 - 7 lít thôi chứ mấy cơ sở sản xuất lớn họ còn đi Đà Nẵng chở về nữa. Nhà mô cũng có cả thùng phuy hết. Nói chung là các hộ làm đá ở đây đều dùng a xít nớ hết!".

Hiện làng đá Non Nước có 349 hộ sản xuất kinh doanh đá mỹ nghệ, chủ yếu tập trung ở khối phố Đông Hải. Hàng năm làng đá này giải quyết việc làm cho khoảng 3.000 lao động, doanh thu trên dưới 100 tỷ đồng. Riêng 9 tháng đầu năm nay, doanh thu làng nghề này ước đạt 77 tỷ. Tuy nhiên, việc sản xuất kinh doanh ở đây vẫn còn mang tính tự phát, mạnh ai nấy làm, không theo một quy định nào. Vấn đề môi trường cũng không ai kiểm tra, xử lý. Chỉ tính riêng việc sử dụng a xít để tẩy rửa sản phẩm, các cơ sở sản xuất nhỏ bình quân mỗi tháng dùng khoảng 600 lít, chưa kể những cơ sở sản xuất lớn trực tiếp mua a xít từ nơi khác về. Cũng có nghĩa, hàng năm ở làng nghề này có hàng chục ngàn lít a xít đổ thẳng xuống lòng đất. Trong khi đó, khu vực này lại chưa có nước máy nên người dân chủ yếu sử dụng nước sinh hoạt từ các giếng khoan, giếng đào.

Chủ tịch UBND phường Hoà Hải Ngô Thanh Xuân trăn trở: "Doanh thu ở làng đá mỹ nghệ Non Nước tương đối cao, chỉ ước tính một cách khiêm tốn thì mỗi năm cũng phải đạt 100 - 120 tỷ đồng. Nhưng kèm theo đó là vấn đề ô nhiễm môi trường. Trong đó, vấn đề đáng ngại nhất là ô nhiễm nguồn nước uống do các hộ đều dùng a xít để tẩy rửa, tạo độ bóng cho đá".

Được biết, để phát triển làng nghề đá mỹ nghệ Non Nước, hiện TP Đà Nẵng đang triển khai dự án quy hoạch lại làng nghề. Theo đó, làng nghề này sẽ chia thành 3 khu vực, gồm khu vực trưng bày sản phẩm, khu vực sản xuất và khu vực dân cư, kể cả vấn đề đầu vào, đầu ra cho sản phẩm. Sự phối hợp hỗ trợ sản xuất kinh doanh giữa các cơ sở cũng được đặt ra. Tuy nhiên vấn đề môi trường tại đây lại chưa được tính toán một cách cụ thể...