Với các đối tượng vị thành niên, thuốc viên tránh thai có nguy hiểm? Hiệu quả đến đâu? Dùng thế nào? Dưới đây là ý kiến của bác sĩ chuyên khoa về tác dụng của loại thuốc đặc biệt này với vị thành niên.

Vị thành niên có thể yên tâm khi lựa chọn viên thuốc tránh thai.

Kháng sinh nào làm giảm tác dụng của viên thuốc tránh thai?

Tetracyclin, Penicillin và Ampicillin đều có thể ảnh hưởng đến tác dụng của viên thuốc tránh thai (thuốc tránh thai). Ðể an toàn, nên dùng một phương pháp tránh thai hỗ trợ khác (bao cao su, thuốc diệt tinh trùng, màng ngăn âm đạo, phim che phủ cổ tử cung...) để tăng tối đa hiệu quả tránh thai khi dùng những kháng sinh nói trên (và cả nhiều loại khác) trong thời gian còn lại của chu kỳ kinh, nghĩa là cho tới khi thấy ra kinh.

Không nên ngừng uống viên thuốc tránh thai trong thời gian dùng thuốc kháng sinh và sẽ dùng lại ở chu kỳ kinh sau, vì như thế sẽ làm cơ thể phải điều chỉnh lại một cách không cần thiết.

Có nên dùng cùng lúc với vitamin C?

Trong khi hầu hết các thuốc đều làm giảm tác dụng của viên thuốc tránh thai thì vitamin C lại có tác dụng ngược lại, làm tăng hiệu quả của viên thuốc tránh thai. Nhiều người ưa dùng liều cao vitamin C (1.000mg) mỗi ngày khi bị cảm cúm hay mỏi mệt, với liều này sẽ làm tăng đến 50% lượng ethynyl estradiol (một loại estrogen được hấp thu qua ống tiêu hóa).

Hầu hết phụ nữ dùng viên thuốc tránh thai không cảm thấy có tác dụng phụ gì khi dùng liều cao vitamin C, tuy nhiên một số trường hợp có thể bị ra máu ít, rải rác giữa kỳ kinh. Nếu dùng nhiều hơn 1.000mg vitamin C mỗi ngày thì nên dùng trước hoặc sau khi uống viên thuốc tránh thai ít nhất 4 giờ.

Làm vú to ra?

Có nhưng cũng tùy từng người. Những hormone trong viên thuốc tránh thai (estrogen và progesterone) thường làm tăng kích thước vú nhưng rồi lại nhỏ đi sau vài chu kỳ kinh hoặc sau khi người phụ nữ ngừng uống thuốc.

Ðôi khi hormone gây ra hiện tượng nề ở vú (do giữ nước) làm người dùng có cảm giác vú to hơn và căng, trong trường hợp này vú thường nhỏ đi trong tuần lễ nghỉ dùng thuốc. Cũng có khi estrogen và progesterone thực sự làm phát triển mô vú nên làm vú to ra và có xu hướng to ổn định ít nhất cho tới khi ngừng dùng thuốc. Vú to ra cũng có thể kèm với cương đau hoặc dễ đau khi đụng chạm.

Viên thuốc tránh thai có hàm lượng hormone càng cao thì càng dễ làm tăng kích thước vú. Ðó là một trong những lý do vì sao các thầy thuốc thường hay cho dùng những viên thuốc tránh thai có hàm lượng hormone thấp nhất mà vẫn đảm bảo được tác dụng tránh thai, như viên thuốc chỉ có progestin hoặc chỉ chứa 20mcg egtrogen.

Suy giảm khả năng sinh sản?

Ðã từng có nhiều sự ngộ nhận về tác dụng của viên thuốc tránh thai, ví dụ gây khó khăn cho vấn đề có con sau này. Tác dụng của viên thuốc tránh thai sẽ chấm dứt ngay sau khi ngừng thuốc và khả năng thụ thai phục hồi ngay, nghĩa là lại có phóng noãn ngay trong chu kỳ kinh sau. Nhiều nghiên cứu nghiêm túc đã cho thấy không có sự biến đổi nào về khả năng thụ thai.

Ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt?

Người ta nhận thấy các phụ nữ đôi khi bị mất kinh sau khi ngừng dùng thuốc tránh thai. Nói chung, sự mất kinh không kéo dài. Nếu kéo dài, cần được thầy thuốc khám để xem có bất thường gì về chức năng, bởi vì với tác dụng của thuốc tránh thai mà thôi thì không thể sinh ra mất kinh kéo dài.

