VietNamNet

Hàng trăm ngàn người xuống đường ở thủ đô đòi thủ tướng từ chức. Hàng trăm ngàn người khác thì vẫn một mực tung hô ủng hộ vị nguyên thủ quốc gia tuyệt diệu của họ

Nhiều đối thủ của Thaksin trên thương trường cũng như chính trường đã mở các cuộc điều tra, cáo buộc nhiều tội danh khác nhau cho Thaksin cũng như những cộng sự của ông trong quá trình làm giàu với tốc độ khủng khiếp của Shinawatra. Nhưng cho đến thời điểm hiện tại, mọi nỗ lực chống đối đều trở nên vô hiệu.

Thaksin trong một cuộc tiếp kiến Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ.

Và Thaksin, một lần nữa, bước qua khó khăn một cách đầy ngoạn mục. Ông lập Đảng Người Thái yêu người Thái, không phải với mục tiêu nắm toàn bộ quyền lực của đất nước mà chỉ đơn giản là tập hợp một số trí thức, nhà kinh doanh và quân nhân để có một tiếng nói trong chính phủ. Nhưng con đường mà ông chọn, tức là gắn thương trường với chính trường làm một, đã nhận được sự ủng hộ quá nồng nhiệt của xã hội. Và một cơ hội mới mở ra, Thaksin ra tranh cử thủ tướng...

Nhà ngoại giao nổi tiếng khéo léo trong việc tiếp cận công chúng thì nổi nóng mắng những giáo sư chống đối mình là "ngu ngốc và điên rồ". Thái Lan như sắp nổ tung.

Một nửa sự thật về thiên anh hùng ca

"Trường mẫu giáo của tôi thật ra không hẳn là một trường mẫu giáo. Thầy giáo chúng tôi ăn cơm bằng bát của khất sĩ. Dụng cụ học tập là một cây gậy và những mảnh bảng vỡ. Thầy dùng gậy đập vào những mảnh bảng này để bắt chúng tôi học".

Từ một "đứa trẻ quê mùa" như thế, Thaksin đã tự thân dựng nên cơ nghiệp.

Cậu bé bán cà phê

Tại một quán cà phê nhỏ bên cạnh khu chợ Sankamphaeng của vùng Chiang Mai, cậu học trò Thaksin sáng sáng đi học, chiều về lại phụ cha nấu nước, bưng cà phê và rửa tách đĩa. Thỉnh thoảng, cậu lại nhận thêm nhiệm vụ đi giao báo cho các quầy hàng trong chợ để có thêm thu nhập. Gia đình đông con của một người đàn ông gốc Hoa và một người vợ Thái bình thường tất nhiên là khó khăn. Thế nhưng Thaksin vẫn tỏ ra là một cậu bé thông minh, tháo vát và học giỏi nhất trường làng.

Câu chuyện đẹp như cổ tích này thường được người dân Thái tròn mắt lắng nghe với tất cả kính trọng. Nhưng đó chỉ là một nửa sự thật được kể với một dụng ý "tiếp thị thương hiệu" một cách đầy hiệu quả của vị thủ tướng nhiều hào quang.

Một nửa còn lại sẽ được kể như sau: thời điểm Thaksin ra đời, ngày 26.7.1949, Shiwanatra là một dòng họ giàu có và thế lực bậc nhất Chiang Mai. Chú ông chuẩn bị làm uỷ viên hội đồng thành phố, cha thì có sẵn một ghế trong quốc hội của tỉnh, một người chú khác chuẩn bị làm thứ trưởng.

