"Ông Gióng" trong tranh Nguyễn Tư Nghiêm.

Bức tượng Thánh Gióng (dự kiến được xây dựng tại đỉnh Đá Chồng, khu di tích Đền Sóc, Sóc Sơn, Hà Nội) với chiều cao từ 25 đến 40m, nặng từ 45 đến 50 tấn, có nhiều khả năng sẽ trở thành bức tượng lớn nhất Việt Nam.

Bức tượng lớn nhất Việt Nam?

Dự án dựng tượng Thánh Gióng (do UBND TP. Hà Nội đệ trình và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong tháng 3/2002) xác định rõ vị trí đặt tượng: trên bãi Đá Trắng thuộc đỉnh Đá Chồng.

Theo ông Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm di tích Đền Sóc thì "đây là vị trí thích hợp nhất cả về ba yếu tố: chiều cao, bề mặt và ý nghĩa lịch sử". Bãi Đá Trắng tương đối bằng phẳng, có chiều rộng từ 17 đến 20m, chiều dài từ 55 đến 60m, chạy theo hướng đông nam, cao 297m so với mặt đất, tương truyền là nơi Thánh Gióng trút bỏ áo giáp trước khi cưỡi ngựa bay về trời.

Hiện tại, trong khi cuộc thi mẫu phác thảo tượng Thánh Gióng đã bước sang giai đoạn hai (được phát động vào ngày 28/4/2003) thì công tác chuẩn bị xây dựng đường lên đỉnh Đá Chồng đã bước đầu được triển khai.

Theo dự án, sẽ có hai đường lên xuống nơi đặt tượng. Du khách khi đi lên sẽ lần lượt qua Chùa Bia, nơi đặt các tấm bia ghi công Thánh Gióng, đền Trình, và ba sân hành lễ. Khi đi xuống, họ sẽ đi qua một số chiếu nghỉ có hình vết chân ngựa của Thánh Gióng và chiêm ngưỡng tảng đá lớn, tương truyền là áo giáp của Thánh Gióng bỏ lại trước khi  bay về trời.

Ông Lâm cho thiết theo tinh thần của dự án, tượng Thánh Gióng phải có tầm vóc cũng như vị trí thích hợp, sao cho mọi du khách dù từ xa hay ở cự ly gần đều có thể nhìn thấy Ngài. Tương ứng với chiều cao 297m của đỉnh Đá Chồng, tượng Thánh Gióng sẽ có chiều cao từ 25 đến 40m, nặng từ 40 đến 45 tấn và được làm bằng đồng hoặc đá hoa cương, hai loại vật liệu phù hợp nhất với điều kiện khí hậu và thời tiết ở độ cao 297m.

Tượng Thánh Gióng sẽ như thế nào?

Ngày 7/5/2003, UBND TP.Hà Nội đã tổ chức chuyến đi thực tế tại đỉnh Đá Chồng cho hơn 30 nhà kiến trúc, điêu khắc và sử học nhằm lấy cảm hứng sáng tác. Nhìn chung, ý kiến của các chuyên gia thống nhất ở một số điểm: ngựa Thánh Gióng cưỡi không nên tạo hình theo khuôn mẫu ngựa thực mà cần được thể hiện cách điệu, gương mặt của Ngài cũng cần được thể hiện cách điệu sao cho khác với người trần. Tuy nhiên, trang phục của Thánh Gióng cũng như hướng ngựa bay là vấn đề gây tranh cãi nhiều nhất.

Truyền thuyết dân gian tại vùng Đền Sóc nói rằng khi dẹp xong giặc Ân, Thánh Gióng đã cởi áo bào khoác vào gốc cây trầm hương tại Đền Thượng, sau đó lên đỉnh Đá Chồng trút bỏ áo giáp trước khi bay về trời. Vì vậy, theo ông Nguyễn Đỗ Bảo, Tổng thư ký Hội Mỹ thuật Hà Nội, có thể khắc họa Thánh Gióng dưới hình thức cởi trần đóng khố, đầu đội mũ lông chim là trang phục phổ biến trong thời đại Đông Sơn (ngoài ra, có thể đặt trên ngực Thánh Gióng một tấm giáp hộ tâm). Trong khi đó, ông Lâm lại cho rằng nên tạo hình Thánh Gióng với bộ quần áo vải, là hình tượng phù hợp với những người anh hùng dân tộc trong lịch sử.

Ông Lâm còn cho biết theo truyền thuyết dân gian, Thánh Gióng từ đỉnh Đá Chồng đã quay về bay một vòng chung quanh làng Phù Đổng để nhìn lại mẹ và nơi chôn nhau cắt rốn một lần cuối trước khi hóa thành cơn lốc lao thẳng lên bầu trời. Vì vậy, nên để ngựa Gióng quay đầu theo hướng chính Nam là vị trí của làng Phù Đổng, Gia Lâm hiện nay. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Đỗ Bảo việc chọn lựa hướng cho tượng là điều cần nghiên cứu kỹ. Bởi lẽ bên cạnh yếu tố hài hòa với ánh sáng trên đỉnh Đá Chồng, tượng Thánh Gióng còn cần bảo đảm đáp ứng được các yếu tố thẩm mĩ trước nhiều góc nhìn khác nhau của du khách.

Được biết, việc dựng tượng Thánh Gióng là một điểm quan trọng trong dự án Xây dựng khu vui chơi cuối tuần Sóc Sơn rộng 174ha đang được UBND TP.Hà Nội đệ trình lên Thủ tướng Chính phủ. Dựng tượng tôn  vinh một huyền thoại của dân tộc là điều cần làm. Tuy nhiên, đặt một bức tượng với quy mô lớn vào giữa khu di tích lịch sử là công việc đòi hỏi sự thận trọng và tính toán kỹ lưỡng để hài hòa với cảnh quan chung.

(Theo NTNN)