Hỏi: Tôi 65 tuổi, thời gian gần đây có cảm giác khát nhiều, uống nước không thấy hết khát. Xin cho biết nguyên nhân cách khắc phục.

Trả lời: Trên 60% cơ thể con người có cấu tạo dưới dạng dịch thể. Khi khối lượng nước này bị giảm tới ngưỡng nào đó thì não bộ sẽ giải phóng ra chất vasopressin. Đây là một loại hormon chống lợi tiểu, có vai trò điều hoà sự cân bằng sinh lý các khối lượng dịch của cơ thể, đồng thời xuất hiện dấu hiệu báo động là cảm giác khát.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới hiện tượng mất nước và làm xuất hiện cảm giác khát:

- Mất nước do thời tiết quá nóng, do cảm nắng, do hoạt động thể lực quá mức gây tiết mồ hôi nhiều, do sốt, do nôn mửa hoặc ỉa chảy... Mất nước trong trường hợp này có biểu hiện khô miệng, khô họng, khô môi... Nếu không được cung cấp đủ nước trong giai đoạn này, cảm giác khát sẽ tăng lên, cơ thể sẽ mệt mỏi, yếu ớt và thậm chí có thể ngất xỉu.
- Do tác dụng phụ của thuốc như các loại thuốc lợi tiểu, hạ áp.
- Bệnh tiểu đường: Do quá dư thừa lượng đường máu nên bệnh nhân có bệnh tiểu đường, bị kích thích đi tiểu nhiều lần trong ngày. Việc đào thải một lượng nước quá lớn như vậy sẽ gây sự mất cân bằng thể dịch và tạo ra cảm giác khát.
- Bệnh tiểu nhạt (đái tháo nhạt): Do có sự rối loạn chức năng hoặc giảm hormon chống lợi niệu.
- Rối loạn tâm thần: Xảy ra ở bệnh nhân tâm thần phân liệt.

Khắc phục

- Tìm hiểu xem mình đã uống đủ nước theo nhu cầu hay chưa. Bình thường lượng nước cần thiết trong ngày là 1,5-2 lít (không kể lượng nước có trong thực phẩm). Cũng cần lưu ý, người già dễ bị mất nước do luợng nước vốn đã giảm thiểu trong cơ thể, đồng thời cảm giác khát cũng không còn "nhạy" như khi còn trẻ. Người già cũng thường bị một số bệnh gây tiểu nhiều (tiểu đường, phì đại tuyến tiền liệt, tiểu không tự chủ...) nên thường có xu hướng sai lầm là tránh uống nước để tránh phải tiểu nhiều, dẫn tới hiện tượng mất nước.
- Nên bù đủ lượng nước mất khi bị sốt, nôn mửa, ỉa chảy bằng dung dịch oesol. Tăng cường sử dụng các thức ăn giàu nước.
- Chú ý quan sát màu sắc nước tiểu, nước tiểu trong không màu là dấu hiệu đủ nước (trừ buổi sáng khi thức dậy và phụ nữ mang thai).

Ông cần đi khám khi có những biểu hiện sau:

- Cảm thấy khát, ngay cả ban đêm và dù đã uống một lượng nước khá nhiều.
- Miệng, môi thường bị se khô.
- Da và niêm mạc có tổn thương viêm loét nhưng chữa mãi không khỏi hoặc hay tái phát.
- Không xác định được nguyên nhân gây khát.
- Có kèm triệu chứng sốt, nôn, đi ngoài phân lỏng liên tục trong vòng 24 giờ.

BS.Lê Quang Hồng, Khoa học & Đời sống