Từ một ngày xa xưa, ông tổ của dòng họ này từ Trung Hoa lục địa xuôi về Thái Lan, bắt đầu gầy dựng sự nghiệp. Thu thuế, buôn tơ lụa cùng nhiều hoạt động kinh doanh khác đã đưa cái tên Sae Khu trở thành danh giá. Rồi Sae Khu đổi sang một cái họ Thái, Shinawatra - có nghĩa là "thường xuyên làm điều tốt", để cơ nghiệp càng thêm vững chãi tại Thái Lan. Năm 1950, cha của Thaksin, ông Loet Shinawatra được chọn làm người đứng đầu hoạt động kinh doanh của gia tộc. Nhưng theo Thaksin, ông không hứng thú lắm với những khoản thừa kế của gia đình nên đã từ bỏ tất cả để mở một tiệm cà phê.

Nhưng cái thú thanh bần của gia đình Loet sớm kết thúc. Ông trở lại thương trường bằng những mối quan hệ gia đình, nhanh chóng trở nên giàu có, sở hữu hai rạp chiếu phim, một công ty xe bus, một hãng sản xuất xe máy, một hãng ô tô có quan hệ với đại gia xe là BMW, một trạm xăng dầu và nhiều vùng đất rộng lớn.

Năm 16 tuổi Thaksin đã làm chủ một rạp chiếu bóng một cách hoàn hảo và thể hiện khả năng kinh doanh thiên bẩm của mình.

Tốt nghiệp trung học, Thaksin chạy theo sự ngưỡng mộ đối với "những người đàn ông tràn đầy lòng yêu nước, tinh thần hy sinh, tính cách mạnh mẽ và tinh thần chiến đấu dũng cảm", ông nộp đơn và theo học tại trường Sĩ quan Lục quân.

Cảnh sát Thaksin

Thủ tướng Thaksin lái máy bay trực thăng đi kinh lý.

Năm 1973, ông tốt nghiệp thủ khoa và nhận học bổng đi học thạc sĩ tại trường Đại học Eastern Kentucky của Mỹ. Rồi ông học lên thẳng tiến sĩ tại một trường danh giá khác của bang Texas là Sam Houston. Và như một công dân mẫn cán, trong khi chờ đợi thủ tục du học, ông đã tình nguyện làm việc trong lực lượng cảnh sát tuần tra biên giới trong suốt sáu tháng.

Năm 1978, ông về nước và làm việc chăm chỉ trong lực lượng cảnh sát. Một dấu mốc trong thời kỳ kéo dài 14 năm này là ông được nhận vào làm cận vệ cho một người bạn của cha ông - Bộ trưởng phụ trách Văn phòng Thủ tướng đương nhiệm. Nhiều tài liệu ghi lại rằng thời gian này, công việc chủ yếu của Thaksin không phải là sử dụng nghiệp vụ cảnh sát mà tập trung vào việc soạn thảo văn kiện, thương thảo cũng như tham gia điều hành một số hoạt động chính trị trong phạm vi của lãnh đạo mình.

Khởi tạo sự nghiệp

Không quá sớm sủa và cũng không phải là "giấc mơ một đêm" như những nguồn tin khác nhau được tung ra với nhiều mục đích, Thaksin từ bỏ nghiệp quân nhân năm 1987 để thực hiện một hoạt động kinh doanh chính thức của mình là bộ phim Bann Sai Thong. Cho đến giờ, hầu như chẳng ai biết đó là bộ phim có mặt mũi ra sao. Tuy nhiên, ngay sau đó, ông bắt đầu cựa quậy với hàng loạt công việc khác nhau. Tài liệu chính thức cho biết đến năm 1992, ông mới chính thức thành lập nhóm công ty máy tính và truyền thông Shinawatra. Nhưng Thaksin, trong những câu chuyện của mình, đã kể về những hoạt động tranh giành quyền lực đầu tiên ở lĩnh vực truyền thông bằng việc tham gia đấu thầu cung cấp dịch vụ nhắn tin của cơ quan quản lý truyền thông Thái Lan (CAT) cho công ty Paclink. Sau nhiều nỗ lực dùng các mối quan hệ của mình để thắng thầu, ông lại chỉ nhận được một cổ phần nhỏ xíu trong Paclink. Và những cuộc cãi vã đã diễn ra ngày càng lớn và vài tháng sau, Thaksin bị hất cẳng khi vai trò đầu mối của ông không còn giá trị lợi dụng nữa.

