Tiểu khó, tiểu lâu, tiểu gấp, tiểu nhiều lần, đau đớn khi đi tiểu... Nhiều đàn ông trung niên khổ sở vì chứng bệnh này, nhưng ít nghi ngờ đây là dấu hiệu của căn bệnh nan y: ung thư tuyến tiền liệt. Đấng mày râu cần biết cách phát hiện sớm để hạn chế nguy cơ tế bào ung thư di căn vào xương chậu.

Cơ chế của bệnh ung thư tuyến tiền liệt (UTTTL) được giải thích do hàm lượng hormone sinh dục nam (Testosteron) cao và sự mất cân bằng giữa lượng hormone sinh dục nam và lượng hormone sinh dục nữ.

Đa số các trường hợp UTTTL là loại tế bào tuyến (Adeno - Carcinoma) chiếm tỷ lệ 97%). Loại này mới đầu thường nằm sâu trong nhu mô, nên triệu chứng lâm sàng ban đầu thường mờ nhạt, di cǎn chậm hơn loại Sarcoma. 23% các trường hợp còn lại là Sarcoma, loại này thường phát triển từ các tế bào quanh niệu đạo, nên sớm bóp nghẹt cơ quan này và triệu chứng thường rầm rộ hơn, di cǎn rất sớm.

Nói chung UTTTL di cǎn sớm theo hai đường là đường bạch huyết và đường tĩnh mạch, trong đó người ta thấy di cǎn vào hệ thống xương chậu chiếm 85% các trường hợp.

Triệu chứng

Khi bị UTTTL niệu đạo và cổ bàng quang sẽ bị chèn ép làm cản trở dòng nước tiểu đi từ bàng quang ra ngoài, bàng quang phải tǎng sức co bóp để cố gắng chống lại sự tắc nghẽn trên. Do đó xuất hiện tình trạng:

- Đái khó, khi đái phải rặn mạnh, thời gian bãi đái kéo dài, tia tiểu yếu có khi không thành tia mà từng giọt nước tiểu nhỏ ngay mũi chân, kết thúc bãi đái bằng những giọt nước tiểu. Một bãi đái có khi bị dừng lại chia ra nhiều giai đoạn do tia tiểu yếu gần như kết thúc, sau đó phải rặn cố mới lại có nước tiểu.
- Đái tǎng lần trong ngày (đái rắt).
- Đái gấp, tức là khi buồn tiểu phải đi đái ngay không thể nhịn được.
- Đái són hay còn gọi là đái không tự chủ.
- Đái xong người bệnh không có cảm giác thoải mái.
- Đái máu mức độ nhẹ, thoảng qua nhưng hay tái phát, dai dẳng khó điều trị. Đây là triệu chứng rất có giá trị để phân biệt giữa u phì đại lành tính tuyến tiền liệt và ung thư tuyến tiền liệt.

Giai đoạn đầu chỉ có một hay vài nhân nhỏ trong nhu mô tuyến, người bệnh không có triệu chứng hay chỉ có triệu chứng thoảng qua như đái hơi khó, nhưng khi các nhân đó lan ra khắp nhu mô tới vỏ thì các triệu chứng trên rõ ràng hơn.

Do triệu chứng của UTTLT mờ nhạt (nhất là thể u tế bào tuyến) nhưng lại sớm di cǎn nên nhiều trường hợp (khoảng 30%) người bệnh đi khám do các triệu chứng của di cǎn như đau lưng, đau xương chậu, phù hai chi dưới do di cǎn chèn ép.

Phát hiện bệnh chính xác

Việc đầu tiên các bác sĩ phải làm là thǎm trực tràng, ở giai đoạn đầu khi khối u còn khu trú trong nhu mô, thǎm trực tràng chỉ thấy một hay vài nhân cứng trên bề mặt tuyến tiền liệt, rãnh liên thùy.

Về sau, khi khối u lan rộng khắp nhu mô, có khi tới vỏ tuyến tiền liệt thì thấy cả tuyến tiền liệt là một khối cứng như đá trong đó có nhiều nhân nhỏ. Sau đó, các bác sĩ sẽ đề nghị làm xét nghiệm máu, siêu âm tuyến tiền liệt đánh giá thể tích u và các nhân ung thư, sinh thiết u. Ngoài ra còn một số xét nghiệm khác như: soi bàng quang, chụp niệu đạo ngược dòng, chụp thận thuốc tĩnh mạch và các xét nghiệm đánh giá sự di cǎn của khối u...

Nói chung UTTTL nếu phát hiện và điều trị sớm sẽ cho kết quả khả quan. Nếu phát hiện và điều trị muộn, bệnh cảnh rất phức tạp và tiên lượng xấu. Vì vậy, với nam giới lớn tuổi thấy đái khó hay đái tǎng lần (tức là có rối loạn tiểu tiện) nên đến chuyên khoa tiết niệu để khám và phát hiện.

TS. Trần Vǎn Hinh, Sức khoẻ & Đời sống