Những bộ tranh “Quốc bảo” bị lãng quên.
Người ta hay nhắc đến tranh dân gian Hàng Trống (Hà Nội); tranh Đông Hồ (Bắc Ninh); tranh Đại Hoàng (Hà Tây); tranh Sình (Huế) và tranh Đạo giáo miền núi phía Bắc. Các làng tranh dân gian này trên thực tế gần như đã ngừng hoạt động, có làng tranh đã mất thất truyền cả những bộ ván khắc kinh điển. Năm 1944, trận lụt tràn qua làng Đại Hoàng (Hà Tây) đã cuốn trôi toàn bộ các ván khắc trong làng. Từ đó tranh Đại Hoàng chỉ còn lại trong ký ức của dân chơi tranh, các nhà nghiên cứu tranh dân gian và tất nhiên là một vài phiên bản vẫn được lưu giữ tại Viện Bảo tàng Mỹ thuật. Dân sưu tầm tranh ai ai cũng có tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống nhưng rất ít người may mắn có được tranh Đại Hoàng hay tranh Sình. Những bộ tranh mà ván khắc độc bản đã bị thất truyền thì bộ tranh ấy càng được săn lùng mạnh, có giá cao.
Nghệ nhân Lê Đình Nghiên có lẽ là người cuối cùng còn sót lại của dòng tranh Hàng Trống (Hà Nội). 45 năm đã qua, chỉ còn có ông là người duy nhất am tường và có thể làm được từ đầu đến cuối mọi công đoạn của một bức tranh dân gian Hàng Trống. Làm tranh đối với ông vừa là tình yêu vừa là trách nhiệm. Yêu vì đó là nghề đòi hỏi một khối óc và con tim tràn đầy nhiệt huyết. Trách nhiệm bởi đó là nghề cha truyền con nối đã ba đời của gia đình ông…
Năm 1972, ông Nghiên được Bảo tàng Mỹ thuật Việt
Nhớ lại, cách đây chừng 20 năm, những phiên chợ hoa ngày áp tết của Hà Nội vẫn bày bán tranh dân gian nhưng nay tuyệt nhiên không còn nữa. Tranh Hàng Trống tàn phai theo thời gian, hiện chỉ còn thấy ở một vài viện bảo tàng Hà Nội và những gallery bán đồ lưu niệm cho người nước ngoài trong phố cổ…
Những bản in cổ nhất được khắc hai mặt của dòng tranh Hàng Trống chỉ còn tìm thấy tại Bảo tàng Lịch sử Việt
Hiện ông Nghiên chính là nghệ nhân sở hữu hơn 200 bộ ván in cổ của dòng tranh dân gian Hàng Trống. Trong đó có những bức ván còn nguyên vẹn có giá trị rất cao về nghệ thuật như: ván in bức Chợ quê và Canh nông Chi đồ (làm nông nghiệp). Bản khắc Chợ quê diễn tả cảnh họp chợ đông đúc, nhộn nhịp và ồn ào ở một vùng quê. Có những người bán hàng dưới gốc đa, lại có những người ngồi trong những túp lều với đủ mọi hàng hóa… Mọi chi tiết của một chợ phiên được khắc họa bay bướm, tỉ mỉ đến không ngờ, từ cảnh “cò kè bớt một thêm hai”, đến cảnh thợ rèn đang quai búa, cảnh các bà, các cô nón áo thướt tha rồi cảnh anh thợ cày ngồi một góc chợ khoan khoái phả khói thuốc lào. Và đặc biệt thú vị là hình ảnh kẻ gian tham mắt trước mắt sau rình mò ăn trộm… Tranh thờ dân gian Hàng Trống đẹp có thể kể đến như: Tranh Tứ phủ, Tam phủ, Mẫu, Thượng thiên, Thượng ngàn, các thần tướng Bạch hổ, Hắc hổ hay Ngũ hổ. Ngũ hổ không chỉ là "hoạ hổ" đơn thuần mà chủ yếu diễn đạt ngũ hành - âm dương. Khác với tranh Đông Hồ, Đại Hoàng, tranh Hàng Trống có phần thiên về cái đẹp tinh thần dựa theo các điển cố học thuật rất cao, thể hiện khát vọng vươn tới cái toàn thiện, toàn mỹ như: Lý ngư vọng nguyệt, các bức tranh tố nữ, các bức tứ bình (4 bức tranh liên hoàn như Xuân - Hạ Thu - Đông), nhị bình ( hai bức đăng đối như: Xuân Hạ - Thu Đông), điển cố truyện Kiều, Nhị độ mai, Hoa tiên vv...Bộ phận này của tranh Hàng Trống đáp ứng nhu cầu của tầng lớp trí thức cao. Sau này các danh hoạ như Trần Văn Cẩn, Dương Bích Liên, Bùi Xuân Phái vì ít nhiều đã lĩnh hội được phong cách quý phái này.
Trong tranh Hàng Trống, ngoài nét in tinh nhỏ, màu trên tranh phần lớn được nghệ nhân vẽ bằng tay. Đặc điểm dễ nhận thấy là tranh Hàng Trống không tuân theo luật sáng tối: Ánh sáng dường như từ trên cao đổ xuống đồng đều nên các đồ vật, người...đều không có bóng. Sắc độ màu trong tranh được điều chỉnh theo cảm nhận của từng người vẽ. Các nhân vật trong tranh được thể hiện to nhỏ không theo luật xa gần mà theo địa vị xã hội. Điều này thể hiện rõ nhất ở tranh thờ bởi các ông hoàng bà chúa lớn hơn người hầu, thần phải lớn hơn dân và phải luôn ở vị trí trung tâm. Bố cục của tranh thường theo phối cảnh các nhân vật mà dàn trải ra khắp tranh, không che khuất nhau. Yếu tố thời gian và địa điểm khác nhau được bố trí theo từng mảng trên cùng một mặt tranh…
|
Gửi tin qua Mobile
Gửi tin qua E-mail
In tin
Gửi phản hồi
|
| CÁC TIN KHÁC: | |
| • Có một Hà Nội như thế trong nhạc sĩ Quỳnh Hợp (08/10/2004) | |
| • Gặp gỡ Hà Nội - Hanoi Rendez-vous (07/10/2004) | |
| • Hà Nội qua những trang sách (07/10/2004) | |
| • Xuân Thuý - Người ghi lại ký ức bằng hình ảnh (06/10/2004) | |
| • Xem Opera đường phố tại Hà Nội (06/10/2004) | |
| • "Săn" đồng hồ cổ: Tay chơi cũng bị mắc lỡm! (02/10/2004) | |
| • Những ngày Hội sách Thủ đô (01/10/2004) | |
| • Võ Việt Chung và "Ấn tượng Cambodia" (30/09/2004) | |
| • Điểm hẹn của những người yêu sách Pháp (28/09/2004) | |
| • Francoise Sagan, chào nhé nỗi buồn (26/09/2004) | |
| • Tặng quà trung thu cho hơn 2.500 trẻ em nghèo (25/09/2004) | |
| • Lạc vào thế giới của dân ghiền đĩa than (24/09/2004) | |
| • Các "đại gia" làng giải trí Mỹ kiếm bộn tiền (24/09/2004) | |
| • Trung thu với: Vầng trăng cổ tích (22/09/2004) | |
|
|