VietNamNet

Nếu chỉ căn cứ vào con số thì 99,99% thí sinh nghiêm túc, 99,99% cán bộ coi thi nghiêm túc... Nhưng, những con số ấy có đáng tin 99,99%? Giám thị không nghiêm túc, làm sao đảm bảo công bằng trong thi cử? Phân tích của hai nhà báo quan tâm và gắn bó với giáo dục: Nguyễn Lương Phán và Hạ Anh.

Soạn: AM 478210 gửi đến 996 để nhận ảnh này

Nguyễn Lương Phán: Những con số đẹp, liệu có làm nức lòng người?

Ngay sau buổi thi cuối cùng của đợt 2, Bộ GD-ĐT đã tổ chức họp báo công bố những con số làm nức lòng người .

Đó là, trong số 1.250.000 người đăng ký dự thi đã có 935.283 lượt người đi thi. Con số này đạt tỷ lệ xấp xỉ 75% tuy chưa cao bằng năm 2004 (78%), nhưng cũng đã giảm được tỷ lệ "ảo" so với những năm bắt đầu thực hiện kế hoạch "ba chung".

Điều quan trọng mà cả xã hội mong chờ là tính nghiêm túc - công bằng của một kỳ thi quốc gia, theo báo cáo của Bộ thì thật đáng mừng: Cả nước qua 2 kỳ thi chỉ có 1.546 thí sinh vi phạm nội quy, kỷ luật trường thi và số bị đình chỉ thi chỉ là 1.190 người.

Con số này chỉ suýt soát một phần ngàn, tức là một ngàn thí sinh đi thi chỉ có một người vi phạm. Báo chí lại giật title khá kêu: "Số thí sinh vi phạm giảm đáng kể, chỉ bằng 48,5% so với năm trước". Chưa hết, xã hội cũng hết sức phấn khởi khi nghe tin Bộ đã mạnh tay xử lý các trường hợp người coi thi vi phạm quy chế, một con số báo cáo thật bắt mắt "Giám thị bị đình chỉ coi thi tăng 50% so với năm ngoái". Đấy là những con số đẹp?

Khi những thông tin này được công bố, cũng là lúc tòa soạn nhận được rất nhiều thư của các thí sinh - những người trong cuộc - tâm sự về "kỳ thi" của mình. Từ Hà Nội, Vinh, Huế, Đà Nẵng, TPHCM... đến Cần Thơ... đều có thư phản ánh về tình trạng "kỷ luật phòng thi hết sức lỏng lẻo", quay cóp là chuyện thường tình... nhưng điều ấm ức nhất của thí sinh là có giám thị còn đi "gà bài" cho thí sinh "quen biết"... Chưa thể xác nhận tỷ lệ này là bao nhiêu? trầm trọng đến mức nào? nguyên nhân vì đâu? tại sao không xử lý?... Cũng chẳng có ai nêu lên con số cụ thể, nhưng những tiếng nói như vậy không thể bỏ qua...

Một vị Giáo sư đã từng nhiều năm làm hiệu trưởng một trường Đại học có tiếng khi nghe con số "giám thị bị đình chỉ coi thi tăng 50% so với năm ngoái" thì giật mình. Nhưng rồi, biết con số 50% tăng "tuyệt đối" ấy chỉ là... 6 người trong cả nước thì ông lại cho là "quá ít so với thực tế" có hàng vạn người coi thi.

Vấn đề xử lý cán bộ coi thi hoàn toàn phản ánh tình hình chấp hành nội quy, quy chế phòng thi... Bộ tỏ ra hết sức nghiêm khắc, xử lý đến cả tác phong làm việc... chỉ cần vi phạm quy chế đem điện thoại di động vào phòng thi đã bị xử lý. Ấy vậy, trong cả vạn phòng thi, mỗi phòng có ít nhất là 2 giám thị mà chỉ có 18 người bị xử lý. Tức là, con số tỷ lệ giám thị làm tròn bổn phận cũng lên tới 99,99%.

Nếu chỉ căn cứ vào con số thì 99,99% thí sinh nghiêm túc, 99,99% cán bộ coi thi nghiêm túc... Nhưng, những con số ấy có đáng tin 99,99%?

Hạ Anh: Nghiêm minh - trong "tầm tay" giám thị

Để phục vụ hơn 930.000 sĩ tử của 2 đợt thi, các cơ sở đào tạo ĐH đã huy động khoảng 150.000 cán bộ làm giám thị...

