Chính quyền Trung ương TQ yêu cầu các trường ĐH không được tăng học phí trong năm học mới nhằm làm nền giáo dục ĐH được phổ cập.

Bộ trưởng của các ngành Giáo dục, Tài chính và Ủy ban cải cách và phát triển quốc gia đã cùng đưa ra thông báo cấm các trường ĐH tăng học phí và tiền ăn của sinh viên (SV).

Theo thông báo này, các trường ĐH không được thu phí thay đổi môn học, thu phí ra đề thi và không được sa thải nhân viên. Các trường phải công bố học phí trong các quảng cáo tuyển sinh và ngay trong trường.

Ngoài ra, hiệu trưởng của các trường ĐH sẽ bị án phạt nếu thu phí cao quá mức. Các trường phải trích 10% từ tổng thu từ học phí để giúp đỡ SV nghèo.

Học phí ĐH bắt đầu tăng cao từ giữa thập kỷ 90, khi chính phủ TQ dừng việc miễn học phí như là một phần của cải cách hệ thống  giáo dục ĐH. Học phí tăng vọt từ vài trăm tệ trong những năm 80 lên đến 3.500 hoặc 5.000 tệ, với chi phí cao tới 10.000 tệ, không bao gồm tiền ăn và ở.

Một cuộc điều tra gần đây được thực hiện ở Nongan, thành phố ở tỉnh Tề Lâm, thuộc Đông Bắc TQ, đã cho biết 28,7% HS nông thôn nói rằng họ sợ đỗ ĐH vì không thể chi trả nổi học phí đắt đỏ. Tại Tề Lâm, thu nhập thực tính trên mỗi đầu người nông dân là 3.000 tệ năm 2004. Trong khi đó, học phí hàng năm và các khoản chi phí khác cho 1 SV ĐH lên đến 11.800 tệ (tương đương 1.209 đôla Mỹ). Như vậy,  để nuôi 1 SV ăn học trong một năm, cần đến thu nhập của 4 người nông dân. Để nộp học phí, nhiều gia đình nông dân nghèo khổ phải vay mượn xung quanh. Một số gia đình phải bán vật nuôi, đất đai hoặc thậm chí là nhà ở của họ.

Nongan được mệnh danh là "thành phố đầu tiên sản xuất thực phẩm" của tỉnh Tề Lâm. Nhưng khoảng 30% gia đình khó khăn không trả được học phí cho con cái. Năm ngoái, 6 SV nghèo học ĐH bằng tiền đi vay và tiền trợ cấp của chính quyền thành phố. Các vị phụ huynh thì có tâm trạng vui buồn lẫn lộn, họ vừa muốn con cái được đi học ĐH nhưng lại sợ khi con cái đỗ vào trường.

Tuy nhiên, cả chính phủ và HS nghèo đều phải đương đầu với tình thế tiến thoái lưỡng nan. Việc cải cách hệ thống giáo dục ĐH của chính phủ là sự bắt buộc, và những khó khăn mà các gia đình nghèo gặp phải là thực tế. Chính phủ cũng đã thực hiện các biện pháp để khắc phục vấn đề này như đưa ra các cơ hội vừa học vừa làm, cho vay không trả lãi hoặc trả lãi thấp, cấp học bổng và đảm bảo rằng sẽ không có SV nào không có quyền học tập do khó khăn về tài chính.

Khi được hỏi liệu cảm giác lo lắng thiếu tiền có làm ảnh hưởng đến học tập , 71,6% SV trả lời "có", và 34,7% cho biết tình trạng tài chính gây áp lực rất lớn về tâm lý đối với họ.

Điều tra trên cho rằng cần cân nhắc hai yếu tố để giải quyết vấn đề này, đó là giảm học phí ĐH và tăng thu nhập cho nông dân.

• Hoàng Thảo (Tổng hợp)