Có hài cốt phụ nữ trong mộ cổ đường Nguyễn Tri Phương

Sau 2 tuần khai quật xác định khuôn viên và kiến trúc ngôi mộ cổ trên đường Nguyễn Tri Phương quận 10, TP.HCM, sáng nay 25/11, phần việc quan trọng nhất là khai quật khu vực hầm mộ chính thức được tiến hành với sự có mặt của  đông đảo các nhà nghiên cứu, các nhà khoa học thuộc Bảo tàng Lịch sử VN, Bảo tàng TPHCM, Trường Đại học Y Dược, Khoa khảo cổ Viện khoa học Xã hội vùng Nam bộ ... .

Khu vực hầm mộ qua thăm dò từ những ngày trước cho thấy có diện tích rộng, xây dựng bằng hợp chất chắc chắn, khả năng là mộ song táng, và sự thật đã đúng như dự đoán! Sau gần một tiếng đồng hồ để tổ khai quật đào lớp hợp chất bên trên hầm mộ, 2 chiếc quan tài lớn đã lộ ra. Chiếc nằm bên trong hầu như còn nguyên vẹn với một lớp quách phủ một lớp sơn đen bao bọc khá chắc chắn, còn nguyên cả 6 chiếc khoen sắt được móc vào đế quách. Chiếc quan tài này dài hơn và cũng rộng hơn chiếc bên ngoài và 2 quan tài được chôn cách nhau bởi một vách ngăn khá dày và chắc chắn.

Theo các nhà khoa học, đây là mộ táng với 2 quan tài được chôn ở 2 thời điểm khác nhau vì hiện trạng chiếc quan tài bên ngoài cũ hơn và bị tiêu hủy nhiều hơn. Sau khi bàn bạc và thống nhất ý kiến, Ban chỉ đạo cho tiến hành bốc dỡ chiếc quan tài phía bên trong trước. Các thành viên của bộ phận khai quật đã làm việc hết sức cẩn trọng, đào bỏ lớp cát nén xung quanh quan tài sâu xuống từng chút một cho đến khi lộ hẳn quan tài với hình dáng bên ngoài là một lớp quách dày làm bằng gỗ tốt nguyên khối ( kiểu mai táng dùng quách bao bọc quan tài như thế này vẫn thường thấy ở nhiều mộ cổ đã từng khai quật ).

Sau khi đưa được chiếc quách lên mặt đất một cách rất vất vả vì khối lượng khá nặng (phải cần đến 12 nhân công thuộc Công ty dịch vụ mai táng quận Tân Bình ) phần áo quan bằng gỗ còn lại bên trong đã lộ rõ trước sự ngạc nhiên của tất cả những người có mặt tại hiện trường bởi hiện trạng cũng còn hầu như nguyên vẹn với lớp sơn màu chu cùng phần đế cũng bằng gỗ nguyên khối rất chắc chắc. Để trục được chiếc áo quan này lên, các nhân công đã phải mất gần 2 tiếng đồng hồ để đào rộng thêm lòng huyệt mộ, vòng dây xích qua đáy áo quan để trục lên. Sức nặng của chiếc áo quan này phải cần đến 20 nhân công, và sau 2 lần bị đứt dây xích, mới có thể đưa được lên mặt đất. Các phương án xử lý được Ban chuyên môn khai quật và các nhà khoa học bàn bạc ngay tại hiện trường, cuối cùng đi tới quyết định: Đưa cả quách và áo quan về Bảo tàng TPHCM để xử lý bước đầu. Nếu còn xác ướp thì chuyển về Trường Đại học Y Dược để tiếp tục bảo quản bằng các phương pháp khoa học, nếu chỉ còn hài cốt và hiện vật thì sẽ xử lý ngay tại Bảo tàng TPHCM.

Tại Bảo tàng TPHCM, khi nắp áo quan được mở ra đã lộ rõ hình dáng một thi hài phần xác đã tan rữa hết nhưng hài cốt hầu như còn nguyên vẹn với xương sọ, búi tóc, xương hông, xương tay chân và điều thú vị là cổ tay trái của bộ hài cốt này còn đeo một vòng chuỗi. Di vật tuỳ táng còn có một số đồng tiền cổ. 

TS Phạm Hữu Mý – Trưởng ban quản lý di tích thuộc Sở VHTT, Bác sĩ Phan Bảo Khánh – khoa giải phẫu học Đại học Y Dược TP, TS Vũ Quốc Hiền – PGĐ Bảo tàng Lịch sử VN thuộc Bộ VHTT ... đã trực tiếp giám sát việc mở nắp áo quan và khảo sát bước đầu thi hài này. Những nhận định ít ỏi bước đầu chỉ mới cho biết: Người chết là phụ nữ và được chôn vào khoảng cuối thế kỷ thứ 18 đầu thế kỷ thứ 19. Đây có thể là một người phụ nữ thượng lưu. Ngoài các đồng tiền và chuỗi vòng, các nhà khảo cổ còn tìm thấy một khánh đeo cổ, một lược búi tóc trong quan tài.

Chiều 25/11, việc khai quật ngôi mộ cổ tạm ngưng để các nhà khoa học tập trung xử lý bộ hài cốt trong chiếc áo quan thứ 1. Ngày mai việc bốc dỡ và xử lý chiếc quan tài thứ 2 sẽ được tiến hành. Việc thám sát ban đầu thực trạng của chiếc quan tài này cho thấy không có quách, lại có vẻ cũ hơn và đã bị tiêu huỷ nhiều hơn. Giải pháp đưa ra là nếu áo quan bị mục nát thì sẽ xử lý ngay tại hiện trường, còn nếu bốc dỡ được nguyên vẹn thì cũng sẽ xử lý như chiếc quan tài thứ 1.  

• Hoàng Dũng