Do thuê địa điểm thi của các trường phổ thông nên nhiều trường ĐH cũng tiện (hoặc "phải") thuê luôn giáo viên của các trường đó làm công tác coi thi. Rồi vì không đủ nhân lực, một số trường còn huy động thêm SV năm cuối.

Trước mỗi đợt thi, công tác tập huấn đều được các trường triển khai kỹ càng. Thế nhưng, có nắm được quy chế hay không, và nắm rồi nhưng có "y lệnh" hay không lại là chuyện khác.

Đơn cử: Ngày 5/7, Bộ GD-ĐT gửi công điện khẩn tới các trường, nêu rõ "Chỉ cho phép thí sinh ra khỏi phòng thi và khu vực thi sau 2/3 thời gian làm bài và sau khi đã nộp bài thi và đề thi cho cán bộ coi thi. Những thí sinh có dấu hiệu chép đề thi để mang ra ngoài, kiên quyết không cho ra khỏi phòng thi khi chưa hết thời gian làm bài".

Công điện khẩn này làm nóng lại quy định về giám thị đã được nêu rõ tại điều 38 quy chế tuyển sinh: "Kiên quyết xử lý cán bộ coi thi không thực hiện những qui định nêu trên theo hình thức: hạ bậc lương, hạ ngạch, cách chức hoặc chuyển làm công tác khác".

Kết quả: Rất nhiều thí sinh, sau 2/3 thời gian làm bài, vẫn mang đề thi ra ngoài bình thường mà giám thị ở đó cũng "chẳng làm gì"!?

Ai cũng biết, vai trò giám thị là khâu hết sức quan trọng trong việc đảm bảo sự công bằng của các kỳ thi.

Nỗi sợ giám thị không nghiêm cũng là một lý do khiến các sĩ tử "sắm" phao, không phải để lăm lăm xài trong phòng thi, mà như một liệu pháp "phòng thủ": trong phòng thi "quay" được thì mình cũng phải "thi hành" cho bằng chúng bạn.

Thanh tra Bộ GD-ĐT chỉ có 128 người, trong khi giám thị xấp xỉ 150.000 người. Việc cử thanh tra theo dõi giám thị cũng không thể nào giám sát được người đó có làm tốt công việc của họ trong 9 giờ đồng hồ coi thi hay không.

Chính vì vậy, càng cần thiết đòi hỏi sự nghiêm minh từ các hội đồng thi của mỗi trường ĐH. Thế nhưng, hầu hết các trường hợp giám thị phạm quy đều do phát hiện của thanh tra giáo dục chứ không phải đề xuất từ các trường. Vậy hội đồng thi của các trường đã "hành xử" với giám thị của mình như thế nào?

Đội ngũ giám thị là những giáo viên của các trường phổ thông, nơi thuê làm địa điểm thi dường như "nằm ngoài tầm với" của các trường ĐH. Bởi, các giám thị này, nếu phạm quy, biện pháp xử lý cao nhất cũng chỉ là đình chỉ coi thi. Việc xử lý tiếp theo thì trôi nổi vì trường ĐH không thể can thiệp vào công việc nhân sự của những trường phổ thông mà họ thuê địa điểm.

Còn với cán bộ và nhân viên của chính trường mình thì sao? Trong đợt thi ĐH vừa qua, trường xử lý "người nhà" của mình nhiều nhất là ĐH Thái Nguyên (đình chỉ 6 giám thị). Có trường, giám thị mắc lỗi theo quy chế (mang điện thoại di động vào phòng), khi bị phát hiện, thì cũng "xem xét để xử lý thế nào", nhưng cuối cùng lại cho qua. Sự nể nang và cho qua những lỗi nghĩ rằng "vô hại" của nhân viên mình, vô tình, khiến tác dụng răn đe của những biện pháp xử lý giám thị phạm quy có nguy cơ trở thành nghiêm minh... trên giấy.

Chẳng biết, kêu gọi sự tự giác của giám thị thì có thừa hay không? Vì, khác với những công tác làm giám sát khác, giám thị trong những kỳ thi ĐH phần lớn là những nhà giáo. Ngoài trách nhiệm của một viên chức, công chức, khi làm công tác coi thi, sự cao quý vô hình của nghề "làm thầy thiên hạ" càng cần phải được từng giáo viên biến thành "hữu hình" bằng những hành động công tâm nhất.