Hỏi: Từ khi sinh con (cách đây 4 năm) tôi béo lên nhiều (cao 1m62, nặng 67kg), kinh nguyệt vốn đã thất thường lại càng lung tung hơn: 3-5 tháng mới có kinh một lần, gần 1 năm nay tôi chưa thấy kinh. Vậy có phải tôi béo là do nguyên nhân rối loạn hormon? Nếu đúng thì có cách nào để giảm béo?

Phụ nữ béo có thể không phải do ăn nhiều.

Trả lời: Theo công thức tính chỉ số khối cơ thể BMI (Body Mass Index) của Tổ chức Y tế Thế giới, bạn thuộc loại béo, nhưng chưa phải là quá béo.

Có nhiều nguyên nhân làm cho người ta béo. Nhiều người thường quan niệm tất cả những ai béo đều do ăn nhiều, và rất khó hạn chế tính phàm ăn của họ. Ðiều này tuy đúng nhưng không phải là tất cả. Ngày nay người ta đã biết với chế độ ăn uống và làm việc như nhau mà một số người thì béo lên, số khác thì không.

Vấn đề béo còn liên quan đến rối loạn chất nội tiết (hormon) nữa. Theo GS, BS. David Elisa, chuyên gia nổi tiếng về phụ khoa ở Pháp, trọng lượng của phụ nữ chịu ảnh hưởng rất lớn bởi lượng chất nội tiết ở buồng trứng, đặc biệt là lượng estrogen. Chất này liên quan tới sự khu trú lớp mỡ của nữ ở vùng đùi và mông.

Ở mỗi giai đoạn trong cuộc đời người phụ nữ, lượng chất nội tiết buồng trứng ít nhiều tác động tới chế độ ăn, và việc lựa chọn loại thức ăn đồng hóa trực tiếp tùy theo thể trạng mỗi người.

Bình thường khi bước vào tuổi dậy thì, người thiếu nữ thường có bộ ngực nở nang và lớp mỡ ở vùng mông và đùi, người ta gọi là lớp mỡ nữ tính. Nếu một cô gái béo bất thường, cần xem buồng trứng có vấn đề gì không? Có những trường hợp do u nang buồng trứng (lẽ ra chỉ sản xuất 1 trứng trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt, thì lại chín và rụng nhiều trứng một lúc, sản xuất quá nhiều estrogen khiến cho cơ thể dư thừa mỡ và nước làm cho thể trọng tăng lên). Ở những người này chu kỳ kinh nguyệt rất thất thường.

Ở giai đoạn tiền mãn kinh, một số phụ nữ cũng béo ra, đó chính là dấu hiệu về rối loạn chất nội tiết của buồng trứng: kinh nguyệt thất thường, tăng trọng và những hậu quả khác như cơn bốc hỏa, mất ngủ, trầm uất, đau nửa đầu...

Ngoài ra còn có dưới 5% phụ nữ béo lên là do dùng viên thuốc tránh thai, nhưng người ta chưa rõ nguyên nhân. Với những người này cách tốt nhất là nên chọn thuốc tránh thai không chứa estrogen, mà chỉ chứa chất progestin đơn thuần có hàm lượng rất thấp, hoặc thay đổi cách tránh thai.

Nói về chất nội tiết, cũng nên biết có một số hormon có thể kích thích các tế bào mỡ chuyển dự trữ vào máu. Một trong những chất nội tiết ấy có vai trò quan trọng là noradrenalin (hormon tủy thượng thận). Chất này bám vào các thụ thể trong tế bào mỡ kích thích sự tiêu mỡ. Ở một số người béo, một trong những thụ thể này gọi là bêta-3 lại trục trặc, hậu quả là sự tiêu mỡ giảm đi làm cho thể trọng tăng lên.

Nhóm của giáo sư Donny Strossberg (Viện Cochin về di truyền học phân tử ở Paris, Pháp) thông báo đã tìm ra đột biến di truyền gây ra sự thay đổi bêta-3. Những người béo loại này càng nhiều tuổi càng béo lên, và rất khó gầy đi hơn những người khác.
 
Bạn có chu kỳ kinh thất thường, lại béo, rất có thể do rối loạn chất nội tiết của buồng trứng. Bạn nên đến khám tại chuyên khoa phụ sản của bệnh viện để được thăm dò chức năng hoạt động của cơ quan nội tiết. Sau khi tìm ra đúng nguyên nhân, thầy thuốc sẽ có biện pháp điều trị hiệu quả.

BS. Vũ Hướng Văn, Sức khoẻ & Đời sống