Rời bỏ Paclink, Thaksin bắt đầu một chuỗi ngày khó khăn kéo dài. Ông lập một công ty dịch vụ truyền hình cáp nhưng cạy cục mãi vẫn không xin được giấy phép hoạt động. Ông quay sang mở một kênh radio dành riêng cho hệ thống xe bus. Nhưng chất lượng âm thanh rè rè, nội dung không thu hút được khách đi xe nên cuối cùng chương trình phải ngưng hoạt động vì chẳng có mấy đơn vị quảng cáo quan tâm đến đài của ông. Sẵn kinh nghiệm trong lĩnh vực máy nhắn tin, ông nhảy sang mở một dịch vụ nhắn tin khẩn cấp cho những người cần gọi cấp cứu. Nhưng điều này quá xa lạ với người dân và nhanh chóng phá sản. Và cuối cùng, Thaksin mở một kênh truyền thông phát sóng tại nông thôn. Rốt cuộc cũng chẳng đem lại chút lợi lộc nào. Tổng cộng, Thaksin đã phải gánh chịu những hậu quả nặng nề của giai đoạn đầu bước vào thương trường, phải mỏi gối chồn chân để tạo dựng quan hệ cho những hoạt động kinh doanh này mà thất bại vẫn hoàn thất bại.

Rất may, sau lưng Thaksin là một gia tộc vững mạnh về tài chính và quan hệ, còn bên trong ông lại là một con người không biết khuất phục. Nên ông lại lao vào cuộc chiến.

Nấc thang danh vọng

Thaksin trên bìa cuốn sách Nhà Lãnh đạo châu Á.

Thừa hưởng dòng máu kinh doanh của người Hoa, tiếp nhận những tinh hoa thế giới suốt những năm du học ở Mỹ cộng với những nguồn tin từ chính phủ về các dự án sắp được triển khai, Thaksin đã có cái nhìn chính xác về viễn cảnh của thị trường viễn thông Thái Lan. Dù có nhiều trật hụt, nhưng ông đã chuẩn bị một cách hoàn hảo cả về tiềm lực kinh tế, quan hệ chính trị và hạ tầng kỹ thuật cho một cuộc chơi lớn. Cuối thập niên 1980, Thaksin đã trúng được cả hợp đồng cung cấp dịch vụ nhắn tin và di động của Tổ chức Điện thoại Thái Lan (TOT). Trong khi đó, Ucom, một công ty do những doanh nhân từng làm đại lý cho Motorola lập nên, đã trúng thầu hợp đồng cung cấp dịch vụ điện thoại di động của CAT. Để dịch vụ nhắn tin mới của mình có được thuận lợi trong việc xâm nhập thị trường và cạnh tranh được với các dịch vụ của Paclink, TOT tiến hành đánh thuế Paclink của CAT mỗi khi họ truy cập vào mạng lưới điện thoại cố định do mình quản lý, trong khi đó lại không thu bất kỳ một khoản thuế tương ứng nào từ nhà thầu của mình là Thaksin. Không chỉ có thế, sử dụng dịch vụ nhắn tin của TOT thuận tiện hơn nhiều khi chỉ cần quay 3 con số, trong khi của Paclink phải quay tới 7 con số.

