 |
| Hình ảnh ''Ngôi nhà rông người Ba-Na'' tại BTDTHVN. |
(VietNamNet) - Sau hơn hai tháng, 29 người thợ Ba-Na đã hoàn thành công việc xây dựng ''Ngôi nhà rông người Ba- Na'' tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (BTDTHVN). Sáng mai (4/6), Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn Quốc gia và Đại sứ quán Cộng hoà Liên bang Đức tại Việt Nam sẽ tổ chức lễ khai trương ngôi nhà rông này trong khu trưng bày ngoài trời của Bảo tàng.
Ngôi nhà rông hoàn chỉnh với chiều cao nóc hơn 17m, 4 mái tranh, mỗi mái chính rộng khoảng 170m2 và có phủ nóc bằng tấm phên lớn đan bằng mây. Sàn nhà cao gần 3m, dài gần 14m, diện tích hơn 90m2 (không kể phần sàn sân trước cửa). Ông A Phor - một trong những người thợ Ba-Na tham gia dựng ngôi nhà rông này cho biết: ''Cấu trúc ngôi nhà rông được dựng ở BTDTHVN y nguyên cấu trúc nhà rông làng Kon Rbàng xưa kia''. Bởi lẽ, nó được phục dựng trên cơ sở một số yếu tố cơ bản của ngôi nhà rông làng Kon Rbàng làm từ hơn 70 năm trước còn lại đến nay. Đồng thời dựa vào những bức ảnh tư liệu cũ về ngôi nhà rông này, vào trí nhớ của dân làng và những hiểu biết dân tộc học qua khảo sát nhà rông vùng Kon Tum. Từ hướng nhà (hướng nam) đến số bậc thang (9 bậc)... của nhà rông làng Kon Rbàng cũng đều không bị sai khác đi.
Với yêu cầu bảo tồn và giới thiệu nhà rông ở BTDTHVN, ngôi nhà rông này được tạo dựng bằng các loại vật liệu Tây Nguyên như: le, tre, lồ ô, dây mây, cỏ tranh, gỗ. Nhưng vì không thể có gỗ cà chít và những loại gỗ khác như người Ba-Na trước kia dùng làm nhà rông, nên phải thay thế bằng gỗ sao xanh và gỗ dầu đỏ. Những người thợ làm ngôi nhà rông này chủ yếu bằng rìu, dao như xưa, đồng thời có dùng đục và cưa. Kinh nghiệm, kỹ năng cổ truyền cộng đồng của họ trong việc đục đẽo gỗ, đan lát, buộc mây, lắp ráp nhà cửa... được phát huy và trao truyền cho nhau, đặc biệt là cho lớp trẻ. Kỹ thuật dựng nhà rông cũng vẫn theo lối cổ truyền: chủ yếu là gá lắp kết hợp với quấn buộc, tạo các hệ thống giằng và chống bằng gỗ, bằng dây rừng để liên kết mái, giữ cho bộ mái nhà cao lớn đứng vững trên hệ thống khung cột; kỹ thuật làm mộng còn đơn giản ...
Nhà rông gắn liền với lịch sử sinh tụ rất lâu đời của người Ba-Na, Xu-đăng ... ở Bắc Tây Nguyên, luôn to lớn và đẹp nhất làng, là bộ mặt và niềm tự hào của mỗi làng, thể hiện tập trung tài nghệ và sức mạnh cộng đồng của dân làng. Ngôi nhà rông trưng bày tại BTDTHVN không chỉ để giới thiệu một dạng kiến trúc cổ truyền Ba-Na đáng kiêu hãnh, tôn vinh một sắc thái văn hoá Tây Nguyên độc đáo, mà còn là một gợi ý liên tưởng sâu xa tới cái đình, hình thức nhà công cộng của làng người Việt có nguồn gốc từ hàng ngàn năm trước, cũng như liên tưởng, so sánh với hình thức nhà công cộng trong xã hội cổ truyền của nhiều dân tộc khác ở Đông Nam Á.
Việc tạo dựng thành công ngôi nhà rông Ba-Na tại BTDTHVN là kết quả của sự nỗ lực kiên trì và công phu của Bảo tàng, sự quan tâm và giúp đỡ của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh Kon Tum, Sở Văn hoá-Thông tin tỉnh Kon Tum. Đặc biệt, đây còn là kết quả của quá trình dài lao động cần mẫn, sáng tạo, khéo léo của những người thợ làng Kon Rbàng được mời đến làm việc ở Bảo tàng. Như vậy, từ nay du khách có thể chiêm ngưỡng và tìm hiểu một dạng kiến trúc cổ truyền Tây nguyên mà không phải đi vào tận Tây Nguyên.
| 
