Yahoo - Tầm cao mới hay khủng hoảng?

Yahoo hoàn thành việc ký kết một hợp đồng chuyển nhượng tổng trị giá 4 tỷ đô la Mỹ với Alibaba.com, website thương mại điện tử lớn nhất của Trung Quốc. Theo điều khoản của hợp đồng này, Yahoo sẽ dành toàn bộ Yahoo China cho Alibaba.com và hai công ty sẽ hợp tác để mở rộng thương hiệu Yahoo ở Trung Quốc. Yahoo cũng đầu tư 1 triệu USD để mua cổ phần của Alibaba từ các thành viên trong công ty và các cổ đông khác. 

Tập đoàn truyền thông? Giải trí tổng hợp?

Yahoo - tập đoàn truyền thông, kênh giải trí tổng hợp. Sự lẫn lộn giữa hai tính chất đó tạo ra mâu thuẫn giữa mô thức đóng và mở về thông tin.

Việc tiến vào thị trường Trung Quốc càng khẳng định tiềm năng tăng lợi nhuận dồi dào của công ty truyền thông mạng lớn bậc nhất thế giới này. Từ đầu năm đến nay, Yahoo đã làm ăn rất thuận buồm xuôi gió, tăng lợi nhuận lên đến 51% và tăng lãi 70% so với cùng kỳ năm ngoái. Thế nhưng báo giới đang tỏ ra lo ngại cho chiến lược phát triển của tập đoàn này.

Nhưng những hợp đồng như thế này có nguy cơ làm mất tín nhiệm của tập đoàn bởi hình ảnh của nó “ngày càng thiếu tính thống nhất”: Yahoo mang những tính năng phục vụ khách hang như tin tức, âm nhạc, album ảnh, trò chơi và chat, trong khi đó Alibaba là một website chuyên dành cho các doanh nghiệp (B2B) kết nối các doanh nghiệp TQ và thế giới.

Mặt khác, tiêu chí khi thành lập của Yahoo là “làm dâu trăm họ:” (“The only place for anyone needs to go to find anything, communicate with anyone, or buy anything”. Với phương châm đặc biệt này, Yahoo từ lâu đã trở thành website tổng hợp cung cấp đầy đủ các dịch vụ tương tác như chat, photo album, mail, group, directory, v.v.  thịnh hành vào bậc nhất thế giới. Bước vào thời đại truyền thông mới, các lãnh đạo tập đoàn này cũng hiểu rõ họ hay bất kỳ công ty truyền thông nào khác không thể làm chủ được nguồn thông tin đến với người sử dụng. Chính các cá nhân sẽ là người lựa chọn và thẩm định thông tin mình tiếp nhận qua các blog, album ảnh và video, podcast (một loại hình blog âm thanh), hyperlink, v.v.

Mâu thuẫn bản chất: thông tin đóng hay thông tin mở?

Nếu chiều theo sở thích của người sử dụng thì việc biên tập nội dung coi như vứt đi, còn nếu chỉ cung cấp những thông tin do mình biên tập thì họ có nguy cơ đánh mất tín nhiệm trong việc cung cấp dịch vụ search đầy đủ và không thiên vị. Viễn cảnh xấu hơn nữa mà các nhà chuyên môn dành cho Yahoo là việc ngưởi sử dụng “tẩy chay” Yahoo nếu như các sản phẩm cung cấp cho họ mang tính cục bộ rõ rệt, tức là một sản phẩm của Yahoo như YIM hay Yahoo 360 chỉ đưa người sử dụng đến một sản phẩm khác cũng của Yahoo như  Yahoo! News.

Nhìn sang Google: nhất nghệ tinh, nhất thân vinh

Trong khi đó, Google đang bình tâm đi lên trên thương trường theo phương châm “nhất nghệ tinh” mà không gặp phải vướng mắc nào như thế này. Đơn giản, Google chỉ là một tập đoàn chuyên về công nghệ, mục tiêu chủ yếu của họ là tính toán để đưa ra những công nghệ đột phá, điển hình là các tính năng như Google Search, gmail, chat, và sắp tới là dịch vụ VOIP, chứ không đầu tư gì về nội dung. 

Ngay đến cả phần tin tức của Google cũng là tổng hợp các tin từ các nguồn khác nhau mà không có bàn tay can thiệp nào của biên tập viên hết. Các nhân viên của Google “có mỗi việc” là viết các lập trình hoàn  hảo, nhưng chính những sáng kiến lập trình, điển hình là các dịch vụ tìm kiếm (search) là những công cụ hốt bạc của tập đoàn này. 

Yahoo đang bị Google, với đường lối rõ ràng, qua mặt

Nỗi lo ngại không phải là thiếu cơ sở. Yahoo đang ở vị trí đuối hơn hẳn so với đối thủ cạnh tranh lớn nhất của họ là Google. Nếu lấy chất lượng sản phẩm làm thước đo, Google đang đi đầu trong lĩnh vực chuyên chính của họ là dịch vụ tìm kiếm (search). Năm vừa qua, 52% tổng số search trên các mạng trong nước Mỹ được thực hiện qua Google, trong khi đó qua Yahoo chỉ có 25%.

Ở mọi lĩnh vực khác như âm nhạc, blog, album ảnh… dịch vụ của Yahoo đều bị đánh giá thấp hơn các công ty khác chuyên về lĩnh vực đó. Nếu lấy thị trường chứng khoán làm thước đo, tổng trị giá cổ phiếu của Yahoo cũng chỉ bằng 60% tổng trị giá cổ phiếu của Google mặc dù doanh thu của hai tập đoàn xấp xỉ như nhau. Khủng hoảng về bản chất của Yahoo một lần nữa cho thấy tầm quan trọng của việc nhận ra biến chuyển của thị trường người tiêu dùng trong chiến lược kinh doanh truyền thông. 

“Yahoo đã có công nhận ra sự biến chuyển từ môi trường truyền thông “cũ” sang “mới” (new media) mà trong đó người đọc làm chủ nội dung (user-generated content), song chưa nắm bắt được ý thức sâu xa của biến chuyển này: truyền thông thế kỷ 21 là “những thế giới nhỏ của từng người” chứ không phải “một không gian chung lớn do một số người tạo ra” như thế kỷ 20 nữa - ông Paul Saffo, Viện Nghiên cứu Tương lai, nhận định.

Đưa kế hoạch kinh doanh của truyền thông cũ vào áp dụng cho truyền thông mới trong khi ôm đồm thêm quá nhiều dịch vụ khác nhau, Yahoo liệu có thể trụ vững trên con đường đã chọn?  Dù sao mọi phán đoán cũng chỉ là phán đoán, trong thời đại thông tin mà công nghệ thay đổi chóng mặt này thì chỉ có thời gian mới kiểm chứng được thành công hay thất bại của một mô hình kinh doanh chưa từng có như thế này.

• Hải Anh (Theo Economist)