Chưa hài lòng với thị trường nhắn tin, Thaksin cũng xoay xở được những đặc quyền đặc lợi một cách khó hiểu trong lĩnh vực điện thoại di động. TOT đã ép uổng một cách không nương tay đối thủ của Thaksin để ông có thể thao túng thị trường. Những thuận lợi về mặt kỹ thuật cùng chiến lược quảng cáo rầm rộ đã giúp hệ thống nhắn tin Phonelink của ông đuổi kịp Paclink chỉ sau hơn một năm. Trong lĩnh vực di động rộng lớn và nhiều tiềm năng, Thaksin có được thuận lợi từ vị thế của người tiên phong, đồng thời từ nhu cầu của một thị trường khổng lồ chưa được đáp ứng. Ban đầu, ông nghĩ rằng mình đã định giá cước hoà mạng quá thấp và chờ đợi một vụ phá sản tiếp theo. Nhưng trong vài tháng, số tiền đổ về nhiều đến mức trong mơ ông cũng không dám nghĩ đến. Có quá nhiều người cần điện thoại. Trong tình trạng thị trường chỉ có hai công ty độc quyền, ông có thể đặt giá cao và tỷ lệ lợi nhuận lên tới 25%. Với thuận lợi có được trong hợp đồng với TOT, số thuê bao và doanh thu dịch vụ di động của Thaksin cao gấp đôi Ucom. Năm 1992, lợi nhuận công ty ông thu về là 445 triệu baht, và đến năm 1995 tăng lên thành 3 tỉ baht. Thaksin trở nên vô cùng giàu có.

Cũng trong thời gian này, Shinawatra đã giành được bảy gói thầu của Chính phủ trong lĩnh vực điện thoại thẻ, mạng dữ liệu và vệ tinh. Thaksin cũng đã thực hiện được giấc mơ ngày cũ của mình trong lĩnh vực truyền hình cáp khi một người bạn, đồng thời cũng từng là đồng nghiệp của ông trong ngành cảnh sát, Chaloem Yubamrung, trở thành Thứ trưởng Bộ Nội vụ quản lý lĩnh vực truyền thông. Thaksin cũng tiến công sang lãnh địa in ấn, giành được một hợp đồng làm niên giám điện thoại, ban đầu với tư cách thầu phụ của tập đoàn AT&T, và sau đó được gia hạn dưới tên tập đoàn Shinawatra.

Đến năm 1996, người ta thống kê được tập đoàn Shinawatra của Thaksin có tổng cộng 29 nhánh khác nhau, hoạt động trải dài trong nhiều lĩnh vực khác nhau của viễn thông và mở rộng sang đến Lào và Campuchia. Nhiều đối thủ của Thaksin trên thương trường cũng như chính trường đã mở các cuộc điều tra, cáo buộc nhiều tội danh khác nhau cho Thaksin cũng như những cộng sự của ông trong quá trình làm giàu với tốc độ khủng khiếp của Shinawatra. Nhưng cho đến thời điểm hiện tại, mọi nỗ lực chống đối đều trở nên vô hiệu.

Dấn thân quan trường

Có lẽ không ai hiểu hơn Thaksin về mối quan hệ chặt chẽ giữa chính trị và kinh tế. Vì thế, sau khi củng cố được một cơ ngơi vững chắc, Thaksin bắt đầu tiếp bước dòng họ của mình tham gia chính trị. Ông gia nhập Đảng Sức mạnh đạo đức (Phalang Tham). Và chính vị thế của đảng này đã giúp công việc kinh doanh của Thaksin khấm khá lên thấy rõ. Trong cuộc bầu cử tháng 7.1995, Thaksin ra ứng cử nghị sĩ tại một khu vực bầu cử ở trung tâm Bangkok, tự thể hiện mình như một doanh nhân hiện đại đi đầu trong lĩnh vực công nghệ cao. Ông đã dễ dàng giành được số phiếu cao nhất.

Thaksin không tham gia cuộc bầu cử tháng 11.1996 nhưng với vai trò là người nắm chủ chốt của Đảng Sức mạnh đạo đức, năm 1997 Thaksin vẫn được đưa vào vị trí Phó thủ tướng. Sự nghiệp chính trị của Thaksin cho đến lúc đó có vẻ không hứa hẹn lắm với ba giai đoạn ngắn giữ các chức vụ Bộ trưởng và Phó thủ tướng, và trong tay là một chính đảng đang trên đà tan rã.

(Theo Sài Gòn tiếp thị)

Người hùng Thaksin và cơn bão chính trường