Xe container bốc hàng từ Cảng Hải Phòng.

Hàng trăm xe chuyên dụng vận tải container nằm dài, không dám chạy hoặc chỉ chạy lẻ tẻ. Hàng hóa xuất nhập khẩu đang bị ứ đọng. Nhiều doanh nghiệp lo sốt vó vì sự đình đốn bất ngờ lại xảy ra khi tình hình xuất nhập khẩu đang gặp rất nhiều khó khăn.

Từ đầu tháng 4, cùng với việc lực lượng cảnh sát giao thông trên toàn quốc đồng loạt ra quân triển khai nghiêm thực hiện Nghị định 15 Chính phủ, cảng Hải Phòng cũng ngay lập tức thông báo cho các chủ hàng rằng, kể từ ngày 1/4, cảng Hải Phòng chỉ xếp hàng lên ôtô theo đúng trọng tải của xe theo quy định của Bộ Giao thông - Vận tải. Xe container chỉ xếp một thùng 20 feet, không kẹp đôi. Từ ngày 7/4, cảng còn phát "tích kê", cân xe vào, cân xe ra...

Tuần đầu tháng 4, trên nhiều tuyến đường, đặc biệt là quốc lộ 5, tình trạng xe chạy quá tải cơ bản đã chấm dứt. Đó là một thành công lớn của các ngành chức năng. Tuy nhiên, cũng trong tuần qua, xe container hầu như đã vắng bóng trên quốc lộ. Theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ vận tải và doanh nghiệp xuất nhập khẩu, hàng hóa container tại cảng Hải Phòng đang ùn lại, tốc độ rút hàng chậm hẳn.

Công ty cổ phần Hàng hải Sài Gòn tại miền Bắc từ 28/3 đến 7/4 còn 64 container hàng trong cảng chưa giải phóng được. Công ty VIJACO có hơn 50 đầu xe, chỉ chưa đầy 10% xe chạy, số còn lại nằm im. Công ty VINABRIDGE gần 30 đầu xe, công ty GEMARTRANS 15 đầu xe.... Hầu hết đều chờ "diễn biến tình hình", không dám chạy, trong khi hàng chục container hàng xuất đang nằm chờ ở các kho của doanh nghiệp, hàng nhập ở kho bãi của cảng...

Chỉ có một số ít container hàng nhẹ được giải phóng. Một số đầu xe container tư nhân chạy và tìm mọi cách "tháo gỡ" trên đường, song số này không nhiều và không phải xe nào cũng "gỡ" được. Hàng hóa chậm lưu thông đang báo hiệu sẽ kéo theo những thiệt hại không nhỏ về kinh tế, nhất là quan hệ thương mại với quốc tế thông qua hợp đồng cụ thể các doanh nghiệp đang thực hiện.

Vì sao?

Điều khiến các xe container nằm im chưa dám chạy là sợ bị phạt, bị cảnh sát giao thông xử lý theo một số quy định hiện hành.

Những quy định đó đã có từ khá lâu. Công văn 4211 của Bộ Giao thông - Vận tải công bố tải trọng đường bộ các quốc lộ ký từ ngày 10/12/2001, nhưng từ ngày 4/4/2003 mới thực sự được lực lượng cảnh sát giao thông áp dụng làm căn cứ để xử lý kiên quyết như phạt, đục lỗ bằng lái, giữ xe... Theo phản ánh của các doanh nghiệp, nhiều điều quy định đang bất cập, không phù hợp thực tế, gây cản trở việc lưu thông hàng hóa xuất nhập khẩu.

Bất cập dễ nhận thấy nhất là xe vận chuyển container, một loại hình vận tải tiên tiến thông dụng nhất trên thế giới và trong khu vực ở Việt Nam lại đang bị coi là loại hình đặc biệt, quá khổ quá tải. Xe container muốn lưu hành đều phải xin "Giấy phép lưu hành đặc biệt vận tải quá khổ quá tải". Giấy phép này chỉ cấp cho thời hạn 3 tháng mỗi lần, mỗi xe cũng chỉ được cho phép chạy trên năm tuyến đường.

Qua nhiều năm hội nhập, phương thức vận tải container đã khá thông dụng ở Việt Nam. Tại những thành phố cảng biển như Hải Phòng, TP.HCM, xe vận tải container trở thành loại hình chủ yếu vận tải hàng hóa xuất nhập khẩu. Quốc lộ 5 đã được phân cấp là đường cấp 1 đồng bằng, không hạn chế tải trọng, lẽ ra chỉ cần quy định hàng vận tải phải bảo đảm không vượt quá tải trọng của xe. Nhưng các quy định hiện hành lại khống chế tổng trọng tải (cả xe, hàng chở, vỏ container) cho xe container loại 40 feet không vượt quá 30 tấn, xe 20 feet không vượt quá 27 tấn khiến lượng hàng thực chở trên từng loại xe không đảm bảo theo tiêu chuẩn quốc tế của từng loại container, đẩy giá thành vận tải container tăng vọt. Các chủ hàng xuất nhập khẩu lao đao không chịu nổi.

Nhiều đơn hàng vận chuyển đồng bộ đóng sẵn trong một container, nếu tách rời ra hai container cho bảo đảm tải trọng xe theo quy định sẽ đẩy giá vận tải tăng gấp đôi. Đó là chưa kể có những loại hàng xếp trong container nếu xếp không đủ tải sẽ gây nguy hiểm như mặt hàng kính nổi. Nhiều container hàng nhập kiểm hóa tại chân công trình, không nhà vận tải nào dám đơn phương phá niêm phong kẹp chì Hải quan ra để san tải.

Tính ưu việt của phương thức vận tải container là nguyên vẹn, an toàn đến tận chân công trình được cả thế giới ghi nhận áp dụng lại đang có nguy cơ bị phá vỡ bởi yêu cầu hạ tải, san tải... Hàng loạt mặt hàng đang là thế mạnh của Việt Nam như đồ gốm sứ Bát Tràng, đá xẻ Thanh Hóa, lạc nhân... sẽ gặp khó khăn rất lớn, bởi giá thành vận tải sẽ tăng vọt, sẽ không phù hợp thông lệ vận tải quốc tế... nếu phải đóng hàng bảo đảm tải trọng xe như hiện nay...

Tại cảng quốc tế ở các nước, hàng container chạy trước, thủ tục chạy theo sau nên tốc độ giải phóng hàng nhanh chóng mặt. Còn ở cảng Hải Phòng những ngày này, mọi điều lại đang ngược lại...

(Theo Tiền Phong)