Trong một số trường hợp, nhất là với vị thành niên, các chu kỳ kinh có thể dài hơn và các kỳ hành kinh có thể thưa hơn. Tình trạng này không phải là chống chỉ định dùng viên thuốc tránh thai. Thầy thuốc sẽ kiểm tra xem vấn đề kinh thưa có liên quan gì đến một tình trạng bất thường khác không, nhất là khi vừa thưa vừa ít.

Ảnh hưởng đến sự phát triển cơ thể?

Không, vì khi đã dùng đến viên thuốc tránh thai nghĩa là đã có kinh và đã dậy thì, do đó sự phát triển cơ thể coi như hoàn thành, viên thuốc tránh thai không thể làm thay đổi.

Hiệu quả ngay trong tháng đầu tiên?

Tháng đầu tiên dùng viên thuốc tránh thai không đạt tỷ lệ tránh thai cao bằng những tháng sau. Lý do là có thể đã có 1 trứng rụng trong vài tuần lễ đầu... Hầu hết các viên thuốc tránh thai đều dựa trên tác dụng của hormone: estrogen chủ yếu ức chế sự phóng noãn, viên kết hợp gồm estrogen và progestin (dạng tổng hợp của progesterone) có khả năng bảo vệ tốt hơn trong những tuần lễ đầu vì progestin có tác dụng khác với estrogen. Progestin làm giảm khả năng xâm nhập của tinh trùng qua niêm mạc dịch cổ tử cung, đi qua tử cung và vòi trứng để thụ tinh cho trứng và làm nội mạc tử cung không phát triển thuận lợi cho trứng làm tổ.

Nên dùng phương pháp tránh thai hỗ trợ cho tới khi đã dùng hết vỉ đầu tiên.

Có chữa được bệnh trứng cá nặng cho các em gái vị thành niên?

Một số em gái vị thành niên bị nổi trứng cá đầy mặt hoặc mọc lông nhiều ở cả những vùng thường ít lông như mặt, ngực... thì có thể dùng loại viên thuốc tránh thai có tên là Cyproterone, sau khi được thầy thuốc đánh giá kỹ về tình trạng hormone và chuyển hóa. Thuốc có thể làm bớt mọc lông.

Gây bệnh tim mạch?

Viên thuốc tránh thai thường bị xem là làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, nhất là gây viêm tĩnh mạch và nghẽn mạch. Vị thành niên hiếm khi bị những biến cố này, tuy nhiên một số trường hợp khi trong gia đình có tiền sử bị bệnh tim mạch thì cũng cần thận trọng và nên tránh dùng viên thuốc tránh thai. Ngoài ra, cần nhớ rằng hút thuốc lá kết hợp với dùng viên thuốc tránh thai sẽ làm biến chứng mạch máu dễ xảy ra hơn, rõ rệt nhất là viêm tĩnh mạch, thậm chí cả nghẽn mạch.

Loại nào có hormone nam?

Ðó là loại thuốc có tên là Micropill, khác với thuốc tránh thai có hàm lượng estrogen thấp. Thuốc có thể dùng cho nữ vị thành niên, hàm lượng hormone nam trong viên thuốc rất thấp nhưng vẫn đảm bảo tránh thai, không phải do ức chế phóng noãn mà làm thay đổi niêm dịch cổ tử cung - chất này có vai trò giúp cho tinh trùng đi qua cổ tử cung thuận lợi hơn để vào tử cung.

Do ảnh hưởng của thuốc, niêm dịch cổ tử cung trở nên đặc hơn, tinh trùng không thể đi qua. Vòi trứng là nơi diễn ra sự thụ tinh cũng bị ảnh hưởng, không co bóp để đưa trứng đã thụ tinh trở về tử cung làm tổ. Muốn có tác dụng tốt, viên thuốc phải dùng hàng ngày và liên tục vì nó chỉ tác động đến niêm dịch cổ tử cung.

Loại thuốc này có ưu điểm: Không gây nguy cơ cho chuyển hóa chất đường, chất mỡ và hệ tim mạch nhưng nhược điểm là có tác dụng không tốt đến phổi (gây ra những u nhỏ lành tính hay các nang nhỏ và do đó phải ngừng thuốc). Nếu mất cân bằng về bài tiết hormone từ trước (điều thường gặp ở các thiếu nữ), thì thuốc làm trầm trọng thêm sự mất cân bằng, cuối cùng còn có thể gây chửa ngoài tử cung.

Vì thuốc không ngừng hãm phóng noãn nên vẫn có nguy cơ thụ thai, tuy rất hiếm.

BS. Ðào Xuân Dũng, Sức khoẻ & Đời sống