Chọn Yanukovich hay Yushchenko?

Báo chí phương Tây gọi cuộc bầu cử Chủ Nhật tới (26/12) ở Ukraine là trận quyết đấu giữa Nga và phần còn lại của châu Âu, có sự hậu thuẫn của Mỹ.

Chọn Viktor Yanukovich là để giữ vững có chắt lọc những mô hình có từ thời Xô Viết. Bỏ phiếu cho Viktor Yushchenko là để hội nhập nhanh chóng với châu Âu.

Ranh giới mập mờ

Nhưng mọi chuyện không phải luôn trắng đen rõ ràng như vậy.

Trong thời gian làm Thủ tướng giai đoạn 1999 - 2001, Yushchenko không hẳn đã quay lưng với Nga. Thậm chí ông còn coi trọng quan hệ kinh tế với người láng giềng lớn.

Mọi chuyện không phải luôn trắng đen rõ ràng

Năm 2001, ông phải thoái vị sau một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm, nhưng đó là vì những nỗ lực chống tham nhũng của ông chưa thực sự phù hợp với kế hoạch chung của bộ máy cầm quyền, đồng thời đụng chạm tới lợi ích của nhiều tập đoàn lớn trong nước chứ không phải vì ông xung đột với phía Nga như tin đồn đại.

Ngược lại, chính Yanukovich còn nhiều lần bị Moscow phê bình vì chính sách kinh tế hơi khép kín. Theo đó, thường các sáng kiến và ưu tiên trong chính sách của ông đều chỉ gói gọn cho vùng Donezk ở phía Đông. Cũng vì chính sách này mà nhiều doanh nghiệp Nga không kịp bắt tay làm ăn với Ukraine, do những kẻ đến sau đã biết cách "bắt bài". 

Nhưng dù sao, sau những gì đã xảy ra trong thời gian vừa qua, ngoài mặt thì rõ ràng Yanukovich nhận được sự ủng hộ của Kremlin trong khi phương Tây đã gắn một chiếc bảng tên khá đẹp cho Yushchenko: Dân chủ.

Ukraine với Nga

Ai làm Tổng thống Ukraine không quá quan trọng với Nga

Với nỗ lực đưa nền kinh tế đất nước đi lên nhanh chóng như cam kết sau khi đắc cử nhiệm kỳ hai, tổng thống Putin thực ra không có quan điểm quá khắt khe về việc ai sẽ đắc cử. Điều quan trọng là lợi ích của các doanh nghiệp Nga sẽ được bảo vệ và tạo điều kiện phát triển ở Ukraine.

Điều đó rất quan trọng. Đơn cử trường hợp của công ty xuất khẩu dầu mỏ hàng đầu Gazprom - công ty mà khoản thuế đóng vào ngân sách hàng năm chiếm 1/3 GDP của Nga. Hơn 90% lượng dầu xuất khẩu của công ty này chảy sang châu Âu qua các đường ống đặt trên đất Ukraine.

Xuất khẩu dầu mỏ đã và đang mang lại nguồn thu chủ yếu cho Nga hiện nay. Những đường ống dẫn dầu này cũng mong manh và bất ổn như chính những mối quan hệ giữa Nga với một vị lãnh đạo nào đó của Ukraine, người có thể dễ dàng quyết định cho hay không cho Nga dẫn dầu qua nước mình.

Do đó, ai lên làm Tổng thống Ukraine không quá quan trọng, và nước này có vào EU hay NATO cũng "không phải là quan tâm của Nga", như chính lời Putin đã nói gần đây. Điều quan trọng nhất chính là quan hệ đối ngoại của vị tổng thống mới đối với Nga sẽ như thế nào, nhất là về mặt hợp tác kinh tế.

Nếu Yanukovich đắc cử, Nga sẽ phải đầu tư thời gian và công sức ít hơn, bởi mối quan hệ, ít ra là bề nổi, đã được hình thành từ trước. Đơn giản chỉ là vậy.

Ukraine với châu Âu

Yushchenko có thể chấp nhận các mô hình của phương Tây

Ukraine quả là đầu mối giao thương, với việc chia sẻ đường biên với 7 nước, về cả hai phía. Vì lẽ này, chính quyền nào của Ukraine cũng phải đau đầu về vấn đề cân đối quan hệ Đông - Tây và coi đó hòn đá tảng trong chính sách đối ngoại.

Yushchenko có vẻ không muốn theo đuổi chính sách quá thân với phía Đông, cụ thể là Nga, bởi như ông đã từng nhận xét, các quan hệ này mãi vẫn chỉ xoay quanh vấn đề năng lượng, vũ khí, chiến lược khu vực và toàn cầu. Và đó toàn là những vấn đề có ý nghĩa đối với Nga nhiều hơn là với bản thân Ukraine.

Nhưng Yushchenko lại bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với mô hình quản lý kinh tế của các nước láng giềng EU, và đã công khai cam kết sẽ phấn đấu để hoà nhập vào cộng đồng này. Ngoài ra, các mô hình quản lý xã hội, chính trị mà phương Tây cho là dân chủ cũng được ông chấp nhận nhiệt tình.

Cho nên, Yushchenko đắc cử sẽ hứa hẹn những mối quan hệ bổ ích mà châu Âu vẫn mong muốn. Nhưng đó cũng mới chỉ là hứa hẹn.

Đối nội là trên hết

Chọn Yanukovich để có chính sách lương và lương hưu phù hợp

Quả vậy, cuộc đua vào phủ tổng thống trên hết sẽ là một phép thử đối với bầu không khí chính trị ở ngay trong lòng Ukraine. Đối ngoại là quan trọng, nhưng với Ukraine hiện nay, nó chỉ là một hình thức thể hiện của các nội dung đối nội.

Ông Yanokovich đắc cử có nghĩa là người dân nơi đây vẫn ủng hộ việc quản lý chặt chẽ của nhà nước đối với các doanh nghiệp, các phương tiện truyền thông và các hoạt động kinh tế khác. Còn ông Yushchenko lên có nghĩa tất cả các thành phần đó sẽ phải tự do cạnh tranh và bước vào một môi trường kinh doanh hoàn toàn mới, với nhiều điều luật mới dự kiến sẽ được ban hành.

Chọn Yushchenko với mong muốn tự do cạnh tranh và tự do báo chí

Ông Yanokovich đắc cử chứng tỏ quan tâm lớn nhất của đại đa số dân chúng Ukraine hiện nay là lương và lương hưu, đồng thời công nghiệp vẫn được đánh giá là ngành được coi trọng nhất. Còn nếu là Yushchenko, quan tâm lớn của người dân là các phúc lợi xã hội, còn ngành quan trọng nhất sẽ là thương mại và các hoạt động kinh doanh tài chính như ngân hàng và bảo hiểm.

Ngoài ra, những vấn đề như tự trị hoàn toàn hay chỉ độc lập về kinh tế cũng sẽ được cử tri nước này thể hiện rất rõ qua lá phiếu của mình. Do vậy, chính sách đối nội và đối ngoại của vị Tổng thống mới của Ukraine dường như đã được cử tri soạn ra sẵn từ trước ngày nhậm chức.

(NHQ - Theo DW, FT)